Meteen naar de inhoud

Salome Dances for Peace Terry Riley: openingshit Musica Sacra

Donderdag 15 september vond in Maastricht de aftrap plaats voor kunstenfestival Musica Sacra. Terwijl ik in de file stond, speelde Bobby Mitchell het achtste en laatste deel van de pianocyclus The Road van Frederik Rzewski, die zelf aanwezig was. Het vormde tevens de afsluiting van het festival van vorig jaar, dat gewijd was aan ‘de weg’, de tocht die pelgrims maken om een heilig oord te bereiken. Het huidige festival heeft als het thema ‘offer van liefde’, ik gaf hier vorige week al mijn vijf concerttips.

Terry Riley (fotocredit Musica Sacra)
Terry Riley (fotocredit Musica Sacra)

Nog net op tijd arriveerde ik in de Limburgse hoofdstad om de Nederlandse première te beleven van de integrale uitvoering van het strijkkwartet Salome Dances for Peace van Terry Riley in de St. Janskerk. Hij componeerde dit vijfdelige, ruim twee uur durende stuk tussen 1985-86 voor het Kronos Kwartet, dat naar verluidt drie jaar nodig had om de ritmisch zeer lastige partijen in te studeren.

Het Ruysdael Kwartet deed er aanzienlijk korter over: de vier strijkers begonnen pas in augustus met repeteren. Violist Joris van Rijn erkent dat ze de materie wellicht wat onderschat hadden: ‘Het bleek verdomd lastig, met veel onregelmatige maatsoorten en partijen die op een niet voor de hand liggende manier in elkaar grijpen. We hebben er ontzettend veel tijd aan besteed, niet alleen samen, maar ook in persoonlijke studie’.

Dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Het ruim tachtigkoppige publiek luisterde in de St. Janskerk de volle tweeënhalf uur ademloos naar Salome Dances for Peace. Slechts twee keer kregen wij – en de musici – kort de gelegenheid de benen te strekken. Daarna ging het kwartet onvermoeibaar voort, met bewonderenswaardige inzet, precisie en aanstekelijke speelvreugde.

Muzikale wereldreis

Wie bij Terry Riley denkt aan minimalisme à la Glass of Reich, werd verrast door de rijkdom aan muzieksferen die de Amerikaan ons in dit strijkkwartet voorschotelt. De vijf delen vormen een consistent geheel, waarin driftige ‘oorlogsmuziek’ naadloos overgaat in lieflijke ‘vredesmuziek’ en omgekeerd. Terugkerend element zijn lang aangehouden tonen eindigend op trage trillers, unisono passages van enkele strijkers tegenover archaïsche melodieën in hinkstap-ritme, spookachtige klanken gespeeld met demper en het van elkaar ‘overpakken’ van een melodie.

Muzikaal voert Riley ons de hele wereld over. Nu eens wanen we ons in Oost-Europa met levendig stampende dansmuziek, dan weer zitten we in Noorwegen met de klank van een Hardingfele (Noorse volksviool) in onze oren, schotelt Riley ons Amerikaanse volksmuziek uit de Appalachen voor, of horen we de omfloerste klank van de Mongoolse paardenkopviool.

Afwisselend maar samenhangend

Naast al deze verwijzingen naar volksmuziek zijn er talloze referenties aan klassieke componisten. Van knallende Bartók-pizzicati tot woeste contrapuntische muziek à la de late strijkkwartetten van Beethoven en van ostinate ritmes à la Stravinsky tot smachtende samenklanken à la Messiaen. Ook zijn er geregeld de voor het minimalisme zo herkenbare repeterende motieven, zoals hij die hij in 1964 in In C introduceerde. Er zijn zelfs momenten waarop je je in een jazz- of bluesclub waant.

