Amsterdam, 10-12-2012 – Afgelopen weekend begon het Babelfestival in het Ostadetheater, een initiatief van de Diamantfabriek. Deze twee jaar geleden opgerichte productiekern biedt jonge makers de kans kleinschalig muziektheater te ontwikkelen. Dit weekend volgt de première van Black Perfume, van de Russische componiste Anna Mikhailova en de Nederlandse regisseur Annechien Koerselman, naar het verhaal Morfine van Michail Boelgakov.
Mikhailova (Moskou, 1984) studeerde bij de beruchte Tichon Chrennikov, die in 1948 collega’s als Sjostakovitsj, Prokofjev en Chatsjatoerian betichtte van ‘formalistische perversies en antidemocratische tendensen’. Mikhailova: ‘Hij was al rond de tachtig toen ik bij hem kwam, ik was zijn laatste leerling. Op een dag vertelde hij hoe Stalin hem destijds vroeg hoofd te worden van de Componistenbond, en wat het zou betekenen als hij weigerde. Niet dat hij zich ontzettend schuldig voelde, maar hij bezwoer me dat je verantwoordelijk bent voor je keuzes en niet te veel waarde moet hechten aan succes.’
Chrennikov had een belangrijke invloed op de jonge componiste: ‘Hij werd een dierbare vriend, een soort grootvader, met wie ik over het leven filosofeerde en mijn stukken en die van anderen doorspeelde. Hij luisterde aandachtig, was er echt bij, hij was in het moment en stond voor alles open. Hij vroeg enkel soms of ik iets daadwerkelijk zo bedoeld had.’ Na een componistenworkshop bij ensemble de Ereprijs besluit Mikhailova in Den Haag een vervolgstudie te doen bij Louis Andriessen en schrijft ze zich tevens in voor sonologie: ‘Ik werkte al met elektronica, maar op een intuïtieve manier.’
Haar nieuwe muziektheaterstuk Black Perfume is puur akoestisch: ‘Er is weinig geld, dus ik heb me beperkt tot twee zangers, een trompettist, een contrabassist en een slagwerker, een hele uitdaging.’ Het Engelstalige libretto van Annechien Koerselman is gebaseerd op het verhaal Morfine van Michail Boelgakov uit 1913. Mikhailova: ‘Annechien en ik spraken over onze visie op de maatschappij en op basis daarvan koos zij die vertelling.’
De thematiek sluit voor Mikhailova naadloos aan bij de huidige tijdgeest: ‘Het gaat over angst en de verslaving aan angst. Dokter Polyakov is vanuit de stad naar de provincie verhuisd en leeft in het verleden, hij beziet alles vanuit dat perspectief en raakt verslaafd aan morfine. Zo leven ook wij tegenwoordig niet meer in het nu, omdat we verslaafd zijn aan speeltjes die onze aandacht opeisen. Ik doel niet alleen op nieuwe media als i-Phone, Twitter of Facebook, maar wij verkeren voortdurend in onze eigen werkelijkheid, waardoor we niet met elkaar in dialoog gaan.’
In Black Perfume, zo genoemd naar de bijnaam van morfine rond 1900, staat de verpleegster Anna tegenover Polyakov, die wordt vertolkt door een bariton: ‘Hij is in het begin uiterst charmant en zingt synchroon met de contrabas, die fungeert als spiegelbeeld of alter-ego. Als hij zich zijn jeugd herinnert, barst Polyakov uit in oude Russische koetsiersliederen, op andere momenten heeft hij een agressieve manier van Sprechgesang, dan weer trommelt hij op zijn borst, zodat een extra ritmische laag ontstaat. In tempo versnellende zigeunermuziek verbeeldt de gelukzalige roes die morfine in enkele seconden door zijn lijf jaagt.’
De rol van Anna wordt gezongen door een sopraan: ‘Omdat Anna aanvankelijk zwak is en zich laat meezuigen in het duistere moeras van de arts, begint zij in een laag register – ze gebruikt zelfs de beltingtechniek uit de jazz. Hiermee geef ik aan dat ze zichzelf verloochent door Polyakov te helpen in zijn verslaving. Gaandeweg wordt ze sterker en gaat ze hoger zingen. Ook de intervallen worden groter en haar stem krachtiger, tot ze zich uiteindelijk van hem bevrijdt: zij vertrekt, terwijl hij zichzelf een kogel door het hoofd schiet. Anna is een symbool van hoop.’
Anna Mikhailova en Annechien Koerselman: Black Perfume, Ostadetheater 13, 14 en 15 december 2012
Anna: Caroline Cartens , sopraan; Polyakov: Tiemo Wang, bariton; Rozemarie Heggen, contrabas; Sef Hermans, trompet; Mei-yi Lee, slagwerk
Aanvulling 3 mei 2013: Black Perfume wordt op zaterdag 11 mei herhaald in het festival Dag in de Branding in Den Haag, met een deels andere cast.
Nederlands 
English (UK) 
Français 