Hebben de verhalen van schoonmakers ook een plek in de kunstgeschiedenis?
Dichter en beeldend kunstenaar Maria Barnas zal in 2024-25 als artist-in-residence verbonden zijn aan het Netherlands Institute for Advanced Studies (NIAS) in Amsterdam. Tijdens haar verblijf doet ze onderzoek naar de biografie van kunstenaar Jo Baer (1929) en hoe orale geschiedenis kan worden ingezet bij het optekenen van kunstgeschiedenis. Kun je kunstgeschiedenis ook baseren op herinneringen, verhalen en misschien zelfs roddels?
Deze Artist-in-Residence positie wordt jaarlijks beschikbaar gesteld door het NIAS en de Akademie van Kunsten.
Het werk van kunstenaar Jo Baer
Centraal in het onderzoek staat het werk van de Amerikaanse kunstenaar Jo Baer (1929), een Amerikaanse kunstenares die vanaf de jaren 80 van de vorige eeuw ook in Amsterdam gewoond en gewerkt heeft. Barnas licht toe: “Jo heeft haar hele leven schoonmakers gehad. Dit waren vooral jonge vrouwelijke kunstenaars. Soms mochten deze vrouwen haar helpen met het schilderen.”
“Ik wil proberen om al deze schoonmakers te traceren en met hen te praten over wat ze zich herinneren van hun ontmoetingen met Jo. Daarbij wil ik ook hun eigen werk bespreken en vragen stellen over wat het is om kunst te maken, wat het is om sporen achter te laten; maar ook over wat het is om schoon te maken, uit te wissen en zelf uitgewist te worden.”
Vrouwen in de kunst(geschiedenis)
“Mijn eigen getroebleerde relatie tot de – van oudsher door mannen gedomineerde -schilderkunst ligt aan de basis van dit onderzoek en zal in mijn schrijven een plek krijgen. Ondertussen werk ik ook aan een archief met afbeeldingen van hoe vrouwen zichzelf online in beeld brengen en uitwissen.”
Is het mogelijk om op nieuwe manieren kunstgeschiedenis te schrijven?
Onder de titel Dust and Paint – a biography of the artist Jo Baer (1929) seen through the eyes of her cleaners is de centrale vraag van het onderzoek: hoe staan schoonmaken en (uit)wissen in relatie tot het maken van beeldende kunst? Ook komt aan bod: kan kunstgeschiedenis opgetekend worden door middel van orale geschiedenis?
Barnas onderzoekt of het mogelijk is om op nieuwe manieren kunstgeschiedenis te schrijven. Om het schrijven niet alleen te baseren op ‘feiten’, maar ook op herinneringen, verhalen en roddels. Is de kunstenaar alleen wat hij of zij produceert? Of bestaat het werk van een kunstenaar ook uit welke indrukken hij of zij maakt?
Snijvlak kunst en wetenschap
Het onderzoek van Barnas bevindt zich op het snijvlak van kunst en wetenschap, een belangrijk aspect van de artist-in-residence fellowship. Barnas zou graag met wetenschappers spreken over de mondelinge aard van haar onderzoek en manieren vinden om vrouwelijke kunstenaars die niet in de (kunst)geschiedenis voorkomen een gezicht te geven.
Over Maria Barnas
Maria Barnas (1973) is dichter en kunstenaar. Ze studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie en de Rijksakademie in Amsterdam. Haar taal-gebaseerde werk kent verschillende vormen, zoals gedichten, essays, korte films en installaties. In haar geschreven en beeldend werk onderzoekt ze hoe beschrijvingen en afbeeldingen de werkelijkheid vormen en vervormen. Barnas publiceerde romans en dichtbundels en haar werk is meermaals bekroond.
Over het Artist in Residence Fellowship
Het Artist in Residence Fellowship bij het NIAS is een initiatief van de Akademie van Kunsten en het Netherlands Institute for Advanced Studies (NIAS) en wordt jaarlijks toegekend aan een project dat de synergie tussen kunst en wetenschap bevordert. Tijdens een residentieperiode van 5 maanden doet een kunstenaar een diepgaande studie van de theoretische aspecten van een onderwerp. De selectiecommissie bestaat uit de rector van het NIAS en de voorzitter van het bestuur van de Akademie van Kunsten.
English (UK) 
Nederlands 
Français 
