Meteen naar de inhoud

Vergeet KLM en Booking: ook in de gesubsidieerde kunsten zijn de directeuren grootverdiener.

Je las hier al gratis berichten. Doe daarom nu ook mee met Cultuurpers. We hebben meer dan 400 trouwe leden. Mensen die betrokken zijn bij de kunst, erin werken, het beleid bepalen. Mensen die een onafhankelijke kijk op kunstjournalistiek waarderen. Net als jij.

Word NU lid om Cultuurpers door te laten gaan!

Ze duiken bij tijd en wijle op: de lijstjes met hoeveel een kunstenaar verdient in vergelijking met Mark Rutte of een ceo van een groot bedrijf. In een van de recente publicaties van het platform BK Dit zijn onze helden, lieten ze een grafiek zien van die inkomensongelijkheid die zeker in tijden van corona met alle culturele werklozen als schokkend ervaren kan worden: ‘Waarom staan we toe dat een kleine groep mensen meer geld krijgt dan ze ooit kan besteden, terwijl een groeiende groep Nederlanders het hoofd nauwelijks boven water kan houden?’

Het platform BK gaat verder: ‘Om iedereen – en vooral onze beleidsmakers – eraan te herinneren dat de welvaart in Nederland oneerlijk wordt verdeeld. Heel veel mensen weten dit al lang, maar toch blijven de verhoudingen scheef. Misschien omdat we er langzaamaan aan gewend raken; als de vloer scheef is, ga je zelf ook een beetje scheef lopen, dan lijkt het net alsof het recht is. Maar dat is het niet. De waarde die mensen aan de samenleving toevoegen via het werk dat ze doen, staat te vaak niet in verhouding tot de beloning die ze daarvoor krijgen. Zowel aan de onder- als de bovenkant.’

De inkomenspositie volgens Dit zijn onze helden:



Vanzelfsprekend leveren dergelijke grafieken verontwaardigde reacties op uit de cultuursector; kunst wordt maatschappelijk en politiek niet (meer) gewaardeerd en dat komt des te schrijnender aan het licht door het coronavirus. Pas toen het argument gebruikt werd dat cultuur meer bijdraagt aan de economie dan een luchtvaartsector, kreeg de sector wat momentum. Terecht, want het leven zonder kunst blijkt zeker in quarantainetijden ‘geestdodend’. De consument snakt naar film, theater, dans, tentoonstellingen, concerten, opera etc.

Inkomensongelijkheid in de cultuursector

Voor de buitenwereld vormt de cultuursector één front, maar zoals schrijver K. Schippers al schreef: ‘Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is’. Want net als in de wereld buiten de cultuur (noem het kapitalisme), zie je in de cultuursector zelf ook een enorme betalingskloof tussen makers en ‘het pluche’. Alleen kun je over dat taboe niet praten zonder als verrader gezien te worden. Niemand die het nest bevuilt. Als je al alarm slaat over misstanden, dan gaat je carrière als acteur, muzikant, zanger of danser eraan. Dat hebben we gezien in metoo-affaires in het theater, de orkestwereld etc. Wie afhankelijk is van werk, zwijgt.

Zo wordt er al decennialang in de wandelgangen gemopperd over de lage betalingen van medewerkers in de kunsten, van makers van kunst. Aan de structurele onderbetaling lijkt (eindelijk) een eind te komen door codes cultural governance en principes als fair pay en fair practice. Het zijn nu voorwaarden geworden bij subsidieaanvragen; betalen we kunstenaars, technici en pr-medewerkers, productiemedewerkers etc naar behoren? Of laten we jonge acteurs, dansers, zangers en musici optreden op Uitmarkten voor een treinkaartje, een koffiebon en een hand van de directeur?

Nu het moet van overheden en fondsen, en organisaties dus meer geld kwijt zijn aan honoraria, klagen cultuurorganisaties ‘hardop’ dat ze dat het uit eigen zak moeten betalen terwijl de budgetten niet stijgen. Op Linkedin verscheen laatste een bericht van de directeur van de Museumvereniging, dat die fair practice onbetaalbaar was (er kwam geen extra geld bij). Ze stelde voor de fair practice los te laten om de begroting op orde te kunnen houden.

