Masha Bijlsma’s come-back verandert Zeister Bovenkamer in zwoele jazz-club

Een bovenzaaltje op een verlaten bedrijventerrein wordt een knusse jazzclub, een meisje van 43 uit de Achterhoek wordt een zwarte jazzdiva en haar band maakt een comeback na het verscheiden van de muzikaal leider. Bij Masha Bijlsma zijn de wonderen de wereld nog niet uit.

Muziek kan de tijd doen stil staan. Dat gebeurt héél soms maar; ik maak het hooguit één, twee keer per jaar mee. Zoiets gebeurt als de instrumenten, de stemmen en de omstandigheden er niet meer toe doen en alleen nog de klanken tellen. Vaak in het gedeelte na de pauze, als een toch al hechte groep zich heeft warm gespeeld. De musici spelen in opperste concentratie en het publiek luistert met net zoveel toewijding. Je kunt een speld horen vallen. Iedereen weet: dít is het. Nu! En na tien minuten blijken er vijftig minuten voorbij te zijn. Dat lijkt onwaarschijnlijk, maar een klok laat zich niet tegenspreken.

Masha Bijlsma Band bereikte dit ultieme niveau in de tweede set, zaterdag 10 januari in De Bovenkamer te Zeist. Both Sides Now, een tot op de draad versleten evergreen van Joni Mitchell, was van een gloednieuw arrangement voorzien waarin de versoberde akkoorden en de tegendraadse accenten leken te detoneren met de melodie. Maar zangeres Masha Bijlsma drapeerde die melodie er elegant overheen en juist daardoor kwamen de woorden ‘binnen’ bij het publiek.

Ook zong ze The Peacocks, een ballad die pianist Jimmy Rowles decennia terug vanachter zijn instrument componeerde zonder rekening te houden met eventuele vocale uitvoeringen. Masha zong de onmogelijke kronkelmelodie zonder aarzelingen en wist ook hier de (later geschreven) tekst over te brengen.

Opdat niet alle muziek in ijle schoonheid zou verdampen, sloot de band af met I’m Going To Chicago, een moddervette blues met een lange, lange, zéér lange bassolo van Henk de Ligt waarin geen seconde de aandacht verslapte.

Al die tijd bleef Masha trouw aan haar eigen timbre. Hoe klinkt dat? Heel zwart en Amerikaans; van een broze klank á la Abbey Lincoln tot de misthoorn van de grote souldiva’s. Het blijft wonderlijk om zo’n stem te horen opborrelen uit een blond meisje uit de Achterhoek. Bijlsma lijkt in dit opzicht op wijlen Peter Tetteroo, de zanger van de Tee-Set die vermaard was om zijn ‘zwarte’ soulgeluid. Amerikanen keken het ventje uit Delft argwanend aan en geloofden pas dat híj het toch echt was nadat hij achter de microfoon had plaatsgenomen.

Het optreden van Masha Bijlsma had meer surrealistische kanten. De Bovenkamer bleek een zaaltje te zijn boven een pianowinkel, midden in een verlaten industrieterrein. Was dit echt het goede adres? Maar bovenaan de trap werden bezoekers verwelkomd door pianohandelaar Henk Hupkes en kijk, daar bevonden wij ons zich in de geruststellende ambiance van een vleugel, een regiment flessen wijn en gedempte verlichting.

De band zelf beleefde toch al een bijzondere avond, aangezien dit het eerste optreden was in Midden-Nederland zonder Rob van den Broeck uit Soest, jarenlang Bijlsma’s pianist en ‘musical director’. Van den Broek overleed in april 2012 op 72-jarige leeftijd. Enkele vrienden van Van den Broeck waren voor deze ‘comeback’ naar De Bovenkamer gekomen.

De band dacht er even over om de handdoek in de ring te gooien, ook al omdat het kwartet dit jaar 25 jaar bestaat; een rond getal en een mooie tijdsspanne met veel internationale (vooral Duitse) successen en veel prominente gastsolisten. Maar met de komst van pianist Ed Baatsen heeft de groep weer een compleet geluid. Baatsen is een gedienstige, functionele pianist die geen seconde poogt Van den Broeck te imiteren. De muzikale leiding is verschoven naar bassist Henk de Ligt, een krachtige ‘walker’ die bijna onmerkbaar accenten en dynamische verschillen aangeeft. De Ligt is tevens een solist die zijn virtuositeit niet onder stoelen of banken steekt.

Achter het slagwerk zat als vanouds vader Dries Bijlsma (67). Masha komt namelijk uit een muzikaal nest, om het zacht uit te drukken. Moeder is impresario Ietsje de Leeuw en haar broer, Dries Bijlsma junior, is de vaste gitarist van Typhoon. Met de rapper zit hij in het huisorkest van De Wereld Draait Door.