Salome Dances for Peace blijft afwisselend en verrassend, maar heeft een onmiskenbaar rituele sfeer, die aanspoort tot meditatie. Geweldig idee van Musica Sacra dus om deze cyclus in een kerk te laten uitvoeren. Het Ruysdael Kwartet kan niet genoeg geprezen worden: hun uitvoering was ongekend intens en muzikaal. Het is een genot te zien hoe de vier strijkers voor bijna elke noot met een oogopslag, een knikje of een ander gebaar met elkaar communiceren.

Dit prachtconcert werd live op Radio 4 uitgezonden. Jammer dat er geen webcast was. Maar zaterdag 18 september wordt Salome Dances nog eens uitgevoerd, dus ik zou zeggen: grijp uw kans!

Cultuurpers werkt anders. Jij bepaalt wat dit verhaal waard is!

Wat fijn dat je tot hier gelezen hebt. Je las inmiddels alweer verhalen van deze auteur. Laat je waardering blijken met een kleine donatie!

donatie
Doneer

Waarom doneren?

We zijn ervan overtuigd dat goede onderzoeksjournalistiek en deskundige achtergrondinformatie essentieel zijn voor een gezonde cultuursector. Daar is in kranten en andere oude en nieuwe media vaak geen plek en tijd voor. Cultuurpers wil die ruimte en tijd wel bieden, en we willen dat voor iedereen zo houden. Of je nu rijk bent, of arm. Daarom willen we deze site zo veel mogelijk gratis houden. Dat kost geld, veel geld. Dankzij donaties van lezers zoals jij kunnen we blijven bestaan, en beseffen we ook hoe belangrijk lezers ons vinden. We vinden het bovendien de best mogelijke manier om journalistiek onafhankelijk te houden. Zo bestaat Cultuurpers al sinds 2009: dankzij lezers die zo een beetje eigenaar worden van deze onmisbare plek!

Je kunt ook lid worden, dan zet je je eenmalige donatie om in blijvende steun!

Thea Derks

Thea Derks studeerde Engels en Muziekwetenschap. In 1996 voltooide zij cum laude haar studie musicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Zij is gespecialiseerd in hedendaagse muziek en publiceerde in 2014 de lovend ontvangen biografie 'Reinbert de Leeuw: mens of melodie'. Vier jaar voltooide zij 'Een os op het dak: moderne muziek in vogevlucht', speciaal gericht op de geïnteresseerde leek. Je koopt het hier: https://www.boekenbestellen.nl/boek/een-os-op-het-dak/9789012345675 In 2020 verscheen de 3e druk van de Reinbertbio,met 2 extra hoofdstukken die de periode 2014-2020 beschrijven. Deze verschenen ook apart als Slotakkoord.Bekijk alle berichten van deze auteur

Privé Lidmaatschap (maand)
5 / Maand
Voor natuurlijke personen en ZZP’ers.
Geen storende banners
Een speciale nieuwsbrief
Eigen mastodon-account
Toegang tot onze archieven
Klein Lidmaatschap (maand)
18 / Maand
Voor culturele instellingen met een omzet/subsidie van minder dan 250.000 euro per jaar
Geen storende banners
Een premium nieuwsbrief
Al onze podcasts
Eigen Mastodonaccount
Toegang tot archieven
Zelf persberichten (laten) plaatsen
Extra aandacht in berichtgeving
Groot Lidmaatschap (maand)
36 / Maand
Voor culturele instellingen met een omzet/subsidie van meer dan 250.000 euro per jaar.
Geen storende banners
Een speciale nieuwsbrief
Eigen Mastodonaccount
Toegang tot archieven
Deel persberichten met ons publiek
Extra aandacht in berichtgeving
Premium Nieuwsbrief (substack)
5 proefabonnementen
Al onze podcasts

Betalingen geschieden via iDeal, Paypal, Creditcard, Bancontact of Automatische Incasso. Wilt u liever handmatig betalen, op basis van een factuur vooraf, rekenen we 10€ administratiekosten

*Alleen bij een jaarlidmaatschap of na 12 maandelijkse betalingen

nl_NLNederlands