Grootverdieners in de cultuursector*

En dan slaat bij het chronische geldgebrek ook nog het coronavirus toe. Bijna niemand in de cultuursector heeft nog (freelance) werk of uitzicht op werk in de nabije toekomst. Fair practice is een wensdroom uit het verleden. We roeptoeteren met z’n allen dat de grootverdieners als KLM of Booking moeten inleveren. We mopperen nog harder over het uitbundige salaris van Matthijs van Nieuwkerk. Geen beweging.

Er zijn ook organisaties die vrijwillig de salarissen van ceo’s verlagen (de ceo van Ford levert op eigen initiatief zelfs de helft van zijn loon in) en ook een handjevol topvoetballers levert vrijwillig in op hun, toegegeven, giga-salaris. We honen hen op sociale media natuurlijk wel weg want als je zo veel verdient maakt het toch niet uit.

Stapelen

Toch is er een groep in de cultuursector zonder ‘hypotheekzorgen’; de directeuren. Menigeen houdt aan het eind van het jaar meer over dan Mark Rutte. Daarom hebben we een quickscan* gedaan in een aantal openbare jaarverslagen. Hoewel de openbaarheid ervan verplicht is, is niet elke instelling even transparant. Zo komen we niet te weten wat Jan Raes van het Concertgebouw verdient, publiceren het Holland Dance Festival, het Literatuurmuseum en het Scapino Ballet niets over hun ‘topfunctionarissen’ (al verdiende Holland Dance Festival- directeur Samuel Wuersten bij Codarts in 2018 ruim 79.000 euro voor een o,6 FTE-aanstelling en was hij naast het Holland Dance Festival ook werkzaam als artistiek directeur van Bachelor Contemporary Dance in Zürich).

Van festivals als Oerol is geen (gedetailleerd) financieel jaarverslag terug te lezen. Het Kunstmuseum (voormalig Gemeentemuseum) noteert over de honoraria van de beide directeuren Benno Tempel en Hans Buurman, niet anders dan dat ze voldoen aan de Wet Normering Topinkomens (WNT), in de volksmond de Balkenende-norm van 187.000. Het jaarverslag van Theater Rotterdam vermeldt dat ze de ‘Directie Theater Rotterdam’ 175.000 (2019) uitbetalen.

Een greep uit de jaarverslagen (misschien handig om te weten dat het bruto modale inkomen van de Nederlander in 2018 lag op 34.500 euro):

Verdiensten directeuren cultuursector in euro’s (2018)

Persoon, instelling

Salaris

Jaar

Eric de Vroedt, Nationale Theater

109.840

2019

Maarten van Boven, Muziekgebouw aan het IJ

111.534

2018

Cees de Graaff, Dutch Culture

112.249

2018

Siebe Weide, Museumvereniging

117.088

2018

Paul Lightfoot, Nederlands Dans Theater

118.041

2018

Bero Beyer, Internationaal Film Festival R’dam

130.754

2018

Sven Arne Tepl, Residentie Orkest

131.290

2018

Laurentine Pels Rijcken, Paradiso

133.399

2018

Mark Minkman, Paradiso

133.399

2018

Tiziano Perez, Letterenfonds

134.000

2019

Sandra den Hamer, Eye Filmmuseum Amsterdam

134.878

2018

Gea Zantinge, Concertgebouw

137.030

2018

Cees Debets, Nationale Theater

142.906

2019

Lidy Klein Gunnewiek, Nationale Theater

143.746

2019

Annet Lekkerkerker, Holland Festival

144.978

2018

Henriette Post, Fonds Podiumkunsten

148.143

2019

Janine Dijkmeijer, Nederlands Dans Theater

148.317

2018

Bert Verveld, Amsterdam Hogeschool Kunsten

151.192

2018

Henk Scholten, Zuiderstrandtheater

151.651

2018

Marieke Schoenmakers, Academie BK Den Haag

152.927

2018

George Wiegel, Rotterdams Philharmonisch Orkest

159.645

2018

Ted Brandsen, Nationale Ballet

163.104

2019

Emily Ansenk, Kunsthal Rotterdam

165.839

2018

Simon Reinink, Concertgebouw

167.202

2018

Ivo van Hove, Internationaal Theater Amsterdam

167.345

2018

Dianne Zuidema, Internationaal Theater Amsterdam

170.473

2018

Emilie Gordenker, Mauritshuis

178.426

2018

Andreas Blühm, Groninger Museum

179.776

2018

Els van der Plas, Nationale Ballet & Opera

184.758

2019

Taco Dibbits, Rijksmuseum

186.096

2018

Erik van Ginkel, Rijksmuseum

186.428

2018

Jan Willem Sieburgh, Stedelijk Museum A’dam

187.000

2018

Sophie de Lint, Nationale Ballet & Opera

193.737

2019

     

