Wegluisteren voor muziek. Kan dat?

Wegluisteren, bestaat het woord? Ik deed het. En nog steeds. Voor muziek. Zoals je kunt wegkijken voor iets, luisterde ik weg voor de cd die mij zo attent werd toegestuurd.

Het zit zo. Dit najaar kreeg ik cd Wonden & Brutaliteit via de post cadeau van Tom America- componist, muzikant, eigenzinnig maker. Ik ben fan van America sinds 2011. Hij was  gast in muziekcafé Tune In- een Utrechts project van mij en compagnon Floor Wittink. Het onorthodoxe werk van deze inventieve exoot in muziekland bevalt me sindsdien zeer. Als het maar even kan, zet ik iets van hem in bij luisterspecials en dergelijke. Waarom?

Anders luisteren

America laat me nog muzikaler luisteren naar spraak en tekst. Terwijl ik van nature meer een klank-, ritme-, en vormluisteraar ben van instrumentale muziek. Nauwgezet ontleedt America spraak. Luistert naar de melodie daarvan. Naar ritme. Spraak is leidend voor zijn composities. Waarbij hij vindingrijk met humor, liefde en een eigenzinnige aanpak geweldigs tevoorschijn tovert.

Tom America. Beeld en foto Paul Bogaers

Spelletje

Wat valt er direct te ontdekken en wat hoor ik pas na 14 keer luisteren? Hoe reageert, preludeert, interrumpeert, ondersteunt, imiteert melodie, ritme en vorm de tekst? Luisteren naar zijn werk is blijvend ontdekken, in lachen uitbarsten en instemmend hummen bij weer een goed gevonden akkoord of kleur die de spraak en tekstinhoud ondersteund. Of juist niet. Goed, hier een bewonderaar dus. Ik geef het graag door.

En toch luisterde ik dus weg van zijn nieuwste cd.

Snoeihard

Kwam het doordat ik al wat voorkennis had over de samenwerking met dichteres Delphine Lecompte? Haar woorden over samenwerking en resultaat zijn op z’n zachtst gezegd niet echt positief. Ik kwam ze tegen in een interview maanden voordat ik de cd ontving.

Stress

Kwam het doordat America me- na zijn cadeau- regelmatig nieuwsgierig polste om te horen wat ik van zijn nieuwste werk vond? “Zijn album met Lecompte is het slotakkoord, zegt America. Alles wat hij de afgelopen veertig jaar is gaan begrijpen over spraakmelodie kon hij in dit album kwijt. „Dit is wat ik zocht, nu komt alles samen”, zegt hij.”, las ik in datzelfde interview. Ik voelde druk. Zo gaat dat dus met cadeaus en schrijverij. Alhoewel ik hem niks beloofde natuurlijk.

Cd Wonden en Brutaliteit van Tom America en Delphine Lecompte. Beeld Brechtje Roos

Zzp in zware tijden

Kwam het misschien door mijn eigen modus? Terwijl het in bouwmarkt, vliegtuig en winkelstraat krioelde van de mensen, sloten theaters en muziekscholen wederom (november 2020). Stroomden mijn zzp projecten (dus) niet vol en werden zelfs kleinschalige workshops verplicht verplaatst, verplaatst, weer verplaatst, om uiteindelijk niet door te gaan. Wat de ondernemingslust behoorlijk minimaliseert. Net als de moraal. Bakken energie geven en fris en fruitig blijven bubbelen kan niet eeuwig doorgaan. Liefde, warmte en rust is wat ik nodig had en heb.

Contrast

En dat zijn niet de gevoelens die bij mij naar boven komen borrelen tijdens het luisteren naar Wonden en brutaliteit. En dat hoeft helemaal niet altijd, maar nu even wel. Snoeiharde teksten. Met muziek die speelt en alles doet wat ik hierboven al beschreef. Dáár zit die liefde, warmte, aandacht absoluut. Maar ik kom nauwelijks los van beelden die de tekst oproept. Mistroostigheid, pijn, hardheid, mishandeling en de donker-grijs-gore kanten van het leven worden even fijntjes ingewreven. t’ Is niet waar ik nood aan had en heb.

Raken

Het zet me wel aan het denken. Net nu er in mijn sociale media bubbel af en toe wat discussies oplaaien naar aanleiding van de – voor sommigen weeïge, oppervlakkige- uitspraken over vooral de  troost van muziek (kunst, poëzie) in slechte tijden. Muziek doet ook heel andere zaken, wordt dan betoogd. Het opent oren. Raakt waar je niet geraakt wilt worden. Is onbestemd. Doet pijn. Wrijft in. Het sleurt je naar dieptes waar je liever niet wil zijn. Uit overleven gaan veel oren en ogen nu keihard dicht. Alsof beelden die op je netvlies staan dan ook verdwijnen. Situaties anders worden. Klanken verstommen. Het geschetste verfletst. Verroer je niet, bid voor lekker veel kloddertjes roze verf en alles ‘sal regkom’.

Troost

Niet aan denken. Zwijgen, wegkijken, wegluisteren is wat ik best vaak wil these days. Wat de helft van de wereld natuurlijk doet bij grote wereldse, politieke, maatschappelijke zaken die om lastige keuzes vragen. Je verliezen in schoonheid dan maar. Troost zoeken. Of dat nu in natuur,  blingbling of een puzzel van 1000 stukjes is. Escapisme. Deze cd zet mij aan tot mijmeren. Wat ik dan allemaal muziekinhoudelijk tegenkom vertel ik nog wel eens in een luisterproject. Later als het weer kan.

Prikkelen

De timing van het cadeau van America is dus zozo- want heus- ik luister vaak genoeg naar muziek die niet per se bovenaan ligt in mijn figuurlijke muziekla. Ik kan de stem en uitstraling van Lecompte nu gewoon slecht hebben. De kleur staat me niet aan. Nauwelijks melodie. Één klinkend gedicht gaat nog. Maar na nummer vier weet ik dat het wrede en harde van tekstinhoud door monotomie nog meer binnenkomt. Goeie performance dus. Luister vooral zelf en merk wat het je doet.

Lol van luisterend ontdekken

In tegenstelling tot America ontdek ik niks sereens in de stem van Lecompte. Die voelbare spanning en het contrast tussen performance en tekstinhoud is mij nu teveel. Maar luister toch- gedoceerd- naar deze cd uit respect voor en nieuwsgierigheid naar nieuw werk van Tom America. De lol van luisterend America’s werk ontdekken, overwint mijn neiging tot hard wegrennen voor de stem van Lecompte. En dat zou iedereen moeten doen: nieuwsgierig luisteren. America is een onorthodoxe maker die veel meer aandacht verdient. Net als een pot geld voor goeie musici die zijn werk op topniveau uitvoeren.

“Zijn muziek bij de eigenzinnige en meeslepend voorgelezen poëzie van Delphine Lecompte is volgens mij de meest boeiende, originele en slimme muziek die op dit moment in de lage landen gemaakt wordt.” Aldus Henny Vrienten- muzikant en componist.

Woorden waar deze Muziekverteller en bewonderaar van het werk van Tom America zich- als het over compositie, muziek en aanpak gaat- van harte bij aansluit. Ben benieuwd hoe het binnenkomt bij jou. Laat je van je horen?

Oh ja, mijn woorden lees je gratis. Waarderen kan via … ahum… donatie (ik was er behoorlijk lang mee bezig- lees: uren verdeelt over maanden ) of door het delen van het artikel, waarvoor dank!

A suivre!