Oud of nieuw, klassiek of modern, minimaal of wereld. Pop. Tonaal en atonaal.
Het is de eerste massascène in Wagners Ring: Siegfried voert Brünnhilde naar de Gibichungenburcht en Hagen roept al zijn mannen bijeen. Vanaf het zijtoneel klinkt letterlijk oorverdovend hoorngeschal, maar dirigent Ed Spanjaard laat doorspelen. En terecht: in het orkest slaat een vonk over. Het hele toneel is in een oogwenk gevuld en het koor zwelt in kracht aan, luider en luider, alsmaar luider, tot de extatische apotheose:
Liefst acht bundels met aria’s, cantates, duetten en geestelijke werken publiceerde Barbara Strozzi (1619-1677). Zij genoot groot aanzien in de door haar vader opgerichte Accademia degli unisoni, en leefde van haar composities.
“Die sprookjeswereld is nooit zo mijn wereld geweest,” verklaarde regisseur Ivo van Hove voor de première van Schrekers sprookjesopera Der Schatzgräber. Opmerkelijk, want Van Hove en zijn vaste scenograaf Jan Versweyveld waren bij De Nederlandse Opera eerder verantwoordelijk voor Tsjaikovski’s Iolanta en Janáčeks De zaak Makropulos – ook eerder sprookjes dan grootse dramatische werken.
De Nederlandse Opera opent het seizoen met een zelden uitgevoerde opera van Franz Schreker, waarin heidense en christelijke thema’s door elkaar lopen. De schitterende muziek wordt weersproken door de kille regie, waardoor identificatie met de personages uitblijft.
Het begint mooi. Prominent op het podium staat het schilderij De Rode Kimono van Breitner. En dan geen kopie, maar the real thing, wat nog maar eens onderstreept wordt door de grote hoeveelheid kisten van het Stedelijk Museum, waarop ook de muzikanten van het Hexagon Ensemble geplaatst zijn. Acteur en danser Michael Schumacher loopt er achteloos naartoe en bekijkt het schilderij ongeveer een minuut – de gemiddelde tijd die een museumbezoeker naar een schilderij kijkt.
Dat Pierre Audi niet wegloopt voor religieuze symboliek, is bekend, maar het ware wonder bij Parsifal van De Nederlandse Opera bevindt zich in de bak. Daar zet het Concertgebouworkest in handen van meester-dirigent Iván Fischer een nieuwe Wagner-standaard. Ondanks een gigantische orkestbezetting bijna kamermuziekachtig licht, buitengewoon transparant en door zorgvuldige tempokeuzes met een prachtige dramatische spanning. Vijf uren lang.
Of: het vertrouwde wordt hier volkomen vreemd. Of: zinloosheid als het eerste principe omarmen. Honderd jaar na zijn geboorte staat John Cage centraal in HF-weekend.
Sinds Reinbert de Leeuw het speelde in het snelste praatprogramma op de Nederlandse televisie, is John Cage’s 4’33” in ons land een bekende compositie. Exact vier minuten en drieëndertig seconden speelt de muzikant geen enkele noot en hoort de toeschouwer niets anders dan de omgevingsgeluiden.
In zijn Requiem voor tenor, verteller en ensemble benut Micha Hamel de ruimte van de Amsterdamse kerk De Duif optimaal. Musici spelen op het altaar, vanaf de balkons, mengen zich tussen het publiek en schuiven een piano naar buiten. – Maar wat wil Hamel eigenlijk zeggen? Voor een uitverkocht huis ging gisteravond het Requiem van Micha Hamel in première. Hij…
Een klassieke fout: Andries Knevel omschrijft Richard Wagner als de hofcomponist van Hitler. En wordt door niemand tegengesproken.
Om vijf ton extra binnen te kunnen halen, trekken het Nederlands Symfonie Orkest en het Gelders Orkest één lijn. En met succes: de provinciale overheden van Overijssel en Gelderland vangen de subsidiekorting van het rijk op. Nu blijkt echter dat de plannen waarmee die redding is binnengeharkt, dubieus zijn. De politiek heeft daar nauwelijks naar gekeken. Vragen over het businessplan kwamen in Overijssel vooral van de PVV, maar in Gelderland stemde die zelfde partij na een – opmerkelijk vernietigende – contra-expertise juist enthousiast in met de miljoeneninjectie.
Bijna dertien miljoen vroeg Het Gelders Orkest (HGO) aan de provincie Gelderland. Het kreeg drie-en-een-half. Precies genoeg om de korting op de rijkssubsidie de komende twee jaar op te vangen en toe te werken naar een nieuwe organisatiestructuur en een nieuw verdienmodel, zoals omschreven in een zeer ambitieus businessplan, dat…… wacht even. Hier hebben we toch al over geschreven?
