Balletdanser Andrew Greenwood: ‘De gezondheidszorg heeft dans nodig’

‘Wat is de relevantie van dans?’ Sinds de conferentie The Relevance of Dance in maart 2016 is deze vraag in mijn hoofd rond blijven spoken. Ik wil vooral weten waarom meer mensen zouden moeten dansen. Daarom besluit ik de vraag voor te leggen aan inspirerende en vooruitstrevende dansdocenten. De tweede die ik ondervraag is Andrew Greenwood, die een half jaar geleden samen met Clare Guss-West de stichting van Dance for Creative Wellness heeft opgericht.

Op een regenachtige herfstmiddag spreken we af bij het theatercafé van Castellum Hoge Woerd in Utrecht Leidsche Rijn. Andrew Greenwood begint direct enthousiast te vertellen over zijn nieuwe projecten. Tijdens het gesprek wordt duidelijk dat Greenwood over een grote ondernemingslust beschikt. Hij toont zich uitermate bewust van het politieke en economische klimaat: dansgezelschappen hebben te kampen met wegvallende subsidies, terwijl er steeds meer geld wordt vrijgemaakt voor preventieve gezondheidszorg en vitaliteitsprogramma’s:

‘Dat ik nu zo vaak workshops geef bij dansgezelschappen [aan mensen met een ziekte] komt niet omdat ik zo’n beroemde balletmeester ben, maar omdat ze begrijpen dat ze de relatie met de lokale gemeenschap moeten versterken. De stoelen in de theaterzaal moeten gevuld worden, het liefst met een zo divers mogelijk publiek.’

Na je carrière als professioneel balletdanser werkte je als balletmeester. Je verdiepte je in de blessurepreventie en revalidatie van dansers. Waarom wekte hun gezondheid jouw interesse?

‘Ik ontdekte dat er veel dansers met blessures rondliepen, maar in de jaren ’90 was het adagium “neem een pijnstiller, leg er wat ijs op en dans door”. Dat wekte mijn interesse in blessurepreventie. Op internationaal vlak was daar ook steeds meer aandacht voor en werd IADMS[hints]International Association for Dance Science & Medicine, in 1990 opgericht in de Verenigde Staten.[/hints] steeds bekender. Tegenwoordig zijn er meer geregistreerde absenties door blessures, maar niet omdat er meer blessures zijn. Het bewustzijn is simpelweg toegenomen dat blessures behandeling vereisen.’

Op jouw website zeg je “…not only [does] Dance need Health, but Health needs dance.” Waarom heeft de gezondheidszorg dans nodig?

‘In Nederland is 30% permanent patiënt, wat goed is voor 90% van het jaarlijks budget voor de gezondheidszorg. In 2020, door onze sedentaire levensstijl en ongezonde voeding, zullen we te maken hebben met een epidemie aan alzheimer, diabetes en andere ziektes die het resultaat zijn van inactiviteit en gebrek aan stimulatie van de hersenen. Dit vormt een enorme kostenpost voor de maatschappij en is een groot zorgenkind van beleidsmakers. Als de situatie verergert zijn er niet voldoende financiële middelen om de de kosten te dekken. Beleidsmakers zijn daarom met het idee gekomen van personalized healthcare, maar ziektekostenverzekeraars weten niet hoe ze dat moeten bieden.

Cultureel doktersrecept

Mensen in beweging krijgen door dans is een manier om hun welzijn te verbeteren en kosten te drukken, maar dans wordt vaak niet als onderdeel van de oplossing gezien. In het Verenigd Koninkrijk is er een nieuw initiatief genaamd cultural prescription. Dat betekent dat een arts een patiënt een dansles of bijvoorbeeld een cursus pottenbakken kan voorschrijven. Dat is heel cool, maar wordt vaak niet voorgeschreven. Mensen in de gezondheidszorg begrijpen veelal niet hoe kunst en cultuur bijdragen aan het welzijn van mensen. Artsen doen goed werk, maar zijn zich helaas onvoldoende bewust van wat dans voor hun patiënten kan betekenen.

Daarnaast wordt dans vaak gezien als frivool – óf alleen voor professionele dansers. Dansen wordt vaak niet gezien als onderdeel van het dagelijks leven. Ik hebt ook mensen horen zeggen “ik kan niet dansen”, maar die mensen zijn nu ook onze grootste ambassadeurs en dansen met veel plezier!’

