Sinds een nog steeds beroemde, uitstekend geklede theatergodheid mij in 1991 wegens mijn shabby garderobe ongeschikt verklaarde voor een toekomst in zijn theater is het tussen mij en de mode nooit meer echt goed gekomen, al behoedt mijn echtgenote me tegenwoordig voor al te grote missers. Geen heel goed uitgangspunt voor een reportage over een modetentoonstelling in Schiedam, maar vooruit. Je hoeft er niet perfect gekleed bij te lopen om iets over kleren te kunnen zeggen, in alle bescheidenheid.
In 2002 schreef ik – omdat ik net nieuw was op de Utrechts Nieuwsbladredactie en verder niemand er zin in had – een stuk over de nieuwe modecollectie van dat jaar. Het was februari, ik constateerde dat 9/11 zichtbaar effect had gehad op de ontwerpen. Dat jaar opvallend veel camouflagepatronen voor de mannen en zowaar een burqa-look voor de vrouwen. Het stuk vond gretig aftrek bij de regionale dagbladen van de GPD.
Moncler/Valentino. Met op de achtergrond fotos van Suzanne Jongmans. Foto: Wijbrand Schaap
Hoofdletters
Nu, bijna 20 jaar later, is Modest Fashion een dingetje. Een miljardendingetje ook nog eens. Via Instagram en Pinterest kunnen ook vrouwen uit meer religieuze samenlevingen hun rol pakken als influencer en zo werd een meer bedekkende look hot in modeland. Grote modehuizen brengen kleding op de markt die oorspronkelijk alleen bedoeld leek voor de islamitische klanten. Die wint nu ook elders aan populariteit. Dus heeft modest fashion hoofdletters gekregen, en doen modeduiders over de hele wereld hun best om de nogal beperkende betekenis van het begrip ‘modest’ weg te redeneren. ‘Modest’ staat dankzij hen niet langer voor ‘bescheiden’, ‘kijk maar niet naar mij’, ‘kuis’ en ‘ik ben er niet’, maar voor bijna het tegendeel.
‘Patriarchy is history’: hoop, wens of feit? Foto: Wijbrand Schaap
Bij de opening van de indrukwekkende expositie over ‘Modest Fashion’ in het Stedelijk Museum van Schiedam stelde directeur Deirdre Carasso dat ongemak deel uitmaakt van het verhaal dat het museum vertelt. Hoe kan iets dat verhult nu juist staan voor vrijheid? Rajae el Mouhandiz, de actrice die met het idee voor de expositie kwam, vertelt dat het hele idee van Modest Fashion juist is dat vrouwen zich niet neerleggen bij een door de buitenwereld, lees: mannen, opgelegd modebeeld. Ze verwijst daarbij ook naar de #metoo beweging: waarom moeten vrouwen altijd een lustobject zijn en is de mode daar ook op gericht?
Patriarchaat
Dat maakt het allemaal best lastig om over na te denken. Suggereert die opvatting over modest fashion dan niet dat vrouwen die zich niet ‘modest’ kleden en gedragen het #metoo-gedrag van mannen juist over zich afroepen? Er zijn immers ook nu nog landen waar daders van verkrachting worden vrijgesproken omdat het slachtoffer een strakke spijkerbroek droeg. Je zou kunnen zeggen dat modest fashion dan juist een geweldige knieval is voor het patriarchaat.
‘Is mijn lichaam openbaar?’ Veelzeggende sluiers in meer talen in Schiedam. Foto: Wijbrand Schaap
De expositie in Schiedam richt zich niet op die vragen, maar juist op het emanciperende karakter van een modestroming die keuzevrijheid benadrukt. Keuzevrijheid om bedekkende kleding te dragen, niet omdat dat moet van mannen, maar omdat je dat als vrouw zelf wilt. Opvallend genoeg staat modesty in Schiedam voor trots en individualisme, en is er zelfs een neonkunstwerk dat het einde van het patriarchaat bezingt, vlak naast een monitor waarop de indrukwekkende videoclip van Anouks ‘It’s a new day’ wordt afgespeeld. Empowerment als tegenwicht tegen onderdrukkende verhulling.
Gezicht
Dat sprak ook uit de woorden van de moeder van een van de samenstelsters van de expositie. In haar openingsspeech vertelde deze vrouw, in Marokko geboren en in in Nederland getogen, vol enthousiasme dat de aandacht voor ‘modest’ mode in haar wereld juist hielp om de vrouwen een gezicht te geven, een nieuwe identiteit.
Of dat voor iedereen geldt, moeten we voor onszelf uit gaan maken. De expositie in Schiedam is daar een mooi startpunt voor. Luister hier alvast naar de openingstoespraken.
