Koele Manon Lescaut bij De Nationale Opera

Voor een uitverkochte Stopera presenteerde De Nationale Opera maandag 10 oktober zijn nieuwe productie van Manon Lescaut van Giacomo Puccini. Voor de regie tekent Andrea Breth, de muzikale leiding is in handen van Alexander Joel. De hoofdrol wordt gezongen door de Nederlandse sopraan Eva-Maria Westbroek, die na afloop luidruchtig werd toegejuicht.

Het slechte nieuws

Eerst maar het slechte nieuws. Het aantal momenten dat de tranen mij in de ogen sprongen: nul. Een brok in de keel? Ook hier was de score: nul. Waren er dan op zijn minst enkele ogenblikken waarop ik kippenvel kreeg? Helaas luidt het antwoord hier eveneens: nul. Zelfs bij de toch als bijzonder tragisch te boek staande sterfscène aan het slot bleef ontroering uit. Dat Manon Lescaut en haar minnaar Des Grieux wanhopig door de woestijn dolen, vergeefs op zoek gaan naar water en Manon van uitputting sterft, neem je voor kennisgeving aan.

Elke chemie tussen Eva-Maria Westbroek en de Italiaanse tenor Stefano la Colla ontbreekt, ondanks de verschroeiend gepassioneerde noten die Puccini hun in de mond legt. En het kán zo aangrijpend zijn, getuige bijvoorbeeld de vertolking door de sopraan Renata Scotto en de tenor Placido Domingo, waarvan zelfs een onscherp filmpje op YouTube je onherroepelijk bij je strot grijpt:

Gebrek aan inleving

Het is helaas een euvel dat veel producties van DNO aankleeft: de gekozen zangers lijden vaak aan een gebrek aan inleving, zoals ik hier al vaker noteerde. Dat Westbroek bijna alles zingt op turbovolume en met een vibrato alsof ze de afstand tussen Amiens en New Orleans moet overbruggen draagt evenmin bij aan een intieme en meeslepende ervaring. Weliswaar heeft La Colla een pregnante tenorstem met een fijn Italiaans timbre, maar ook hij overschreeuwt zich geregeld en weet zijn personage niet geloofwaardig te maken.

Eerlijk gezegd wist niet één zanger mij in deze productie helemaal te overtuigen. De Frans-Canadese bas Alain Coulombe is een adequate Geronte en de Italiaan Alessandro Scotto Di Luzio een dito Edmondo/lampendrager, maar niet meer dan dat. Zelfs de meestal zo overtuigende bariton Thomas Oliemans was als de broer van Manon Lescaut wat flets, ook al wist hij zijn stem beter in bedwang te houden en grossierde hij niet in wilde uithalen.

Het goede nieuws

Tegenover de weinig overtuigende zangerscast staat echter veel moois, dankzij het Koor van de Nationale Opera en het Nederlands Philharnonisch Orkest. De Brits-Duitse polyglot Alexander Joel boetseert met subtiele, maar gedreven gebaren de uiterst gevarieerde klankwereld van Puccini tot een enerverend geheel. Lichtvoetige Italiaanse volksdeuntjes klinken aanstekelijk speels, dramatisch aanzwellende harmonieën vol dissonanten krijgen een huiveringwekkende lading. Deze hebben bij vlagen zelfs wagneriaanse proporties.

Joel en zijn musici weten daarnaast perfect een meer geparfumeerde Franse toon te treffen, bijvoorbeeld in het menuet in de tweede akte. – Waarin de Britse tenor Peter Hoare even mag schitteren als de verwaande dansmeester die een klunzig dansje doet op de maat van de muziek, gestoken in Louis XIV balletpak. Het koor zingt al even toegewijd en verzorgd en is zoals altijd een genot om naar te luisteren.

Adembenemende decors en kostuums

De enscenering en kostumering zijn prachtig, meteen al vanaf de adembenemende openingsscène. Het koor staat opgesteld ter linkerzijde van het toneel, in grijze pakken en getooid met napoleontische driesteken. Het duistere, ijzersterke beeld herinnert aan de in de negentiende eeuw zo populaire silhouettenkunst. Manon en Des Grieux liggen rechts vooraan op een spiegel, die in de slotscène zal fungeren als fata morgana van de bron waaruit Manon vergeefs water probeert te drinken. De zandwoestijn in dat laatste bedrijf lijkt overigens sprekend op het decor van Orfeo ed Eurydice van de Nederlandse Reisopera, maar dit terzijde.

Een fraai contrast met de bedekte tinten en natuurlijke haardracht van de studenten vormen de kleurige kleding en Mozartpruiken van Geronte, Lescaut en de dansmeester. Als echtgenote van oude bok Geronte draagt ook Manon een achttiende-eeuwse jurk en dito kapsel. Zo maakt de afgelopen mei overleden costumière Moidele Bickel in één oogopslag het standsverschil tussen hen duidelijk. Wanneer in het derde bedrijf Manon wordt ingescheept voor haar verbanning naar Amerika, illustreren de afgedragen vodden van haar begeleidsters de armzalige rangen waartoe zij inmiddels is vervallen.

Onverdiend boegeroep voor Breth

Onbegrijpelijk en onverdiend dat Andrea Breth en haar team na afloop werden onthaald op hartgrondig boegeroep, terwijl de zangers, en met name Westbroek hartstochtelijk werden toegejuicht. De omgekeerde wereld! – Maar ik ben nou een keer niet gecharmeerd van turbostemmen en wapperende vibrati, dus ga vooral luisteren en oordeel zelf. De muziek van Puccini en de enscenering van Breth verdienen het.

 

Meer info en kaarten via deze link.