Veelstemmig ‘Deserve’ verbluffend diepgravende compositie over dienstbaarheid #dekeuze

‘Dus, dokter Lacan, zijn vrouwen gevoeliger voor gekte? … Is de man vatbaar voor hysterie?’ In ‘Deserve’, onderdeel van het drieluik over de dienstmeid van Jorge León en Simone Aughterlony, graven de makers diep, heel diep.  Ze volgen de intrigerende lijn van de grote ontmaskeraars in onze denkgeschiedenis: van Hegels meester-slaaf analyse via Marx en Freud naar de Franse psychoanalyticus Jacques Lacan.

Kern van het stuk is dan ook zijn methode van het uit elkaar breken van de talige, symbolisch orde om te kunnen begrijpen wat er werkelijk aan de hand is. Is ‘Deserve’ hiermee een saai programmatisch onderzoek? Absoluut het tegenovergestelde. De makers slagen erin om de puzzel van het onderzoek spanningsvol en met veel gevoel voor absurdistische humor uit te voeren. Daarbij zijn de theatrale middelen die ze kiezen zo consequent en radicaal dat je voortdurend op het puntje van je stoel zit. Zo is de openingsscène, waarin een ‘madame’ door haar bedienden haar interieur laat inrichten, een meesterlijk ballet met een eindeloze reeks aan huishoudelijke voorwerpen. Die verbeeldt de wankelheid van de menselijke psyche: het wanhopig streven naar orde in de chaos en de ernstige psychosen die optreden wanneer individuen elkaar gevangen houden in een bemiddelende meester-slaaf relatie.

[youtube uEwFoEGQvz0]

Om dit alles te kunnen ervaren wordt een overdonderende veelstemmigheid ingezet om deze relatie tot zijn kern te ontleden. Historische tekstfragmenten, muziek, dans en absurdistisch doorgevoerde theatrale situaties vloeien in elkaar over of lopen dwars door elkaar. Maar deze veelstemmigheid is zo knap georkestreerd dat er een geslaagde compositie blijft bestaan zonder dat je de aparte stemmen kunt aanwijzen.  Hiermee is er dus ook geen lineaire betekenis maar een volle ervaring van een polyfonie aan stemmen die overweldigt en tegelijk tot denken aanzet. Om dit te ervaren is geen enkele kennis van Lacan nodig. Zijn naam doet in het stuk dan ook niet terzake, tenzij je wilt weten waar de inspiratie voor dit overdonderend theateridioom ligt.
Dit idioom is al jaren het handelsmerk van Aughterlony die al eerder in Rotterdam te zien was met onder meer ‘Sweet dreams are made’ en ‘Between amateurs’. Het is goed te zien dat ze niets aan radicaliteit terugneemt. Ook ‘Deserve’ voert je naar een kern die zo indringend wordt geserveerd, dat je niet anders kan dan beleven en nadenken. Zo dacht Hegel dat onze geest zich noodzakelijk tot individuele vrijheid zou ontplooien. ‘To Serve: Deserve’ toont dat we er nog lang niet zijn. Voor de avontuurlijke van geest.

‘Deserve’ van Jorge Leon & Simone Aughterlony. Gezien: vrijdag 24 september tijdens de Internationale Keuze van de Rotterdamse Schouwburg op locatie in de Gouvernestraat. Daar nog te zien op 25 september.