De toekomst beweegt, de vraag is: hoe?

Als het verschil tussen de performer tijdens de voorstelling en na afloop minstens een dikke meter is, weet je dat je met een groot kunstenaar te maken hebt. De Australische danseres Olympia Kotopoulos is een groot kunstenaar, want op het toneel vult ze de ruimte, terwijl ze in het echt krap anderhalve meter telt. Kunst is, letterlijk, larger than life.

Ik zag Olympia Kotopoulos in de voorstelling What Lies Beneath, gemaakt door Veerle van Overloop bij haar Groningse ‘huis’ Shelfish Productions. Plaats van de confrontatie was het Utrechtse Theater Kikker waar het rondreizende festival Moving Futures voor twee dagen was neergestreken.

Jong

Moving Futures gaat over jonge dansmakers, waarin dat woord ‘jong’ dus ruim kan worden genomen: Veerle van Overloop gaat al een tijdje mee: ik zag haar ooit tegenover Jacob Derwig in een legendarische Platonov bij ’t Barre Land (2000).

Aan de andere kant is Olympia Kotopoulos met 23 jaar weer wél jong en dus helemaal Gen Z, net als de twee andere performers van deze avond, de popping&locking performers Argil & Hassani. Zij brachten een aandoenlijk jongensstuk over twee humanoid superhelden die in de leer waren geweest bij late great mimekunstenaar Rob van Reijn: veel gemime’de glazen wanden en vertellende handelingen in een halfuurtje beweging.

Filterbubbel

Niet helemaal toevallig gaan beide voorstellingen over de informatieovervloed waar de wereld op dit moment aan ten onder lijkt te gaan. Bij de jongeren van nu leidt dat tot paradoxaal gedrag. Waar professionals als ik nog hun best willen doen om alles bij te houden via de oude en gevestigde media, keert Gen Z zich ervan af, duikt onder in het Marvel-universum, of volgt uitsluitend nog wat er van de wereld langskomt via TikTok of YouTube: fijn gefilterd in een bubbel waar alles waar je geen zin hebt door ijverige algoritmes buiten het zicht gehouden wordt.

Olympia Kotopoulos kreeg tijdens het maken van What Lies Beneath een nogal onthutsende openbaring. Opgegroeid in Australië, dat in wereldpolitiek opzicht volgens haar één grote bubbel is, ontdekte ze pas in Nederland hoeveel nieuws er is. Weer iets later, eenmaal bezig met Veerle van Overloop, kwam ze erachter dat haar vader 10 jaar in dienst was geweest bij Reuters, het persbureau dat wereldwijd nog altijd een van de belangrijkste nieuwsbronnen is.

Doorbraak

Waar de gesprekken aan tafel dan wél over gingen, in Olympia’s jeugd, heb ik niet gevraagd, maar de ontdekking dat haar vader in het hart van het wereldnieuws had geleefd, bleek een doorbraak in het project van Veerle van Overloop. Met What Lies Beneath wil zij een bijna allesomvattende kritiek geven op de manier waarop media niet alleen het nieuws zelf tot hapklare brokken vermalen, maar ook de mensen die dat nieuws ‘maken’, of dat nu de journalisten zijn, of de mensen over wier lot zij berichten. Van Overloop gebruikt verhalen van journalisten en slachtoffers op tape, een extreme close-up van een actrice die over Afrikaanse gruwelen lijkt te vertellen, een graffitikunstenaar, en dat alles op een geluidsspoor van ambient klanken.

Dat is veel, en nogal ambitieus, kan ik na afloop concluderen. Niet lelijk, zeker aansprekend, maar zo ongelooflijk intens en veellagig dat je toch een beetje de neiging voelt opkomen om met een fijn sprookjesboek over superhelden die de wereld in een oester vangen in een knus hoekje weg te kruipen. Of iets met TikTok.

Het is natuurlijk ook een dilemma voor de kunstenaar Veerle van Overloop die zich afvraagt of we met de desinteresse in het onderliggende verhaal niet ons eigen graf graven: laat je zien hoeveel van de echte verhalen we nog missen, en dat zijn er veel, of neem je één van die verhalen en hang je daar je woede, onmacht en  frustratie aan op?

Daar kun je het na afloop nog lang over hebben, heb ik ontdekt.