Opera The New Prince: pretentieuze bombast

Het is niet makkelijk onbevangen een opera te bezoeken die gepresenteerd wordt als een verbluffend staaltje actuele maatschappijkritiek. Zeker als hij zulke totaal uiteenlopende reacties oproept. De één noemt The New Prince ‘een opera aan de ader van onze eigen tijd’ (Mischa Spel, NRC), de ander geeft ‘een dikke onvoldoende’ (Erik Voermans, Het Parool). Een volgende heeft nood aan meer ‘tekstuele gelaagdheid en minder muzikale clichés’ (Peter van der Lint, Trouw). Weer een ander noemt het een ‘spektakelopera’ die niets aan je verbeelding overlaat (Henri Drost, Theaterkrant).

Oef.

Ik begin maar bij het begin. De Arabisch-Amerikaanse componist Mohammed Fairouz (1985) componeerde The New Prince in opdracht van het Opera Forward Festival. Het libretto schreef David Ignatius, columnist van The New York Times. Die baseerde zich op het boek Il principe van Niccolò Machiavelli uit 1532, dat de machinaties van de macht ontleedt.

Kauwgom kauwend in burgemeestersloge

Ignatius voert Machiavelli op als levend persoon, die in 2032 door popster-president Wu Virtu te hulp wordt geroepen omdat zijn positie wankelt. Virtu leidt het imperium Amerasiopia en is gemodelleerd naar Kim Jong-un, de huidige heerser van Noord-Korea. Al kauwgom kauwend kijkt hij vanuit de burgemeestersloge neer op het toneel van de Amsterdamse Stadsschouwburg. De Zuid-Koreaanse bas Simon Lim heeft de juiste, arrogante uitstraling en een goede stem, maar zijn Engels is beroerd en bijna onverstaanbaar.

Verveeld bekijkt hij de do’s en vooral don’ts voor een succesvol machthebber die Machiavelli (de zeer overtuigende bariton Joshua Hopkins) hem voorschotelt. Bijgestaan door coauteur Henry Kissinger (lekker zelfingenomen neergezet door Marc Kudisch) werkt hij aan een nieuwe versie van Il principe. Zijn opdrachtgever is Vrouwe Fortuna (een hoogzwangere, vileine Karin Strobos), die ook fungeert als aangever van zijn axioma’s. Een bonte stoet van dictators – van Savonarola tot Hitler en van Mao Tse-Tung tot Mubarak – illustreert ‘waarom vorsten zich moeten hoeden voor revolutie’.

Bill Clinton en Monica Lewinsky met sigaar

Expliciete seksscènes – inclusief Bill Clinton met sigaar en Monica Lewinsky (een hitsige Nora Fischer) – tonen dat je als machthebber je driften moet beteugelen. Ook een ‘botsing der beschavingen’ moet worden vermeden. Osama bin Laden en Dick Cheney dalen tegelijkertijd een showtrap af, terwijl zij ieder hun eigen gelijk bezingen.

Wu Virtu is maar matig geïnteresseerd in de lessen van Machiavelli. Maar als zijn volk in opstand komt weet hij listig hun woede op hem af te wentelen. Bont en blauw geslagen besluit Machiavelli zich samen met Fortuna terug te trekken in zijn schrijversbestaan.

Overdaad

Regisseur Lotte de Beer paart de overdaad aan personages en gebeurtenissen aan een bombardement aan beelden. Het ziet er spectaculair uit, met duizelingwekkend snelle kostuumwisselingen en indrukwekkende decors. De Beer voegt één extra actualiteit toe aan het pretentieuze en volstrekt ondramatische libretto. Donald Trump en Hilary Clinton vechten om een wereldbol. Als hij deze bruut uit haar handen rukt, verschijnt achter hem een koor met Trumpmaskers op. Inderdaad, niets wordt aan onze verbeelding overgelaten.

Pastiche

De opera wordt niet geholpen door de – rafelig door het Residentie Orkest uitgevoerde – muziek van Fairouz. Het is één grote, bombastische pastiche. Carl Orff, Leonard Bernstein, John Adams, Amerikaanse folkmuziek, Italiaans belcanto, gregoriaans gezang, jazz, alles komt voorbij. Het ligt allemaal lekker in het gehoor en de stampende ritmes zijn aanstekelijk, maar het mist eigenheid en uitdaging. Te gelikt voor opera, te weinig geraffineerd voor musical.

Kortom, ook van mij een dikke onvoldoende.