We schreven al uitvoerig over de naamsverandering van het Orkest van het Oosten in het Nederlands Symfonie Orkest (NSO). Ook de merkwaardige operasubsidieaanvraag gebaseerd op een businessplan dat enorme risico’s in zich draagt had onze volle aandacht. Vaste partner de Nationale Reisopera was not amused.
Festival Grenswerk kreeg op dinsdag 21 februari te horen dat het na drie succesvolle jaren moet stoppen, omdat het niet spoort met de ambities van Stichting Enschede Promotie. Het in 2009 opgezette festival kreeg na een vernietigend rapport van deze opgekalefaterde VVV door de wethouder een dik eisenpakket opgelegd waaraan het niet kon voldoen.
Deze week begint de Nationale Reisopera met de repetities van Mozarts Le nozze di figaro. In de bak het kersverse Nederlands Symfonie Orkest onder leiding van Jan Willem de Vriend. Business as usual, want beide gezelschappen werken al jaren nauw samen en zijn verenigd in het Nationale Muziekkwartier Enschede. Alleen: orkest en operagezelschap praten sinds vorige week niet meer met elkaar.
Thais en Vietnamees poppenspel. Acrobaten, Chinees schimmenspel en Japanse kostuums. Een Chinese dirigente voor een Nederlands orkest, een Canadees regieteam en als hoofdwerk een krap vijftig minuten durende opera van een Russische componist, gebaseerd op een sprookje van een Deense schrijver die zijn inspiratie uit China haalde. Losjes.
Brieven van Staatssecretaris van Cultuur Zijlstra zijn gevaarlijk, zeker wanneer ze over cijfertjes en regelingen gaan. En we hebben de laatste voorlopig nog niet gezien. Op dit moment gaat het dus over ‘frictiekosten’ voor de culturele sector. Dat zijn de kosten die gesubsidieerde instellingen moeten maken bij beëindiging van hun bestaan door de subsidiestop. Denk bijvoorbeeld aan afvloeiingsregelingen, schadevergoedingen, bloemstukken voor begrafenissen van zelfmoordenaars en het met verlies verkopen van vastgoed.
Het kleinste operagezelschap van Nederland klopt het grootste. Niet in bezoekersaantallen, niet in ontvangen subsidie, maar wel in het binnenhalen van sponsorgelden. Bij nadere bestudering wordt echter andermaal pijnlijk duidelijk dat er in Nederland geen geefcultuur bestaat en sponsering beperkt blijft tot een grijpstuiver. Daar zal een rammelende geefwet niets aan veranderen.
Nederland is een nieuw orkest rijker: het Nederlands Symfonie Orkest. Althans, nieuw in naam. Het Orkest van het Oosten lijkt eventuele gedwongen fusies niet af te wachten, en claimt nu alvast zijn positie als het nationale orkest buiten de Randstad middels deze opvallende naamsverandering die vandaag voor aanvang van een concert met de broertjes Jussen wereldkundig werd gemaakt.
Heeft staatssecretaris Halbe Zijlstra de Tweede Kamer in juni voorgelogen of misleid toen hij stelde dat het in rap tempo doorvoeren van de cultuurbezuiniging nodig was om frictiekosten op te vangen? Of blijkt het gewoon onbehoorlijk bestuur?
De draak blijft lastig. Echt afschrikwekkend krijg je hem natuurlijk nooit, maar dat wat leek op een kruising tussen een opslagtank en een metrobuis was al lachwekkend voordat er ook nog kitcherige klauwen uit de muur kwamen. Geen wonder dat de jonge Siegfried hier het fürchten niet leert en er lacherig bij staat.
‘Kinder!, macht Neues!, Neues!, und abermals Neues!’ schreef Wagner aan Franz Lizt. En na de allereerste Festspiele concludeerde hij dat volgend jaar alles anders moest. Zelfs een geheel nieuw theater achtte hij niet uitgesloten.
De ark als de aarde, als een ruimteschip dat ons door de chaos van het heelal naar een veilige haven voert. De Poolster als ogenschijnlijk magnetisch middelpunt van het heelal waaromheen alle sterren draaien. Nee, dit is geen zweverig new age geleuter, het zijn de uitgangspunten voor Tevot en Polaris, twee grote orkestwerken van Thomas Adès, die onder leiding van de componist zelf hun Nederlandse première beleefden.
Een opera gebaseerd op teksten van Nietzsche, en dan beginnen met hard gelach en hoofdpersonage N die probeert twee waternimfen te pakken te krijgen. Wacht even, dat is Wagner! Goed, bij Wagners Rheingold gaat het om drie Rijndochters, maar de overeenkomst is te groot om toevallig te zijn. En dat is die ook niet, maar in de eerste minuten van Wolfgang Rihms Dionysos is veel meer aan de hand. Hier is een componist aan het werk die niet alleen met tekst en muziek speelt, maar ook met eeuwen cultuurgeschiedenis en daar nog grappen bij weet te maken ook. Het is om in van een roes te geraken.
Nederlands 
English (UK) 
Français