De Tiende van Tijl is goed, dat bewijst Podium Witteman

Op deze website brak ik in december 2014 een lans voor tv-programma’s als Maestro, die in de ogen van sommigen klassieke muziek als te makkelijk presenteerden. Diezelfde mensen zullen waarschijnlijk ook geen goed woord over hebben voor De Tiende van Tijl, waarin cabaretier Tijl Beckand klassieke muziek introduceert aan de hand van spectaculaire verhalen, dramatische geschiedenissen, vaak op locatie in het buitenland gefilmd, overweldigende filmbeelden, merkwaardige wedstrijden, plagiaat-ontmaskeringen, mooie kansen voor aanstormende talenten, schertsende vergelijkingen met de voetbalwereld en veel vrouwelijk schoon als het gaat om de uitvoerend musici. Daarmee heeft hij de ‘moeilijke’ klassieke muziek echter wel prime time onder handbereik gebracht van mensen die er nooit eerder mee in aanraking kwamen.

Tranen in de ogen

Maar ook ik, zelf wel zo’n elitekindje dat met klassieke muziek is opgegroeid, heb van de eerste drie seizoenen enorm genoten. Omdat er altijd wat te leren viel en omdat ik me geroerd voelde door de schoonheid van de muziek. Tijl, die er vaak met tranen in de ogen bij staat, vergeef ik dan ook graag die ene net te platte opmerking, veel te flauwe grap of bescheiden egotrip.

De Tiende van Tijl heeft de weg gebaand voor vele andere programma’s, al dan niet reality-shows, met of zonder BN-ers, die iets laten zien van het vakmanschap van klassieke musici: de Matthäus en Messiah Masterclasses, Het Orkest van Nederland en Maestro.

Diepgang

Maar in januari 2015 heeft Paul Witteman het strijdperk betreden. Iedere zondagmiddag anderhalf uur Podium Witteman, met cabaretpianist Mike Boddé en muziekkenner Floris Kortie. Met jonge talenten als Daria van den Bercken, vorig jaar nog huispianiste bij Tijl, en gerenommeerde topmusici als Mariss Jansons en Reinbert de Leeuw. Met hier en daar een knipoog of een uitstapje naar andere, vooral Latijns-Amerikaanse muziekstijlen.

Maar vooral met veel diepgang. Waar Beckand meest zelf aan het woord is en zo veel mogelijk moois in een uitzending wil stoppen, neemt Witteman de tijd om anderen te laten vertellen over muzikale, maar ook muziektechnische zaken. Af en toe snap je iets niet. Af en toe raakt iets je niet. Maar ik blijf toch anderhalf uur lang geboeid. Of dat ook geldt voor mensen zonder enige klassieke achtergrond, weet ik niet, maar na drie seizoenen Tijl moet je toch aardig meekunnen.

Hapklaar

Donderdag is De Tiende van Tijl begonnen aan zijn vierde seizoen. De eerste aflevering voelde vertrouwd aan en zat vol prachtige items – en toch was het even wennen. Af en toe dacht ik: ‘Kom op Tijl, niet zo snel er overheen, iets minder hapklaar mag inmiddels wel, even stil blijven staan bij dit onderwerp. Is de politieke boodschap die jij beschrijft wel de enige dimensie in Schuberts Forellenlied of zit er, zoals Jan Rot het ooit vertaalde, ook een ondeugend-erotische betekenis in? En dat minder bekende instrument, de theremin, klinkt spannend, maar hoe werkt hij eigenlijk?’

Het is de verdienste van Paul Witteman dat hij klassieke muziek een serieus podium biedt in een uitgebreide talkshow. Maar dat was hem denk ik niet gelukt zonder de voedingsbodem die Tijl Beckand hem heeft bereid door klassiek salonfähig te maken als tv-onderwerp. Dat de huidige formule van De Tiende van Tijl iets te oppervlakkig dreigt te worden, bewijst dan ook vooral hoe succesvol Beckand is geweest in het rijp maken van de Nederlandse geesten. Een grote prestatie, waarmee van harte gefeliciteerd.