Kunst voor iedereen: 3 euro per persoon, per maand

De discussie was en is oeverloos, maar inmiddels hebben we cijfers. Dankzij de nieuwe ‘kengetallen’ van het Ministerie van OCW weten we nu hoeveel het Rijk (wij met zijn allen) over hebben voor de mogelijkheid om kunst mee te maken: per inwoner geeft de staat 38,90 per jaar uit aan subsidies voor dans, toneel, musea, jeugdtheater, opera en orkesten. Dat is dus iets meer 3 euro per maand. Inderdaad wel iets om elkaar over in de haren te vliegen, vinden we.

In dit klimaat, waarin deze 3 euro per Nederlander per maand werd besteed aan instellingen en personen die daarnaast 55% van hun inkomen er zelf bovenop verdienden, zijn er natuurlijk uitschieters. We noemen even een speeltje van het Rijk zelf: de Stichting tot Exploitatie van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie in Den Haag toucheerde per bezoeker in 2009 het kleine sommetje van 1246 euro. Nog bonter maakte het productiehuis in Almere het, waar die 280 bezoekers in 2005 meer dan 1400 euro bijgepast kregen op hun kaartje. Niet dat het totaalbedrag zo hoog was, maar er kwamen dus gewoon weinig mensen langs. In 2009 was het normaler en ging er 30 euro subsidie op elkaar kaartje.

Voor de rest liggen de getallen iets dichter bij elkaar, al zijn de verschillen groot. De Nationale Reisopera had in 2005 een duur jaartje. Toen legde de Nederlandse belastingbetaler 257 euro bij op ieder verkocht kaartje voor een voorstelling van dat gezelschap. Het goedkoopst was diezelfde belastingbetaler uit bij het Terschellinger Oerol Festival: in 2011 paste de staat daar 2,15 bij op ieder verkocht kaartje.

Natuurlijk gaat het hier om appels en peren, qua vergelijking, maar het geeft aardig weer hoe groot de variatie was in het Nederlandse kunstaanbod. We zeggen met nadruk was, want het wordt allemaal minder. En dan hebben we het nu eens niet over het subsidiebeleid van het kabinet, maar over de crisis. Die begint nogal voelbaar te worden, ook in de kunstsector. Wat dat voor gevolgen heeft, heeft het ministerie ook laten onderzoeken, en daaruit blijkt dat de toekomst weinig hoop biedt voor de kunsten in Nederland.

De afgelopen jaren was de crisis vooral voelbaar bij de ongesubsidieerde aanbieders: musicals en entertainment zagen hun kaartverkoop dramatisch terugvallen, ondanks soms rigoureuze kortingsacties (u weet wel: tweede kaartje gratis bij de C1000). De gesubsidieerde sector leek qua bezoekersaantallen de dans te ontspringen, maar de onderzoekers spreken de vrees uit dat het tij nu echt aan het keren is.

Men vreest vooral maatregelen op het gebied van BTW, die ook nu circuleren bij het kabinet: men wil het verschil tussen het hoge en het lage tarief opheffen en zo komen tot een uniform tarief van 16, of zelfs 21 procent. We citeren de onderzoekers:

Zelfs zonder extra overheidsbezuinigingen of aanvullende taakstellingen voor de eigen inkomsten is de ontwikkeling van het aantal bezoeken in de meeste sectoren de komende jaren licht negatief. Alleen de bioscopen kennen in het uitgangsscenario een nagenoeg gelijkblijvend aantal bezoeken, zonder dat zij prijsconcessies hoeven te doen. Als de koopkrachtontwikkeling echter tegenvalt, en dat is niet ondenkbaar, bestaat het risico dat het aantal bezoeken en daarmee de publieksinkomsten terugvallen. Dit illustreert dat de ruimte voor een eventuele verhoging van het BTW-tarief in feite afwezig is. Een dergelijke maatregel zou in combinatie met de huidige economisch crisis negatief uitpakken voor de cultuursector en de verwerving van meer eigen inkomsten bemoeilijken.

Dat kunnen Rutte en Samsom in hun zak steken.

Hieronder de cijfers, daaronder de complete stukken.

Sector	Eigen inkomsten	Subsidie per bezoek	Totaal bezoekers	Duur	Goedkoop
Dans	26%	€ 75,72	406.305	Noord Nederlandse Dans 2009 € 171,65	Dansgroep Amsterdam 2005: 29,72
Toneel	41%	€ 62,87	493.109	De Utrechtse Spelen 2010 € 172,00	De Utrechtse Spelen 2011 € 23,00
Orkesten	39%	€ 70,86	848.691	Residentie Orkest 2009 € 119	Koninklijk Concertgebouw Orkest 2009 €59
Opera	27,6%	€ 203	178.426	Nationale Reis Opera 2005 € 257	Opera Zuid 2009 € 68,17
Jeugd	33,3%	€ 37,71	139.405 (reg)188.492 (sch)	Theater Artemis 2010 € 92,92	Merkx en dansers 2009 € 10,75
Productiehuizen	60,6%	€ 44,78	292.058	Almere 2005: € 1462,00	Grand Theatre Groningen 2009: 9,55
Presemtatie BK	22,3%	€ 28,26	314.469	BAK 2009 324,74	MU Art Zuid 9,97
Musea	64,3	€ 26,46	6.065.198	Stichting tot Exploitatie van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie Den Haag : 2009 1246	Van gogh 2011: 4,00
Festivals	107%	€ 12,99	1.255.543	Architectuur biennale 2011 204,86	Oerol 2011 2,15
Totaal gemiddeld	55,7	€ 38,21 per inwoner	10.181.696	Amsterdam 2009 160,23	Den Haag 2013 17,80