De cd Sax avec Elan! is het nieuwste project van het immer ondernemende Amstel Quartet. De vier saxofonisten maakten naam met onberispelijke en bezielde uitvoeringen van eigentijdse muziek, maar schrikken er niet voor terug buiten de gebaande paden te treden. Voor deze cd sloegen ze de handen ineen met de Franse chansonnier Philippe Elan.
Tot mijn aangename verrassing is de schijf opgedragen aan Ton de Kruyf (1937-2012). Deze ondergewaardeerde Nederlandse modernist behoort tot de generatie van Reinbert de leeuw c.s., maar stak al in de hoogtijdagen van de atonale muziek de draak met de loden ernst van de avant-garde. Zoals bijvoorbeeld in Pour faire le portrait d’un oiseau, dat hij in 1965 componeerde voor de sopraan Ileana Melita en kamerensemble, op een geestige tekst van Jacques Prévert. (Ik draaide het op 6 mei 2015 in Panorama de Leeuw op de Concertzender.)
De Kruyf had een open geest en was te vinden bij concerten met de meest uiteenlopende muziek. Op latere leeftijd raakte hij bevriend met de saxofonist Olivier Sliepen van het Amstelkwartet, waarvoor hij verschillende stukken componeerde. De Kruyf was ook bevriend met Elan, die al jaren in Nederland woont en die hem vertelde dat hij als kind door zijn grootvader ‘gedwongen’ werd in de lokale fanfare te gaan spelen. Tijdens een toevallige ontmoeting in een Amsterdams café, stelde De Kruyf hem voor aan Sliepen en al snel was het plan voor een samenwerking geboren.
Uitstekende dictie
Vijf arrangeurs namen een keur aan Franse en Nederlandse liederen onder handen, die door musici en zanger met aanstekelijk speelplezier worden uitgevoerd. Elan heeft een warme, ietwat hese stem, een gevarieerde dynamiek en een geweldige dictie, waardoor de tekst zelfs in ultrasnelle passages goed verstaanbaar blijft. Het kwartet klinkt zeer homogeen en roept soms de sfeer op van een accordeon.
Die klank past uitstekend bij de overwegend Franse chansons van zulke uiteenlopende grootheden als Charles Trenet, Jacques Brel, en Edith Piaf. Charmant is het licht Franse accent van Elan in de twee Nederlandse liederen, Stormvloedkering van Harry Bannink (arrangement Ruud van Dijk) en Zing, vecht, huil, bid van Ramses Shaffy (arrangement Reyer Zwart).
Onderlinge synergie
Toch zijn de arrangeurs er niet helemaal in geslaagd een goede balans te vinden tussen de vier saxofonisten en de zanger. Begrijpelijkerwijze wilden zij interessante partijen schrijven voor de instrumentalisten, zonder daarbij de zanger te laten ondersneeuwen. Dat dit toch geregeld gebeurt, komt niet alleen door de (te) drukke partijen, maar ook doordat het kwartet wat luid is opgenomen ten opzichte van de zanger. Ook de vaak wat hoempa-achtige ritmiek werkt op den duur averechts, zoals bijvoorbeeld in het lied van Shaffy en in Paris s’éveille (Dutronc/Zwart).
De mooiste bewerkingen zijn van beroepsarrangeur Bob Zimmerman, die meer rust in de partijen brengt. Met als absolute hoogtepunt het weemoedige Avec le temps van Léo Ferré, waarin de smachtende uithalen van Elan ingebed worden in mooie lange lijnen van de saxofoons. De onderlinge synergie is onmiskenbaar en liefhebbers van het Amstelkwartet en Elan zullen beslist van deze cd genieten. – Jammer alleen dat een chanson van Jacques Prévert ontbreekt, dat was een aardige geste geweest aan Ton de Kruyf.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
