NJO Muziekzomer presenteert ‘Drama in Wenen’

Sinds zijn oprichting heeft de NJO Muziekzomer zijn vleugels uitgeslagen. Het begon in 2001 als een zomercursus voor muziekvakstudenten die mochten werken met internationaal gerenommeerde musici, componisten en dirigenten. Inmiddels is de NJO Muziekzomer uitgegroeid tot een niet te missen, publieksvriendelijk festival, dat de gehele provincie Gelderland bestrijkt. Op vrijdag 19 augustus maakt het een stapje over de grens naar Overijssel, met een concert van het Nationaal Jeugd Orkest in Enschede: Drama in Wenen.

Dirigent Antony Hermus, die vorig jaar nog tekende voor een stomend slotconcert in Theater Orpheus in Apeldoorn, voert nu de jonge musici door werken van Brahms, Strauss en Ravel. Ook dit jaar leidt hij het slotconcert in Apeldoorn, met een tweede uitvoering van Drama in Wenen.

De titel is niet zomaar gekozen: centraal staat de ruzie tussen Johannes Brahms en de violist Joseph Joachim, voor wie hij in 1878 zijn beroemde Vioolconcert componeerde. Beiden woonden in de Oostenrijkse hoofdstad, destijds hét muziekcentrum van Europa.

Dubbel verraad

De twee hadden elkaar rond hun twintigste leren kennen en een levenslange vriendschap gesloten, die ook muzikaal zijn vruchten afwierp. Dankzij Joachim leerde Brahms het componistenechtpaar Robert en Clara Schumann kennen, wat zijn carrière een enorme boost gaf. Geïnspireerd door Joachims Hongaarse achtergrond componeerde Brahms ook zijn populaire Hongaarse dansen.

Er kwam een kink in de kabel toen Joachim zijn vrouw ervan verdacht het stiekem met zijn uitgever te doen. Hij klaagde zijn nood bij zijn vriend, die tot zijn verbijstering niet zijn kant, maar die van zijn echtgenote koos. Brahms schreef haar een invoelende brief, die zij prompt gebruikte om een echtscheidingsprocedure in gang te zetten. Joachim voelde zich dubbel verraden en weigerde nog langer een woord met Brahms te wisselen.

Dubbelconcert

Een derde vriend, de cellist Robert Hausman, kon het niet langer aanzien en nam de taak van rijdende rechter op zich. Na drie jaar koude oorlog wist hij de twee koppige heren weer met elkaar te verzoenen. Brahms was zo opgelucht dat hij een dubbelconcert schreef voor viool, cello en orkest, dat hij opdroeg aan Joachim en Hausman. Het Nationaal Jeugd Orkest speelt dit in Enschede met de violist Shin Sihan, young artist in residence, en de gelauwerde cellist Raphael Wallfisch.

Hinkstap

Wenen speelt ook een rol in de twee andere stukken. In deze stad maakten Johann Strauss en Johann Strauss jr. furore met hun aanstekelijke walsmuziek. Die schöne blaue Donau van junior werd een megahit, die ook door Brahms bewonderd werd. ‘Leider nicht von mir’ schreef hij onder een partituur van het stuk.

Ravel lijkt in La valse de decadente Sissy-sfeer van Wenen op de hak te nemen. Anders dan de zwierige walsen van de Straussen, lijkt deze dans geregeld een hinkstap te maken – alsof een lompe heer op de zoom van de galajurk van zijn dame trapt. De Rosenkavaliersuite van Richard Strauss – geen familie! – gaat over jonge minnaars, strenge vaders en, jawel: jaloerse echtgenoten.

Muziek in vele smaken

De NJO Muziekzomer heeft in zijn vijftienjarig bestaan met een keur aan evenementen en concerten op verrassende locaties zowel de doorgewinterde klassieke-muziekliefhebber, de geïnteresseerde leek als de niets vermoedende passant weten te bereiken. Met als klapper de succesvolle optredens van het Nationaal Jeugd Orkest tijdens verschillende edities van popfestival Lowlands.

Dit jaar vond de opening plaats in Burgers’ Zoo, waren er muzikale fiets- en wandeltochten en concerten in boek- en wijnhandels, en werd de opera The Mother of Black-Winged Dreams van Hanna Kulenty uitgevoerd op het verlaten Zwitsalterrein. Deze productie over een vrouw die lijdt aan het meervoudig persoonlijkheidssyndroom wist veel mensen diep te raken, vooral degenen die normaliter concerten met moderne muziek mijden.

Sociaal concert

Dat het festival nieuw publiek weet te trekken voor klassieke en eigentijdse muziek is hartverwarmend. De uitvoering van Drama in Wenen op 19 augustus is zelfs uitgeroepen tot ‘sociaal concert’. Dankzij een samenwerking met de Gemeente Enschede zijn er gratis kaarten voor onder anderen vluchtelingen via het COA, kinderen die gesteund worden door het Jeugdcultuurfonds en vrijwilligers van de Lions Clubs en de Voedselbank.

Wie gewoon zelf een kaartje koopt, loopt dus de kans tijdens de pauze of na afloop zomaar in gesprek te raken met iemand uit Syrië, Afghanistan of Somalië. Een sympathiek initiatief, dat het aloude adagium ‘muziek verbroedert’ werkelijk binnen handbereik brengt.