Onder deze lijst schuilt iets dat lijkt op het kapitalisme van organisaties als KLM of Booking: de top verdient zo veel meer dan de vloer. De remmende factor in het kapitalisme van de cultuursector is uiteraard een overheid, aangezien de meeste kunst niet kan zonder een overheidsinfuus. Je kunt je 2 dingen afvragen: laat de overheid toe dat er zo’n enorme kloof ligt tussen inkomsten van directeuren en de werkvloer? En het tweede is nu het alle hens aan dek is: doen directies zelf de geste om, uit solidariteit met alle werkloze of werkloos wordende medewerkers en kunstenaars, aan salarisverlaging te gaan doen? Opvallend genoeg is het eigen initiatief nog niet aanwezig in de cultuursector. We eisen het wel van anderen maar niet van ‘onszelf’.

De positie van kunstenaars en makers zal door het coronavirus nog meer onder druk komen te staan als de boel weer een beetje op gang komt. Het argument ‘van bovenaf’ dat er nu echt helemaal geen budget meer is voor kunstmakers, zal de komende jaren weer hardop gaan klinken. Maar de ‘elite’ zorgt goed voor zichzelf.

Goed om te weten Goed om te weten
*Niet alle cultuurinstellingen hebben hun jaarverslagen over 2019 al gepubliceerd. Er staan in deze lijst soms namen van inmiddels al vertrokken directeuren omdat jaarverslagen altijd terugkijken.

Ingrid van Frankenhuyzen

Ingrid van Frankenhuyzen werkte 11 jaar als journalist (tot 2009) voor NRC Handelsblad. Jarenlang werkte ze bij de radio (NCRV, KRO, NPS) voor zowel kunst- als actualiteitenprogramma’s op Radio 1 als Hier en Nu Achtergronden, Het Geding, Formule 1 en Kunststof. Ze was redacteur, presentator, verslaggever, schrijver en regisseerde documentaires en hoorspelen (als de Odysseia met Ton Lutz). In Frankfurt was ze betrokken bij een groot aantal projecten van de Hessischer Rundfunk. In 2000-2002 was ze commissielid bij de Raad voor Cultuur. Bij de televisie (KRO, NCRV, IDTV) maakte ze programma’s en series over maatschappelijk verantwoord ondernemen, politiek, psychologie, kunst en milieu. Ook schreef ze een (juridisch) handboek: Scheiden voor beginners; De echtscheidingsgids van A tot Z. Ingrid is directeur van Communisenso. Vele Europese en landelijke politici, wethouders en raadsleden, (overheids)managers en CEO’s leerde ze de kneepjes van het communicatievak. Ze is specialist in (online) crisiscommunicatie. Ingrid van Frankenhuyzen is ook artistiek directeur en regisseur van Stichting Zeeproducties c.q. Oh Die Zee / Oh The Sea, dat Oerol-achtige projecten ontwikkelt. Zie www.ohdiezee.nlBekijk alle berichten van deze auteur

Privé Lidmaatschap (maand)
5 / Maand
Voor natuurlijke personen en ZZP’ers.
Geen storende banners
Een speciale nieuwsbrief
Eigen mastodon-account
Toegang tot onze archieven
Klein Lidmaatschap (maand)
18 / Maand
Voor culturele instellingen met een omzet/subsidie van minder dan 250.000 euro per jaar
Geen storende banners
Een premium nieuwsbrief
Al onze podcasts
Eigen Mastodonaccount
Toegang tot archieven
Zelf persberichten (laten) plaatsen
Extra aandacht in berichtgeving
Groot Lidmaatschap (maand)
36 / Maand
Voor culturele instellingen met een omzet/subsidie van meer dan 250.000 euro per jaar.
Geen storende banners
Een speciale nieuwsbrief
Eigen Mastodonaccount
Toegang tot archieven
Deel persberichten met ons publiek
Extra aandacht in berichtgeving
Premium Nieuwsbrief (substack)
5 proefabonnementen
Al onze podcasts

Betalingen geschieden via iDeal, Paypal, Creditcard, Bancontact of Automatische Incasso. Wilt u liever handmatig betalen, op basis van een factuur vooraf, rekenen we 10€ administratiekosten

*Alleen bij een jaarlidmaatschap of na 12 maandelijkse betalingen

nl_NLNederlands