Waar zijn ze gebleven: de protestchoreografen?

In juni komt Boris Charmatz naar het Holland Festival met manger. Hij introduceerde in 2011 in het voormalig pauselijk paleis het thema aanraking van kinderen door volwassenen. Een uitspraak over een heikel actueel punt. Waarom spreken choreografen zich niet vaker uit over schrijnende actuele kwesties?

Ga langs nieuwe werken van de afgelopen maanden en het valt op dat er nauwelijks choreografen tussen zitten die ergens tegen protesteren. Iedereen lijkt het wel best te vinden met de samenleving. ‘De zintuigen heractiveren’, de ‘zwartheid van beweging en textualiteit kapen’, ‘woorden die muziek kunnen worden’, allerlei veilige onderwerpen komen voorbij. Waarom schudden choreografen ons niet vaker wakker?

Wie goed van leer kon trekken was Rudi van Dantzig, ook wel de dominee van de dans genoemd. Profeet was overigens een betere titel geweest: iemand die in het openbaar op beeldende wijze en tegen de gevestigde orde in kritiek uit. Dat zie je niet veel meer. Choreografen nu zijn te druk bezig met zichzelf. Met het kundig verwoorden van een subsidieaanvraag bijvoorbeeld. Met het hopen op die doorbraak of die opdracht voor dat grote podium. Met het tevreden stellen van het publiek, de sponsoren, de stakeholders. Help.

Heeft de moderne choreograaf nog wel idealen, vraag ik me af. Iets waarvoor hij zichzelf opzij zet om grondig aan de kaak te stellen. Iets dat niet direct uit hoeft te blinken in choreografische perfectie maar dat de kracht heeft van een brandbrief die ons allemaal aangaat? Wanneer gaat het publiek nog de theaters in om dat soort voorstellingen voor geen goud te missen? Zelfs grote klassiekers als het Zwanenmeer hadden een verborgen politieke boodschap.

[Tweet “Heeft de moderne choreograaf nog wel idealen?”]

Het is kunst om protest aantekenen groots te doen. Boris Charmatz schilderde in enfant een onheilspellende wereld met de impact van een krakersslagveld. Er was geen belerende moraal, hij presenteerde het onderwerp lichamelijk contact met kinderen zodanig dat je gedwongen werd er over na te denken (recensie hier). Want de scheidslijn tussen goed en slecht is wankel. Het is bijna niet voor te stellen dat Nederland zo’n 20 jaar geleden seksueel contact tussen volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar legaliseerde. Nu breken de schandalen open. Durf zo’n onderwerp maar eens te behandelen.

Er zijn volop urgente thema’s waar je als choreograaf mee aan de slag kunt, zou je denken. En natuurlijk willen we ook naar balletten waar geen verhaal in zit en waar het gewoon dans om dans is. Maar een choreograaf heeft ook, net als een filmer of theatermaker, het voorrecht of misschien  zelfs de plicht met levendige verbeelding de samenleving scherp te houden.

In juni brengt Holland Festival van Charmatz manger uit 2014. Dat gebruikt de alledaagse handeling van eten en gaat in op de vraag ‘hoe wij de realiteit verteren.’ Of dat enfant evenaart in kracht is nog even afwachten.