Nieuws over evenementen en festivals, gesteund door de sector maar inhoudelijk onafhankelijk. Meer weten: info@cultureelpersbureau.nl
Zoals veel van mijn generatiegenoten heb ik de cd’s van Jeff Buckley grijsgedraaid, maar weet ik bijna niets van Pakistaanse soefimuziek. Behalve dat het geweldig is. En dat Abida Parveen de koningin is van dat genre. Vanavond zit deze Stem van God met haar ensemble op het podium van de Nationale Opera & Ballet.
Grensverleggend theater maken is het doel van de Canadese regisseur Robert Lepage en zijn groep Ex Machina. Het lijkt of alles ongewoon is aan ‘Playing Cards: Spades’: speelvloer, belichting, zitplaatsen rondom het podium, de verhalen, het acteerwerk en de verrassende ontknoping.
Het lijkt een statement, dat het laatste Holland Festival onder leiding van Pierre Audi opent met ‘Vortex Temporum’. De samenwerking tussen de twee Belgische top-ensembles Rosas en Ictus doet alles wat in de huidige tijd schaars is.
De vallei van verbijstering. Veel mooier komen titels niet, dan die van ‘The Valley of Astonishment’. Het voorlopig laatste toneelstuk van de theaterlegende Peter Brook komt naar Amsterdam. Het Holland Festival gaf mij en twee journalisten van respectievelijk Parool en NRC, de gelegenheid om met de bij leven al legendarische regisseur te praten. Best bijzonder, want de man die een hele generatie theatermakers en toeschouwers betoverde met voorstellingen als de negen uur durende Mahabharata in Avignon, geldt als een godheid onder theaterkenners en -liefhebbers.
Het Holland Festival, dat doen we al jaren. Het is zonder meer het hoogtepunt van het culturele seizoen. Op het Holland Festival zie je hoe de internationale kunstwereld erbij hangt. Onder de vaardige leiding van Pierre Audi is het hele gebeuren de laatste jaren ook nog eens een stuk minder elitair en hoogdravend geworden dan vroeger. Een kaartje kost ook vaak een stuk minder dan een avondje André Rieu in Maastricht, om maar wat te zeggen.
‘Harry Partch wist precies wat hij deed. Hij koos hele specifieke bourbonflessen uit om die 43 stappen in de octaaf in te vullen. Zo maakte hij muziek die heel toegankelijk is, maar ook heel ongrijpbaar. En dat is wat goede kunst moet doen.’
“De enige die nog durft te gaan voor de elite”. Op weg naar de parkeergarage onder de Passengers Terminal Amsterdam verzuchtte de pensioengerechtigde recensent van de krant die ooit een pagina had over muziek, het gevoel van zijn deel van de samenleving. Het was na afloop van de persconferentie waar het programnma van Holland Festival 2014 werd gepresenteerd. Hij had het, terwijl we steeds dieper zakten, over Pierre Audi, de artistiek directeur van dat Holland Festival, die dit jaar zijn laatste – en meest glorieuze – programma ooit bekend heeft gemaakt.
Omdat Writers Unlimited samenwerkt met een van de laatste literaire tijdschriften van Nederland, en omdat dat tijdschrijft ‘Tirade’ heet, was er tijdens het laatste festival in Den Haag een plek ingeruimd voor tirades. En wat dat dan zijn? Het online woordenboek zegt:
Tijdens Writers Unlimited mengen schrijvers zich vaak clandestien onder het gewone volk. En dan vooral de jongere, internationale auteurs, in tegenstelling tot de Adriaan van Dissen van deze wereld die geen stap kunnen verzetten zonder bedolven te worden in een scrum van literaire groupies. Zo kan het dus gebeuren dat je meerdere malen bier staat te drinken met iemand die ineens, geheel onverwacht, een geniaal auteur blijkt te wezen. Zoals Andrès Neuman.
