Marie Goeminne (Dansmakers) verzoent je met de dood in ‘Have I been here before’

Voor de dood ga je instinctief op de vlucht, maar in ‘Have I been here before’ haalt choreografe Marie Goeminne de dood juist dichtbij. Niet bedreigend, wel dicht op je huid en hand in hand met het leven. Ze toont dood en leven in een intieme verstrengeling.

Drie danseressen gaan geconcentreerd en kwetsbaar op in een stroom, waarin leven ontstaat, doorgegeven wordt, in de dood overgaat en daarna opnieuw begint. Ik vind het typisch vrouwelijk dat de dood niet als een einde wordt voorgesteld. Leven en dood vormen een cyclus die nooit stopt. Het toneelbeeld, een licht en een donker vlak, suggereert dat dood en leven twee gescheiden werelden zijn. Maar de grens wordt gaandeweg diffuus. Een gestrekte arm reikt in de andere wereld. De levensenergie is overal even sterk.

Energie

In die energie, die langzaam groeit, word ik als toeschouwer helemaal meegesleept. De voorstelling begint met een scène die associaties oproept met een geboorte. Prille energie. Zoals je je voelt als je, net ontwaakt, over de rand van de slaap de lichte wereld inkijkt. Ik zie verbazing over een lichaam dat beweegt.

De onstuitbare energie wordt verklankt door een soundscape. Er raast een storm door de ruimte, die de schaduwen van boomtakken onrustig laat bewegen. Het leven wordt nooit met rust gelaten. De storm is een oneindige krachtbron, maar voelt ook koud en eenzaam. Bij zo’n geluid zoek je beschutting bij een ander.

De storm neemt af en zwelt weer aan, net als de energie van de bewegingen. Leven komt op, krijgt intensiteit en vloeit weer weg. Opbloeien en vergaan, telkens weer, dat is de cyclus van leven en dood. Het lijkt of de voorstelling ademt. Lucht nemen en lucht teruggeven. De performers bevinden zich in een eeuwige cirkel van aantrekking, elkaar zoeken en weer loslaten.

Duizelingwekkend

In een mooi opgebouwde climax groeit de energie van de bewegingen. Ze beginnen teder, maar worden duizelingwekkend en gevaarlijk. De extatische rondedans waarin de vrouwen elkaar meesleuren, moet wel eindigen in de dood.

Door de storm loopt als een fijne draad de kleine, subtiele band tussen de drie vrouwen. Ze pakken elkaar vast, omarmen elkaar en spelen met oogcontact. In dat samenspel zit uiteindelijk meer kracht dan in de storm. De vrouwen zoeken elkaar, over de dood heen. De intimiteit tussen moeder en kind bij de geboorte is dezelfde als tussen een levende en een dode. Een dood lichaam roept als vanzelf het verlangen naar leven op.

De bewegingen zijn helder en komen eenvoudig over. Toch zijn ze beeldend en eindeloos rijk. De eindscène, waarin met een aardse cirkelgang het leven wordt doorgegeven, is onvergetelijk.

Eén adem

‘Have I been here before’ is een geruststellende voorstelling, een beleving waar ik me met gemak aan toevertrouw. Er gaat troost vanuit, niet alleen door de mooie manier waarop vasthouden en loslaten in beeld wordt gebracht. Kou en eenzaamheid bestaan niet.

Het is geweldig zoals de de danseressen (Maaike van de Westeringh, Anne-May de Lijser en Zoé Leduc) één adem lijken te delen. Al hun bewegingen maken ze met dezelfde bezieling. Zo laten ze leven en dood in elkaar overvloeien. Een combinatie van willoze overgave en energiek verlangen: ik heb nooit eerder ervaren dat die zo dichtbij elkaar kunnen liggen.