Boulevard-dagboek #2: Bossche street culture is anders

Vlak bij de Sint Jan, naast het Torenpodium waar Theaterfestival Boulevard zijn talkshows en gratis live concerten houdt, staat ‘Tent Paars’. Die tent is anders, dit jaar. Buiten staan kids in baggy trainers breakmoves te maken, binnen is het bloedheet. Gedurende tien dagen is Tent Paars Cypher HQ, het onderkomen van de Bossche hiphop- en street culture, ook bekend als Dukebox.. 

Eenmaal binnen zou je dus bonkende beats en luide lyrics verwachten, maar deze middag is het podium een oase van rust in de best wel luide omgeving van house beats en kerkklokken buiten. Binnen, in de hitte, voeren Len van der Pol (33) en Jasja Renne (26) een geïmproviseerd duet tussen spoken word en breakdance uit. Zonder microfoons, met zachte muziek. 

8 shows op een dag

Waar aan de andere kant van het plein acteurs met versterking de longen uit hun lijf schreeuwen, heerst bij de hiphopscene serene rust. Dat vraagt om uitleg.

“Wat je hier vindt, vind je nergens,” vertelt Liza Westeneind, een van de drijvende krachten achter Dukebox, de organisator van deze tent: “Alles wat we hier aan doen zijn, is nieuw. Ook voor Boulevard. Want de opzet is anders dan ze al veertig jaar doen.” 

Ze legt uit: “In de andere tenten staan companies voor drie dagen drie shows te doen. Wij hebben zes, zeven, acht shows op een dag. We hebben apart mensen ingevlogen die hier in paarse pakken over het terrein gaan bewegen om een beetje aandacht te trekken naar deze tent. We hebben nagedacht over hoe we dit helemaal gaan aankleden omdat we die eigen tent gekregen hebben. Dat is veel freestyle natuurlijk. Er zijn op Boulevard heel veel companies die stukken brengen die al bestaan. We zetten hier gewoon dancebattles op het podium en dat is niet per se wat je normaal bij Boulevard ziet, maar dat is wel onze culture die we hierheen brengen.”

En hoe zit dat met die Bossche culture?  “Voor mij komt het eigenlijk een beetje van de hiphopcultuur.” Walter Verweij is naast rapper tegenwoordig vooral als videomaker bij Dukebox betrokken: “Ik denk dat daar een grote basis ligt. Er zijn ook meerdere dingen bij, zoals skaten. Dat is niet oorspronkelijk van de hiphop culture, maar ik zie dat ook wel als een street culture dingetje. Ik denk dat het ook constant in beweging is. Dat er steeds meer dingen bij komen. Alles wat een beetje van de straat komt. Het is een wisselwerking.”

Alle elements

Arjuna Vermeulen (33) is met hiphop opgegroeid: “Ik ben begonnen als b-boy. Vroeger heb ik ook gerapt en gegraft. En eigenlijk alles wat je in hiphop in het begin doet, alle elements. Je probeert alles, hiphop, breaking. Je probeert dj’en, dat was het moeilijkste. Daar heb je instrumenten voor nodig en zo. Maar het andere is: op straat en go! Dus ja, ik ben wel een hiphop-hat al vanaf dat ik twaalf ben.”

De hiphopliefde van Vermeulen heeft inmiddels dus geleid tot een florerend bedrijf dat jongeren opleidt in de hiphopscene: “Wat gebeurt er als je gaat professionaliseren vanuit de hiphopcultuur? Want wij hebben een bedrijf gebouwd. En dat is echt de grootste onderneming die je maar kan bedenken, want we zijn geen normaal bedrijf. Ik ben opgestart met één jongen uit m’n crew. Ik huur iedereen van de crew in en ik kan niemand ontslaan. Kan ik gewoon niet doen, want het is m’n broeder. Ik zeg dat misschien wel tegen hem: Joh, ik kan je geen jobs meer geven, want je was er niet. Maar de week daarna bel ik hem en zeg ik: ‘Joh, ik heb jobs voor je’, want het is m’n broeder. Ik ga hem niet op straat laten staan en geen geld laten verdienen.”