“Een goed boek is een man die me verleidt, is als seks met een onbekende.” Anne Provoost, de secuur Vlaams pratende essayiste slaagde erin om P.F. Thomése en Hermamn Koch even aan het wankelen te brengen. In een debat tijdens Writers Unlimited hield zij een pleidooi voor het niet-waargebeurde verhaal, en deed dat in een beeldspraak die de fantasie nogal in beweging zette. Ze citeerde haar eigen werk “Fictie en Macht” waarin het lezen inderdaad een nogal fysieke aangelegenheid wordt:
“Natúúrlijk kan ze schrijven!” schijnt de moeder van de gelauwerde Zuid-Afrikaanse dichteres Antjie Krog ooit te hebben geroepen. “Want ik kan het toch ook? Daar is niets bijzonders aan.”
Bloed kruipt, ook bij Krog. Na een tienjarige carrière als succesvol architect – en in het geheim slijpend aan woorden – debuteerde haar eigen zoon Andries Samuel met de verpletterende, hartverscheurende dichtbundel Wanpraktyk (2011).
Writers Unlimited bracht moeder en zoon samen op het podium. Laat op de avond. Voor de eerste keer ooit. En Wende zong hen toe. En godallemachtig wat was dàt mooi. Overigens moet u dat maar van ons aannemen, want op straffe van stokslagen, pek & veren en dwangsommen van hier tot Siberië bleek het verboden Wende, al zingend, te filmen (wel gedaan, en het filmpje stond even online, nu subiet van het internet gesleurd).
Het komt door Facebook. Zegt Ton van de Langkruis, artistiek directeur van schrijversfestival Writers Unlimited: “Je kunt niet langer die anonieme figuur zijn die de wereld met hermetische teksten bestookt vanuit een afgesloten zolderkamer. De markt is er niet meer naar. Je belangrijkste communicatiemiddel is facebook. Daar moet je open staan voor vragen, je communiceert met je lezers. We zijn weer terug op het dorpsplein waar ooit de eerste verhalen verteld werden.”
De latenight afsluitingen van de Winternachten op Writers Unlimited zijn altijd vrolijk. Dat komt omdat de dichters al wat losser zijn en het publiek wat meer gedronken heeft. En dit keer kwam het ook door megapubliekstrekker (bij andere gelegenheden) Arie Boomsma. Het vrolijke kijkcijferkanon smeet uit balorigheid met dichtbundels van de gasten van zijn programmaonderdeel.
“Luister niet naar de experts, ze hebben het eigenlijk altijd mis.” De kern van ‘Eyes wide open’, het nieuwste boek van Noreena Hertz, is helder. Dat ze zelf deskundige is, en dat haar visie daarom ook gewantrouwd moet worden, is logisch. Dat het gesprek wat ze over dit onderwerp voerde met oud-politica Femke Halsema almaar bizarder werd, was niet zo logisch. Ronduit schokkend was de val die de schrik van alle bankiers ter wereld aan het eind maakte.
Soms kan een programma van Writers Unlimited je op het verkeerde been zetten. Vorig jaar was de late night talkshow over literaire seks een hilarisch hoogtepunt – pun intended – van het festival. Dit keer viel er in het programma Let’s talk about sex bar weinig te lachen.
Vergeet de connotaties met Salt N Pepa. De Indonesische Linda Christanty schrijft niet over ‘happy seks, maar over bittere seks als machtsmiddel, als vorm van dwang en geweld.’ Daar werden we even stil van.
Fouad Laroui doet niet aan internet. De van oorsprong Marokkaanse auteur en hoogleraar heeft zelfs geen mobiele telefoon. “Ik besef dat ik daarmee behoor tot een kleine elite”, verklaart hij tijdens een debat op Writers Unlimited, “maar ik zie er het nut niet van in.” Zijn tafelgenoten deelden zijn mening niet, en dat is best opmerkelijk. Nog maar een paar jaar geleden beschouwde het merendeel va de internationale schrijverselite de sociale media als iets waarmee zij zich niet hoefde te bemoeien.
In de rijke traditie van schrijvers die elkaars bloed wel kunnen drinken en de ander schuimbekkend met de pen te lijf gaan, orkestreerde Writers Unlimited een ‘polemiek’. Abdelkader Benali verwoordde in dit debat de stem van het volk, en Saskia De Coster die van de elite. Beiden hakten op elkaar in met hulp van moderator Elsbeth Etty. Resultaat: veel onsamenhangend getreiter.
