Ron Jagers levert al 45 jaar ludiek commentaar op de cultuur in Amersfoort en elders. Zijn nieuwste vondst is de ‘Prins Bernhard Fanclub’. Maar de 63-jarige absurdist en multi-kunstenaar maakte ook een aangrijpend boek over het Oost-Berlijn van voor de val van de muur.
‘hop, twee-drie-vier!’
Hij loopt mee in de Stille Fanfare, een orkest dat met veel poeha voortmarcheert maar geen noot speelt. Omstanders horen slechts het gestamp van de schoenen en het ‘hop, twee-drie-vier!’ van de maître-tamboer. Onlangs was de Stille Fanfare een doorslaand succes op de grote Veterans Day in New York.
De beveiliging
Hij is één van de ‘Gorillaas’; een groep zwart geklede security-mannen, allen voorzien van zonnebrillen en ‘oortjes’, die willekeurige passanten komt ‘beveiligen’.
Oranje condooms
Hij is de initiatiefnemer van de Prins Bernhard Fanclub. Waarom? ,,De Prins kan op de sympathie rekenen van gans het vaderland, hoewel hij zonder Juliana direct in de gevangenis was beland. Zo’n mythische persoon verdient een fanclub.’’ Vorig jaar werd de Fanclub de toegang ontzegd tot een dancefestival in de tuin van Paleis Soestdijk. Jagers had er T-shirts willen verkopen, alsmede flyers met daaraan vastgeniet(!): oranje condooms met sinaasappelsmaak.
De Amersfoorter Ron Jagers (63) zorgt al decennia voor ‘centrale verwarring’, zoals een andere niet-muzikant uit de Stille Fanfare het formuleert. In de regionale AD-editie wordt hij gewoonlijk opgevoerd als ‘de alternatieve kunstpaus van Amersfoort’. Maar je zou hem tekortdoen door hem als een clown weg te zetten. Want hij is ook cultureel organisator, grafisch vormgever en fotograaf.
Maatschappijkritiek
Tot zijn ernstige, meer duurzame oeuvre behoort een aangrijpend fotoboek over het Oost-Berlijn in de laatste tien jaren voor de val van de muur: Hinter Der Stille, met teksten van schrijver Andreas Apelt.
En: achter menige clownerie gaat serieuze maatschappijkritiek schuil. De Stille Fanfare neemt artistieke pretenties en zinloze rituelen op de hak. De Prins Bernhard Fanclub levert kritiek op het geldverslindende, boven de wet verheven koningshuis. Het oranje condoom verwijst als vanzelfsprekend naar de losse zeden die de prins er op nahield.
Kwaliteit voor een krats
Momenteel zet Jagers zich in voor het behoud van de ‘War’ voor de Amersfoortse cultuur. Het voormalige fabriekspand dreigt een puur commerciële bestemming te krijgen. Te vaak, vindt Jagers, wordt cultuur gezien als een peperdure aangelegenheid; ‘geklieder van onze centen’. In werkelijkheid levert de gemiddelde kunstenaar kwaliteit voor een krats.
Kleine verschuivingen
Wat is de rode draad van al deze koortsachtige activiteiten? ,,Het alledaagse en de grenzen daarvan. Ik zoek die grenzen op maar ga er niet echt overheen. Een kunstenares als Tinkebell doet dat wel. Ze maakte een handtas van het bont van haar eigen kat. De mensen kijken daarnaar met afgrijzen, zo creëer je afstand. Ik wil de mensen bereiken, amuseren en aan het denken zetten met kleine verschuivingen. Neem die Stille Fanfare; die speelt niet en dat is meteen duidelijk.’’
Al net zo uit het leven gegrepen is de Prins Bernhard Fanclub. ,,Ik doe wat zoveel mensen doen: een idool kiezen en ‘fan’ worden. Op de site Prinsbernhardfanclub.nl zet ik de auto’s die hij aan gort heeft gereden, de foute Zuid-Amerikaanse generaals die hij de hand heeft geschud en de olifanten die hij heeft neergeschoten. Maar ook foto’s van mij, als voorzitter van de fanclub, op inspectie. Want een voorzitter gaat op inspectie.’’
De blik oostwaarts
Jagers is te zien, van top tot teen in oranje gehuld, op inspectie met de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un. Kwestie van fotoshoppen, natuurlijk. ,,Het wordt tijd om de blik oostwaarts te richten nu de vrienden in Zuid-Amerika zijn ‘opgedroogd’. Zo beleven we nog wat lol aan dat geldverslindende koningshuis.’’
Ook zijn belangstelling voor het voormalige Oost-Berlijn komt voor uit zijn fascinatie met het alledaagse. ,,Ik was in de jaren zeventig kortstondig lid van de CPN, maar ik merkte al snel dat ik toch anders dacht over de inrichting van de maatschappij. Wat mij boeide was: hoe verloopt daar het leven van alledag, onder dat absurde regime? Ik trof er vriendelijke mensen aan die niet alleen wisten te overleven, maar ook hun leven naar eigen inzicht wisten vorm te geven.
Kraakpand
,,Ik trok er veel op met een nicht van Nina Hagen; ze woonde in een kraakpand. Omdat kraakpanden er officieel niet bestonden, viel niemand ons lastig. ’s Ochtends vroeg gingen we proletarisch winkelen; dan werden de levensmiddelen afgeleverd bij de winkels en konden we probleemloos wat voor onszelf uit de trucks halen.’’
Weg van de snelweg
Jagers manifesteert zich al sinds zijn tienerjaren nadrukkelijk in het Amersfoortse. Veel aandacht trokken zijn acties tegen de plannen van stedenbouwkundige Arie Rooimans voor de aanleg van een snelweg, dwars door de binnenstad. Daartoe zouden heel wat historische panden moeten worden gesloopt.
,,Ik was een jaar of achttien en had mij aangesloten bij TABAK, ofwel ’t Amersfoorts Binnenstad Aktie Komitee. We hadden een race bedacht met een zeepkist: ‘De 24 uur van Le ‘Rooi’ Mans.’ Achterop de zeepkist stond een pot witkalk, waarmee ik alvast een witte streep zette waar de snelweg zou komen. De volgende dag werd ik als kwajongen op het matje geroepen bij de wethouder, omdat ik de openbare ruimte had besmeurd. Enfin, die snelweg is er nooit gekomen.’’
Nederlands 
English (UK) 
Français 
