Fotograaf betovert Voorschoten met oplichtende beelden in Lichtjuweel

Magie is niet te vatten. Zeker niet zo’n kort en fabelachtig moment als de schemering, waarin de dag zo snel overgaat in de avond en de lichten weer aangaan. Juist dit ongrijpbare, korte ‘toveruur’ probeert fotograaf Jan van der Horn (1951) te vangen in zijn geënsceneerde foto’s. De toverachtige foto’s die hij maakt, lichten vanaf 11 november (Sint Maarten) tot en met 21 november op in een uniek kunstproject in Voorschoten. Een ketting van lichtbeelden, die huis aan huis achter de ramen staan, vormen daar een ‘lichtjuweel’.

Vroeger liep fotograaf Jan van der Horn altijd langs de Leidseweg in Voorschoten naar school. Met zijn lichtjuweel keert hij terug naar zijn vroegere woonplaats. Bewoners van de Leidseweg heeft hij gevraagd om hun erkers en vensterbanken beschikbaar te stellen. Daarop plaatst hij zijn lichtbeelden. Het resultaat: als achter de ramen van elk huis de intieme en fabelachtige foto’s oplichten, krijgt het een weids en groot effect in de straat. Als alle lichtbeelden branden, levert dat een toverachtige sfeer op en prachtige momenten van verwondering.

Fantastische fotografie

Jan van der Horn heeft gewerkt voor Polaroid en werkte ook als commercieel fotograaf. Voor zijn werk legde hij de realiteit vast. In zijn vrije werk, dat hij regelmatig exposeerde in galerie Torch, vangt hij juist magische momenten. Hij is als fotograaf gefascineerd door dat toverachtige beeld, met wonderbaarlijke bloemen en gebouwen in een toverachtig decor.

Zijn foto’s zijn geënsceneerd en daarmee creëert hij werelden die niet van hier zijn, ‘fantastische fotografie’. Daarvoor maakt hij bloemen en gebouwen van papier, klei of porselein. Deze zet hij in een sprookjesachtig decor en met sfeervolle belichting schept hij een fantasiewereld. Een eigen realiteit. ‘Magie is ongrijpbaar, maar ik probeer toch sprookjes te vangen,’ zegt Jan van der Horn. ‘Fotografie is het vastleggen van momenten. En daarbij wil ik mystificatie. Een schilderij is een lap linnen met verf. Meer is het niet. Karel Appel zei al dat de materie verf is. Ik probeer het door de materie heen te trekken. Je kunt bij mij niet zien wat de materie is. Is het klei? Is het papier? Ik probeer het boven de Hollandse klei uit te trekken.’

Lampionoptocht

Zijn inspiratiebronnen daarvoor liggen in zijn jeugd in Voorschoten. ‘Als kind was ik ooit enorm onder de indruk van een lampionoptocht,’ vertelt hij. ‘Ik was uit logeren bij familie in Oostvoorne, zag die optocht van lichtjes en vond het prachtig. Dat was een sprookjesachtig beeld dat een geluksmoment gaf. Tegelijkertijd voelde ik me heel verdrietig. Want ik mocht niet meedoen.’

Een ander deel van zijn inspiratie ligt in de Donald Duck. ‘Dat waren ook momenten van  geluk, als de nieuwe Donald Duck kwam. Vooral ‘De avonturen van Tom Poes’, van Marten Toonder die er toen nog in stonden. Dan zag ik die donkere kastelen voor een volle maan. Dat waren verhalen en beelden in een sfeer die ik probeer te scheppen. Ik ben altijd op zoek naar een paradijs, naar een wereld die niet bestaat. En die geluksmomenten van vroeger probeer ik altijd te herhalen. Dat doen alle beeldend kunstenaars toch?’

Buitenwereld

Jan van der Horn komt uit een, wat hij noemt, gesloten gezin. Zijn vader was autistisch, bij Van der Horn zelf is tien jaar geleden Asperger geconstateerd. ‘De buitenwereld werd bij ons thuis altijd buiten gesloten. De camera was voor mij, al vanaf dat ik door fotografie werd gegrepen, iets dat tussen mij en de wereld stond. Daarmee bewoog ik me tussen de mensen en daarmee voelde ik me thuis.’ Hij deed de Rietveld Academie in Amsterdam, werkte voor Polaroid. ‘Polaroid was mijn contact met de echte wereld. Ik maakte veel foto’s en ging naar beurzen.’

Licht

Als fotograaf legde hij de realiteit vast, om uiteindelijk uit te komen bij zijn eigen wereld. Hij kreeg een grote bol van een straatlantaarn van een vriendin, waarvan hij een maan maakte. ‘Ik hou van dingen die van binnen uit licht geven,’ zegt hij. En zo schiep hij met bollen en doeken geheel eigen werelden. ‘Op een speelse manier ontdek je dat je iets kunt creëren wat niet van hier is. Het is de verstilling van de natuur die ik probeer te vangen. Sprookjes.’ Hij exposeerde bij Torch Gallery, nadat hij Adriaan van der Have had leren kennen. Die zette hem op het spoor om ‘lichtbakken’ te maken van zijn foto’s. Deze lichtbakken staan vanaf 11 november in de Leidseweg in Voorschoten en zorgen voor een magisch moment.

‘Het blijft altijd die sfeer die ik wil grijpen. Laatst was ik op vakantie in Griekenland. We wachtten tot de zon onder en de lampjes aan gingen. Het is maar tien minuten, maar het heeft met het gevoel te maken. Als er ergens in een dorp een feest is en alle ramen zijn verlicht. Jij loopt buiten en je zou graag mee willen doen. Dat heeft met eenzaamheid te maken. In mijn werk zijn ook vrij veel bomen, die staan symbool voor hetzelfde. Als beeldend kunstenaar ben je altijd op zoek naar het paradijs.’