Tosca als reality-soap bij Nederlandse Reisopera

De thematiek van Puccini’s opera Tosca uit 1900 is van alle tijden. Een cocktail van hartstochtelijke liefde, politieke rebellie, wellust en verraad is geconcentreerd rond de persoon van Floria Tosca. Regisseur Harry Fehr presenteert dit verhaal als een reality-soap, met impliciet commentaar op onze selfie-cultuur. Een aardige vondst, maar het is de vraag of deze het drama tot leven kan wekken. Gelukkig wordt er prachtig gezongen en gemusiceerd.

Het toneel toont een claustrofobische controlekamer. Van hieruit houden agenten iedereen via enorme monitoren in de gaten: de schermen dubbelen de beelden op het toneel. Niets ontsnapt aan de blikken van politiechef Scarpio, die een schrikbewind voert over Rome. De kale ruimte fungeert tevens als de kapel waar Mario Cavaradossi werkt aan zijn portret van Maria Magdalena. – Ogenschijnlijk, want in werkelijkheid stond Gravin Attavanti hiervoor model, de zus van politieke rebel Cesare Angelotti. Wanneer deze uit de gevangenis ontsnapt, biedt Cavaradossi hem een schuilplaats aan bij zijn villa.

#MeToo

Scarpia verdenkt hem onmiddellijk en pookt de jaloezie op van Floria Tosca, de geliefde van Cavaradossi. Ongewild leidt zij de politiechef naar diens huis, waar hij onmiddellijk gearresteerd en ter dood veroordeeld wordt. Scarpia biedt aan Cavaradossi te redden met een schijnexecutie indien Tosca met hem slaapt. Een puur gevalletje #MeToo. Eerder heeft de geile en corrupte politiechef zich in zijn aria ‘Ella verra’ al verkneukeld op zijn zoveelste verovering. Op het moment suprème steekt Tosca hem dood, waarna zij hoopt met Cavaradossi te kunnen vluchten. Die is echter wel degelijk gefusilleerd, waarop Tosca van een toren springt.

Puccini schreef bij dit bloedstollende verhaal uiterst dramatische muziek, gloedvol vertolkt door het Orkest van het Oosten. Dirigent David Parry voerde zijn man/vrouwschappen met soepele hand door de gevarieerde partituur. Angstaanjagende, dissonante klankvulkanen en spookachtige strijkerswolken worden afgewisseld met volkse melodietjes en heldhaftig klaroengeschal. Het was een genot te horen hoe vloeiend het orkest de lijnen van de zangers volgde en omspeelde, met prachtige soli van vooral de houtblazers.

Ideale Scarpia

Ook de zangerscast is van hoog niveau. Kari Postma is een soevereine Tosca, die van begin tot eind overtuigt. Ze geeft een intense vertolking van de aria ‘Vissi d’arte’, maar durft ook lelijk te zingen als het moet. Haar met rauwe stem uitgespuugde ‘sterf, vervloekte’ tegen de stuiptrekkende Scarpia gaat door merg en been. Noah Stewart zingt de rol van Cavaradossi. Hij heeft een mooie tenorstem, die echter in de hoogte vaak wat kelig klonk, wellicht door premièrezenuwen. Phillip Rhodes is de ideale Scarpia. Hij is dé belichaming van de cynische machstwellusteling die alles en iedereen offert voor eigen lust en gewin. Groot acteur met een dijk van een stem.

Prullenbak

In de bijrollen steelt Bernadeta Astari de show als poetsvrouw die het lijk van Scarpia vindt. Hilarisch is het moment waarop ze na haar aanvankelijke schrik de volgende prullenbak leegt, het lichtje uitknipt en het bureau verlaat. Alexander de Jong geeft mooi gestalte aan de hebzuchtige Kerkermeester, Roman Ialcic overtuigt als politiek vluchteling Angelotti. Michael J. Scott is een adequate Spoletta en Oleksandr Pushniak een dito koster. Het Tosca-kinderkoor is aandoenlijk en Concencus Vocalis schittert in het Te Deum.

Toch komt het drama niet werkelijk tot leven. Er wil maar geen vonk overspringen tussen Cavaradossi en Tosca, met onhandige omarmingen en frontaal richting publiek gezongen liefdesaria’s. De statische enscenering en eenvormige belichting creëren een afstandelijke sfeer waarin weinig ruimte is voor hartstocht.

De immer op de achtergrond getoonde beelden voegen weinig toe en gaan uiteindelijk vervelen. Uitzondering is het tweede bedrijf. Terwijl Scarpia wacht op het concert van Tosca klinkt een trio van  viool, fluit en harp, prominent in beeld op het achtergrondscherm. ‘Live’ lezen we in de rechterbovenhoek. Zodra de muziek een andere weg inslaat verschijnt een doorgestreept luidsprekerikoontje.

Er zijn meer geestige momenten, die je als toeschouwer bij de les houden. Samen met de muziek maken zij deze Tosca een gang naar de schouwburg meer dan waard.