Onderweg met de gang

Collega Len van der Pol valt hem bij: “En ondertussen hebben we nu wel samen, als wij echt nadenken, een hele scene gecreëerd. We zijn zelf begonnen met vijf man. Nu heb je een hele familie achter je staan van vijftien man.”

Arjuna: “Het is mooi om te zien hoe die jonge jongens nou op ons beginnen te lijken. Die zijn hetzelfde. Die gaan met zes man naar een battle toe. Die zijn allemaal tussen de vijftien en de twintig. En het interesseert ze geen reet of ze winnen of niet. Die zijn gewoon onderweg met de gang en alles waar het om gaat is de gang.”

Best wel wit

Wat wel opvalt aan de Bossche culture is dat, op Arjuna Vermeulen na, iedereen best wel wit is.  Arjuna onderkent dat: “Den Bosch is niet heel kleurrijk. Het is wel heel kleurrijk, maar dat komt niet in het centrum. Dat zit in de buitenwijken, dat blijft in de buitenwijken. En ik denk dat, om daar iets te doen hier in Den Bosch, er een grote barrière is. In de Randstad zit je nog in een plek waar het heel normaal is dat het allemaal door elkaar leeft.  Hoe graag Den Bosch ook multicultureel wil zijn, we zijn gewoon nog steeds een beetje segregated, weet je. Je hebt nog steeds wijken waar vooral de moslims wonen, en dat blijft toch een beetje wrijven. We verspreiden hiphop en het wordt steeds beter. Maar dat is een nog veel langzamere fight dan de cultuur verspreiden. Gewoon puur door de stad waar je in zit.” 

Len ziet Den Bosch wel als een aparte stad: “Als ik les geef  in Eindhoven zitten er veel meer kleuren in mijn lessen.” De Bossche scene heeft trouwens ook vooral roots in de dorpen in de omgeving, als Boxtel, Liempde en Berlicum. De crew zelf komt daarvandaan, Jasja komt uit Breda. 

Moeilijke stuff

Arjuna: “Hier zitten je lessen vol met blanke kinderen. En dan misschien één bruine jongen, maar het probleem is dat er van de vijftien kids in je les maar twee over blijven. Dat is ongeveer de balance waar wij mee werken. Als ze zeventien, achttien zijn, zijn er nog twee. Waarschijnlijk is er één van die groep die nog danst. Omdat breaken heel makkelijk en toegankelijk is in het begin, maar zodra je door wil, wordt het exponentieel moeilijker. Omdat je steeds moeilijkere stuff wil maken. Op een gegeven moment haken mensen af, weet je. Procentueel hebben we gewoon niet genoeg getinte mensen. Ik vind dat echt jammer. Elke keer als er eentje binnenkomt, dan denk ik, ja man, we kunnen weer, weet je.” 

Walter Verweij vindt het minder problematisch: “Ik ben wit. Ik ben heel mijn leven opgegroeid met hiphop. Ik denk dat ik net zoveel gevoel heb bij hiphop. Ik ben niet slecht opgegroeid.  Maar we hebben allemaal onze dingen waarmee we moeten dealen. Daardoor kom  je uiteindelijk in die groep mensen terecht. Ik denk dat kleur daar dan vrij weinig over zegt.”

“Dat is gewoon een puntje,” zegt Arjuna. “Niet dat ik niet blij ben met alle blanke jongens die bij ons komen breakdancen. Daar ben ik super happy mee. Alleen die diversiteit is gewoon wat lastiger. Je zit in Den Bosch.  Dat gaat veranderen zolang wij hier nog vijftig jaar bezig blijven. Dan bestaat hiphop honderd jaar. En dan geloof ik erin dat heel de stad meegaat. We proberen het wel, hè.”