Wat doet dans voor mensen? Hoe draagt het bij aan hun welzijn?

‘Voordat ik Dance for Creative Wellness oprichtte, was ik verbonden aan Dance for Health. Samen met Marc Vlemmix heb ik dansprogramma’s ontwikkeld voor mensen met de ziekte van Parkinson. Dansen geeft mensen met Parkinson niet alleen hulpmiddelen om met hun symptomen om te gaan en alledaagse uitdagingen creatief op te lossen, het vertraagt ook de ontwikkeling van de ziekte! Vroeger werd er tegen mensen met de diagnose gezegd dat ze niet meer mochten bewegen, want dat zou niet goed zijn. Het is ook wel begrijpelijk dat mensen wier lichaam hen langzaamaan in de steek laat aanvankelijk niet begrijpen dat meer bewegen de oplossing gaat zijn. Dat druist tegen hun intuïtie in. Toch helpt dansen echt.

Bierbuik

Ook voor mensen met een kantoorbaan is dans waardevol. Als de meneer met de bierbuik zou weten dat hij iets aan zijn gezondheid kan doen zonder dat hij naar de sportschool moet, hoeft te zweten, zich om moet kleden of zijn bier te laten staan – al zou dat nog beter zijn, dan zou die dat vast en zeker doen. Met slechts een paar simpele dansbewegingen stimuleer je je lichaam en je hormoonhuishouding. Dan kun je er de rest van de dag tegenaan. Door iedere 20 minuten een paar minuten te bewegen leef je vier tot vijf jaar langer.’

Hoe is het idee voor de stichting Dance for Creative Wellness ontstaan?

‘Een jaar geleden raakte ik in gesprek met Clare Guss-West, die bij The Royal Opera House danslessen voor ouderen heeft georganiseerd. We kwamen erachter dat er zoveel verschillende inspirerende initiatieven bestaan op het gebied van dans en welzijn, dat we daar meer mee wilden doen. We hebben toen contact gezocht met die initiatieven en zijn in maart van dit jaar met mensen van 27 instituten uit Europa samengekomen bij de Nationale Opera & Ballet in Amsterdam om te bespreken wat we samen kunnen doen.’

En wat gaan jullie doen?

‘Uit deze bijeenkomst zijn vier doelstellingen voortgekomen. Ten eerste willen we dans valideren en duidelijk maken waarom dans zo belangrijk is aan mensen die zelf niet dansen. Het is vaak moeilijk voor dansers, wiens kunstvorm non-verbaal is, om in woorden uit te leggen wat de waarde van dans is. Daar willen wij bij helpen. Bijvoorbeeld door relevant onderzoek te helpen verspreiden en samen te werken verschillende partners, zoals danskunstenaars, wetenschappers en artsen.

Conferentie

Daarom organiseren we ook de conferentie Dancing Wellness, The Role of Dance in Lifelong Healthy Living  (2 en 3 december 2016 in Londen). Het is een conferentie met veel praktische workshops, waarmee we vooral willen laten zien welke initiatieven er reeds bestaan in Europa op het gebied van dans en welzijn. We hopen vooral dat mensen uit de gezondheidszorg aanwezig zullen zijn zodat we hen kunnen overtuigen van de waarde van dans.

Daarnaast willen een educatie en training bieden om zoveel mogelijk mensen in aanraking te brengen met dans. Daarom besteed ik in mijn eigen trainingen ook een dag aan ondernemerschap. Als dansdocent omdat je een verantwoordelijkheid hebt naar je leerlingen toe. Je kunt niet een les opzetten voor mensen met een ziekte en dan ineens weer weg zijn, want die mensen zijn voor hun welzijn deels afhankelijk van jou!’

Nog een laatste vraag… Wat is de relevantie van dans?

‘Plezier! Mensen dansen in eerste instantie omdat ze het zo leuk vinden. Helaas mist het plezier vaak in danslessen, maar dansen moet leuk zijn voor iedereen. Daarom heb ik een paar jaar geleden 73 korte balletles videos opgenomen zodat iedereen over heel de wereld balletles kan volgen. Zo kwam het dat ik een privé balletles heb gegeven aan een groep Iraanse huisvrouwen via Skype. Dansen is daar verboden, maar omdat ze ballet zo leuk vinden dansen ze stiekem in hun garage!’