“Thea, ik móet het nummer van die concertorganisator hebben!”, klonk zijn gebiedende bariton in mijn oor. Bernard van Beurden (1933-2016) belde steevast vanuit Zuid-Frankrijk, waar hij woonde – in Amsterdam had hij een bescheiden pied-à-terre. Ik had hem als muziekjournalist vaker geïnterviewd en leek de aangewezen persoon hem aan informatie uit zijn verre vaderland te helpen. Vervolgens zaten we uren te kletsen, over de vele projecten die hij enthousiast ter hand nam. Bernard zal nooit meer bellen: zondag 15 mei overleed hij, 82 jaar oud.
Bernard van Beurden was een hartelijke en kleurrijke man, die veel betekend heeft voor de moderne muziek in ons land. Hij was als pedagoog verbonden aan de Muziekschool in Amsterdam, de Theaterschool in Amsterdam en aan het Conservatorium in Rotterdam. Hij was een hartstochtelijk promotor van de muziekbeoefening door amateurs en gaf vele workshops, niet alleen in Nederland maar ook in de rest van Europa. In 1974 publiceerde hij het Werkboek voor muziek van nu, dat in het Zweeds vertaald werd.
Niks behaagzieke deuntjes
Talloos zijn de stukken die hij componeerde voor koren harmonie- en fanfareorkesten, die de uitvoerende amateurs vol vuur over het voetlicht brachten. Want dat was zijn grote kracht: hij wist niet-ingewijden te enthousiasmeren voor moderne muziek en avant-gardistische compositietechnieken. Bij hem niks geen belegen, al te makkelijk in het gehoor liggende deuntjes om het klootjesvolk te behagen, maar serieuze, soms flink dissonante composities.
Niet zelden koos hij maatschappelijk relevante thema’s, zoals bijvoorbeeld I am Ericka voor gemengd koor, dat hij in 1972 componeerde op teksten van Black Panther activiste Ericka Huggins. In 1990 schreef hij Soweto voor gemengd koor, twee strijkkwartetten, contrabas en slagwerk, op een gedicht van de Zuid-Afrikaanse antiapartheidsstrijder Daniël P. Kunene. Vijftien jaar later ontstond Boulevard des Misères voor jeugdharmonieorkest, zangsolisten, sprekers en vrouwenkoor, voor de 63e herdenking van het eerste treintransport vanuit Westerbork. Hierin verwerkte hij teksten van kampbewoners, zoals: “Zij had een onvoldoende voor aardrijkskunde die laatste dag, maar wist een week later precies waar Treblinka lag.”
Miskend maar niet verslagen
Hoewel hij in 1969 betrokken was bij de Notenkrakersactie en twee jaar later samen met Theo Loevendie de antikapitalistische opera Esperanza componeerde, hoorde Van Beurden er nooit helemaal bij. Zijn makkers in de strijd keken toch een beetje op hem neer, juist omdát hij zich niet verheven achtte boven amateurmusici. Hoewel hij in 2003 werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau voelde hij zich dan ook enigszins miskend.
Dat remde zijn creativiteit overigens geenszins af: hij was nog volop actief. Op 21 oktober klinkt in de Amsterdamse Noorderkerk de wereldpremière van Via Dolorosa, dat hij componeerde voor het Galakoor. Trouw aan zichzelf vertelt hij hierin het lijdensverhaal aan de hand van citaten van vermoorde grootheden als Martin Luther King, Socrates, Ghandi en Harvey Milk.
Begin 21e eeuw ontdekte Bernard ook de zegeningen van email. In een van zijn laatste berichten keek hij terug op het Musisch Lab, een muziekwerkplaats voor amateurs die hij in 1969 had opgezet. “Toen het steeds meer een praatgroep werd onder druk van een aantal figuren ben ik eruit gestapt. Dat gelul over maatschappelijk relevante noten heeft nooit zoden aan de dijk gezet. Je te salue!”
Ik zal zijn onverbloemde uitspraken en dwingende telefoontjes missen. Bernard, het ga je goed, je te salue!
Via deze link is muziek te beluisteren van Bernard van Beurden
In mijn programma Panorama de Leeuw op de Concertzender draaide ik op woensdag 1 juni de Mis van Bernard van Beurden. Je luistert het terug via deze link.
Op veler verzoek heb ik dit programamma herhaald in de uitzending van woendag 3 augustus. Verschillende luisteraars gaven aan nog nooit muziek van Van Beurden gehoord te hebben en sommigen van hen beschikken niet over de mogelijkheid via internet terug te luisteren.
English (UK) 
Nederlands 
Français 
