Subsidie gaat vooral naar de rijken. Dankzij de bezuinigingen.

Nederlandse musea betalen niet voor de kunst die ze presenteren. Kabelmaatschappijen steken geld van schrijvers in eigen zak. Nieuwe journalistieke platforms verspreiden zonder toestemming en zonder betalen het werk van kleine zelfstandigen. Bibliotheken gaan dicht, en worden vervangen door particuliere bibliotheken of schoolbibliotheken. Het gevolg is dat schrijvers van volwassen literatuur en vooral jeugdboeken geen inkomen meer hebben uit leenrechtvergoedingen en optredens. Kunstenaars mogen hun karige inkomen uit kunst niet meer aanvullen met een paar uur lesgeven op een kunstacademie. Muziekscholen sluiten en maken plaats voor privédocenten die voor een hongerloontje uw kind trompet leren spelen.

Lang leve de subsidie

Dit alles gebeurt met instemming en financiële steun van de overheid: de Nederlandse musea draaien op overheidssubsidie. Kabelmaatschappijen hebben een pact gesloten met de publieke omroep, door de overheid gesubsidieerd, om de opbrengst van kabelabonnementen niet meer te delen met de schrijvers van televisieprogramma’s. Het met miljoenen belastinggeld gesteunde Stimuleringsfonds voor de Pers subsidieert het initiatief Blendle, waarbij uitgevers de bedenkers daarvan onder druk hebben gezet om geen cent te geven aan de journalisten die zeventig procent van hun omzet genereren.

“Bij iedere innovatie vallen er slachtoffers, en dit keer zijn dat de zelfstandige schrijvers”, was volgens de NVJ desgevraagd het laconieke antwoord van de directie van het zwaar gsubsidieerde Stimuleringsfonds. Bij de verkoop van hun bedrijf vangen de directies van Ziggo en UPC meer dan 50 miljoen bonus per persoon, terwijl ze in 2012 na 25 jaar gestopt zijn met het uitkeren van een paar miljoen euro per jaar aan kabelgelden aan de schrijvers, die daarmee net de eindjes aan elkaar konden knopen.

Overheid zet de toon

Inmiddels is er geen sprake meer van incidenten. Toen een vorig kabinet 200 miljoen euro bezuinigde op het kunstbudget verwees men klagende kunstenaars door naar particuliere geldschieters en het bedrijfsleven. Die partijen hebben de schade niet kunnen herstellen. Sterker nog: inmiddels is duidelijk  dat vooral ook het bedrijfsleven extreem bezuinigt op de uitgaven voor kunst, ten koste van de makers. Galeries in Nederland, die vaak als tussenpersoon optreden voor kunstaankopen door grote en kleine bedrijven, draaien verlies.

Toch blijken al die makers zelf onverdroten door te gaan met hun werk. Journalisten typen braaf hun gratis stukjes waar alleen uitgevers grof aan verdienen. Ondanks de bezuinigingen heeft Nederland dus nog steeds kunst en nog steeds kranten. Het signaal dat de overheid aan het land heeft gegeven is duidelijk: voor hobbyisten hoef je niet te betalen en creativiteit is hobby. We vinden het niet erg als anderen daar schatrijk van worden.

Dat heet ondernemerschap.

Ondertussen zijn de culturele en creatieve ondernemers in Nederland tot op het bot verdeeld. Inzet zijn de jonge ondernemers die zich door de nieuwe rijken met een kluitje in het riet laten sturen, omdat gratis werken goed zou zijn voor hun reputatie. Website The PostOnline is daar en voorbeeld van, maar ook in de musicalwereld zijn maandsalarissen van 1500 euro bruto voor werkweken van 7 dagen geen uitzondering. Wie klaagt krijgt zijn ondernemende collega’s over zich heen: klagen is vor mietjes. Je moet gewoon je tanden op elkaar bijten en doorzetten, zodat je ooit zelf over de wereld regeert.

Volgend weekend gaat tijdens het Holland Festival in Amsterdam de toneelbewerking van The Fountainhead in première. The Fountainhead is het boek van Ayn Rand uit 1943 waarin dit probleem vanuit een neoconservatief gedachtegoed wordt beschreven. Er zijn geen kaarten meer.