Writers Unlimited is het leukste literaire festival ter wereld. Wij kunnen het weten, want we zijn er nu alweer twee keer geweest. Of de vergelijking met al die 20 miljoen andere literatuurfestivals in de wereld helemaal zuiver is, weten we niet. We weten wel dat heel veel van de schrijvers die Writers Unlimited bezoeken, het met ons eens zijn. Althans gedurende die paar dagen en vooral nachten in januari.
Een paar redenen.
Festival Boulevard in Den Bosch heeft dit jaar 55.000 kaarten verkocht, 5000 minder dan in 2012. Het festival, dat dit jaar van 1 tot 11 augustus werd gehouden, trok wel meer publiek voor het gratis aanbod op het festivalplein. Daarmee kwam het totaal aantal bezoekers aan het festival dit jaar op 145.000, 5000 meer dan in 2012. Omdat de zaalbezetting met 85% nog steeds mooi is, zal de daling in de kaartverkoop vooral te maken hebben met een kleiner aanbod van voorstellingen.
‘Eutopia komt uit het Grieks en betekent zoveel als ‘Goede plaats’. Met deze installatie wil ik de mensen laten nadenken over wat dat is: een goede plaats.’ Architect en beeldend kunstenaar Filip Berte werkte zeven jaar aan zijn ‘Goede Plaats’ en het resultaat ervan is nu te zien in het Utrechtse Zijdebalen Theater.
“Ik ben heel benieuwd naar de reacties van het publiek. Mensen hebben altijd een beeld bij een festival. Die komen, en verwachten dat ze van alles mee kunnen maken. Wat je hier krijgt is het terrein, een ontdekkingstocht en een verhaal dat daardoor naar boven komt. De belangrijkste energie die er op en om dit terrein heerst is: ‘Ik mag erop, en wat is er dan allemaal?’ Op die energie wil voortbouwen.”
De samenwerking tussen pianist Tomoko Mukaiyama en choreograaf Nicole Beutler in de voorstelling ‘Shirokuro’, vorige week te zien tijdens het Holland Festival, levert een prachtig perspectief op op twee pianosonates van Galina Oestvolskaja. ‘Shirokuro’ betekent zwart-wit in het Japans. De absolute muziek van de Russische componiste wordt, ondanks sterke beelden en indrukwekkende mede-protagonisten op het toneel, nooit uitgelegd en behoudt daardoor zijn pure kracht.
Prachtige jurken, grote zonnebrillen en hoge hakken. Het is duidelijk dat op de voorstelling van het beroemde Moskouse theatergezelschap Theatre of Nations ook een groot Russisch publiek af is gekomen. Mannen in pak die af en toe tegen hun mouw praten lijken te getuigen van aanwezige Russische miljardairs. Maar niets blijkt minder waar als plotseling prinses Beatrix met haar gevolg de zaal binnenstapt.
69.500 bezoekers, dus zeker 5.000 bezoekers minder dan eerdere edities, maar de zalen zaten wel voller. Met 82% zaalbezetting is de organisatie van het Holland Festival tevreden over het festival van 2013. Of dat hogere bezettingspercentage, behalve aan het kleinere aantal voorstellingen (14 minder dan vorig jaar) ook te danken is aan kleinere zalen, is vanaf hier niet uit te zoeken, maar dat ook het grote Theater Carré met de vele onverkoopbare slechtzichtplaatsen dit jaar nauwelijks werd gebruikt, zal zeker geholpen hebben.
Wat te verwachten van een ‘musicabanda’ uit Oost-Tirool? Gemütliche volksmuziek? Gejodel? Dansmuziek voor bruiloften en partijen? Een avondje in een biercafé? Hoe dan ook: zeker geen Mahler. Maar waarom eigenlijk niet dacht het uit het dorpje Innervillgraten afkomstige Franui. Resultaat: een enerverende voorstelling rondom de orkestliederen. Zo hoorden we Mahler nog nooit.
Holland Festival
Nederlands 
English (UK) 
Français