Bright Richards blijft strijdbaar in tijden van Corona: ‘Waarom zetten wij kunst niet in om inclusie tot stand te brengen?’

Nu, met de eerste golf van de Coronacrisis achter de rug, bereidt hij zich volop voor op nieuwe projecten. Black Lives Matter, de internationale beweging die sterk groeide na de moord op George Floyd door een politieman in Amerika, heeft zijn volle aandacht. Bij de demonstratie, afgelopen mei, in Utrecht, viel Bright’s bevlogen speech al op. Zijn charisma is groot. Hij kan mensen in beweging krijgen. Vraag is wel of hij bij het opzetten van die beweging nu last heeft van de maatregelen rondom Corona.

Solidair

‘Natuurlijk is het moeilijker met de voorstellingen die ik speel. Sommige theaters laten me weten dat ik nu nog maar een derde van het aantal stoelen kan garanderen. Voor een kleine club zoals New Dutch Connections is het een enorme uitdaging. Vooral omdat we ons richten op mensen die normaal niet naar het theater gaan.’

‘Ik zie de bezoekers van mijn voorstellingen niet als ‘publiek’ maar als een ‘community’. In mijn ogen willen mensen naar het theater omdat hun verhaal daar verteld wordt. Omdat ze daar de juiste mensen kunnen ontmoeten. Omdat ze daar kracht vandaan kunnen halen. Omdat ze daar een oplossing vinden voor hun probleem.’

Kracht geven aan de community, daar gaat het om, volgens de man die in 1993 uit Liberia vluchtte, een land waar hij al een reputatie had opgebouwd in de media. ‘Theater maken en spelen moet een doel dienen. Ik vind het heel boeiend om met het theater dat ik samen met de diverse communities ontwikkel een sociaal maatschappelijk probleem aan te pakken. Dat de voorstelling ‘As I left My Father’s House’ 400 keer is gespeeld, komt dus niet door mij, maar door mensen die ermee resoneren, die zien dat het belangrijk is.’

Een plek zoeken

Het engagement van Bright Richards is groot: ‘Ik heb heel lang gewerkt als trainer en consultant in het bedrijfsleven. Ik ben me bewust van het feit dat je projecten ontwikkelt omdat je iets wilt oplossen. Ik heb er persoonlijk moeite mee wanneer je als kunstenaar niet ziet dat je ook een sociaal maatschappelijk probleem aan te pakken hebt.
Voorbeelden te over, blijkt: ‘Ik ben nu bezig met een nieuw project, dat ik in de wijken van Utrecht wil gaan doen. Dat heet ‘Future Citizens’ en gaat over het probleem van de werkloosheid onder vluchtelingen. Veel van hen hebben hun baan verloren door de corona. Ik wil ervoor zorgen dat ze de moed niet opgeven, en hoop dat er werkgevers zijn die in hen willen investeren. Ik zoek daarom nieuwkomers die hun plek hebben gevonden in de samenleving, die ik in contact ga brengen met mensen die nog naar een plek op zoek zijn.’

Gevreesd

Zijn eigen achtergrond is voor Richards essentieel geweest voor zijn huidige opvattingen. ‘Ik kom uit Liberia, en daar heeft kunst een heel andere rol dan hier. Als kunstenaar ben je daar een van de meest gevreesde personen in de samenleving. Je bent net zo gevreesd als journalisten. De kunstenaar in mij werd geboren in Afrika, omdat je daar een stem bent van het volk.’

‘Ik heb New Dutch Connections mede opgericht omdat veel niet-westerse kunstenaars die hier getraind zijn, geen ruimte krijgen om hun eigen verhaal te vertellen of op hun eigen manier kunst te maken. Omdat de manier waarop het kunstsysteem is ingericht, niet stimulerend werkt voor inclusie. In de uitvoering zie je steeds meer diversiteit, maar niet in het management, de directie, de beleidsbepalende functies. Daar blijf het monocultureel.’
Hij heeft dat aan den lijve ondervonden: ‘Ik zat ooit in Nijmegen in een adviescommissie en was toen verbijsterd over het systeem van subsidiëren. De overheid wil dat verandering komt vanuit de gevestigde instellingen. Dat is logisch: ze investeren immers geld in de culturele infrastructuur, zoals de theaters. Maar de bevolking voelt niet dat deze infrastructuur ook van hen is. Ik zag dus dat veel mensen naar dit land toe komen, en een kunstopleiding volgen, maar daarna niet doorstromen. Velen verlaten de culturele sector en laten hun passie voor kunst los omdat het systeem hen buitensluit.

Denktank

Ik zit hier in Utrecht in een denktank die nu met de verandering bezig is. Het zijn allemaal Utrechters die de beweging op een Utrechtse manier willen aanpakken. Dat vind ik zo tof om te zien. Ze volgen de landelijke beweging maar willen er een Utrechtse kleur aan geven.’ Dat gaat niet altijd vanzelf: Ik merk dat de mensen in de leiding van culturele instellingen heel comfortabel zijn. Ze voelen de noodzaak niet.’

‘Ik vind dat ook een beetje triest van Nederland. We zijn een rijk land, we zijn een mooi land, dus waarom zetten wij kunst niet in om inclusie tot stand te brengen? De politie is meer inclusief bezig dan de kunstensector: 6 procent van de politie is divers. In de kunstensector, bij de schouwburgdirecteuren en programmeurs? Als het 0,2 procent is, is het veel. Dat is heel pijnlijk. Ik hoop dat wij daar iets aan doen. Daar krijg je een mooie samenleving van.’

Dertig procent

Dat is volgens Richards niet eens zo heel erg moeilijk om voor elkaar te krijgen: ‘Als je wil veranderen, moet je je een plan en een strategie hebben. Wij zijn een intelligent land. De hele wereld komt hier om van ons te leren. Wij kunnen het als wij willen. In Utrecht heeft dertig procent een andere culturele achtergrond. Als je drie mensen in het managementteam hebt, moet je er toch eentje kunnen vinden met een andere achtergrond? Ze zijn er zat op de universiteit en hogescholen.’

‘We moeten niet langer onder het mom van ‘artistieke kwaliteit’, die wij vanuit een monocultureel perspectief vaststellen, een bepaalde exclusiviteit in stand willen houden. Bezoek de kunstacademie, de universiteit en hogescholen: diversiteit en inclusie is er zat, alleen de doorstroming vindt niet plaats. Daar kunnen wij als sector iets aan doen. Als wij diversiteit belangrijk vinden.’

Goed om te weten

Ook te lezen op de speciale cultuur en coronapagina van de gemeente Utrecht.