“Mijn engagement voor de stad (Rotterdam) en het orkest kent geen einde”, zo sprak Valeri Gergjev ter gelegenheid van het Gergjev Festival dat deze week in Rotterdam Plaatsvindt. Dat is goed nieuws, want het Rotterdams Philharmonisch Orkest en de voormalige chefdirigent kunnen het nog steeds goed met elkaar vinden. En om door deze mondiale top-5 dirigent te worden geruggesteund is in deze barre tijd van onverantwoord bezuinigen uitermate belangrijk.
Dat dirigent en orkest nog steeds een ‘klik’ hebben, bleek zaterdagavond in de Doelen uit een sprankelende uitvoering van de opera Sadko (1892-96) van Nikolai Rimsky Korsakoff. Dit werk werd nog niet eerder in ons land uitgevoerd en is zeker de moeite van een enscenering waard. De componist uit Sint Petersburg geldt als één van de grondleggers van het Russische componeren. Diverse opera’s componeerde hij en net als in zijn concertrepertoire combineerde hij in Sadko Russische volksmuziek met soms puur impressionisme.
Het libretto is van de componist zelf en rammelt aan alle kanten. De legende gaat over Sadko, aan koopman met muzkaal talent. Hij bespeelt een goesli, een snaarinstrument, waarmee hij zijn betoverende zang begeleidt. Sadko laat zich verleiden door prinses Volkhova, dochter van de Koning van de Oceaan. Zij laat hem gouden vissen vangen en zet daarmee de overinge kooplieden uit Novgorod voor schut. Omdat Sadko echter bij zijn wettige echtgenote vandaan wordt gelokt komt een pelgrim (in de legende Sint Nicolaas van Myra) tussenbeide en wordt de orde hersteld en de natuurgoden opgedoekt als ter zake doende macht.
Het krukkige verhaal wordt door Rimsky Korsakoff prachtig bij elkaar gehouden door zijn briljante compositie. De zeescenes zijn puur impressionistisch, en voorlopend op de Nocturnes en La Mer van Claude Debussy. De uitvoering van het RPhO en solisten en koor van het Mariinsky Theater uit Sint Petersburg was ontspannen, sprankelend en van grote klasse. Alle elementen vielen als vanzelfsprekend op hun plek, de balans was perfect en het orkest speelde met enorme diepgang en grote transparantie. Bovendien was de casting uitstekend. Een kleine rol voor een grote stem was er voor Mikhail Kit en Daniil Shtoda; Sadko werd buitengewoon goed vertolkt door Viktor Lutsyuk.
Het concertant uitgevoerde Sadko was van een hogere orde dan Les Troyens van Berlioz een dag eerder. De mateloze Berlioz verwerkte Vergilius’ Aeneas in een vier uur durende opera waarin zo ongeveer de hele val van Troje, compleet met de verhalen van Cassandra en Dido en Aeneas wordt verteld. Nu speelde het gehele gezelschap van het Mariinsky theater uit Sint Petersburg. Hoewel deze opera voor hen een repertoirestuk is dat nog niet lang geleden werd uitgevoerd, was de ze productie ronduit rommelig en slordig. De opera kwam moeizaam op gang, maar kende ondanks de miscasting (Didion werd niet gezongen door Anna Markarova zoals in het programmaboek stond maar door de mezzosopraan Elena Vitman) toch een paar prachtige momenten. In een bijpassende video werd de zandkunst van Kseniya Simonova geprojecteerd op een scherm en de liefdesverklaring van Didion en Aeneas was prachtig, zowel qua muzikale uitvoering als in de vormgeving in zand.
Verder speelde het Russische orkest rommelig en niet exact, bovendien ontbrak de diepte in de klank. Slechts de mannelijke solisten (Sergei Semishkur als Énée – Aeneas) scoorden op dit punt een voldoende. Gergjev was evenmin tevreden met deze uitvoering.
Het openingsconcert, donderdagavond, was eveneens een wat mindere beurt van Gergjev. Mahler’s 9e Symfonie werd gekoppeld aan de ouverture tot Lohengrin van Wagner en de verrassende suite Death in Venice van Benjamin Britten. Lohengrin werd prachtig gespeeld door het RPhO, Britten, met het vele slagwerk, was een regelrechte vondst maar Mahler’s mateloze en manische symfonie kwam maar niet tot een einde. Nu emmerde Mahler zelf al eindeloos door, Gergjev wist er ook niet echt raad mee. Steeds als je denkt: ja, nu is het klaar, had Mahler nog een stief kwartiertje nodig om tot zijn slotnoten te komen. Een groot Mahler dirigent is Gergjev al niet, maar dit werk vereist meer inzicht in de getormenteerde geest van deze componist om tot een bevredigende uitvoering te komen. En de enige link die gelegd zou kunnen worden met het totale programma tijdens dit festival is de waardering die Benjamin Britten voor Mahler had. Maar met de zee of de stad heeft dit niet zoveel ut te staan.
Bijgewoond: Gergiev-festival in Rotterdam op donderdag-, vrijdag- en zaterdagavond 9, 10 en 11 september
Nederlands 
English (UK) 
Français 
