Moving Futures in Amsterdam: jong talent toont speelse dans over identiteit

De Amsterdamse versie van het Moving Futures festival 2017 is begonnen. Vier dagen lang tonen jonge dansmakers alle kanten van hun creativiteit. Ik maakte een kosmische reis mee met (SHIFT), werd vrolijk van Third Culture Kid van Joseph Simons en zag de spanning een beetje inzakken door een piano aan het eind van Your Mother at my Door van Timothy and the Things.

(SHIFT), een mentale warming up

Voordat het programma begint, is er een mentale warming up. Choreografe en performer Inari Salmivaara, fotograaf Maxime Bersweiler en componist Viljam Nybacka tonen de dansinstallatie (SHIFT). Met een headset op kun je je in de kleine zaal van theater Bellevue laten meenemen op een dromerige reis door de kosmos, maar ook in de ziel van een individu. Je ziet iemand die alleen is in de eindeloze ruimte en tijd en ervaart wat er allemaal op haar afkomt.

Geheimzinnige zee

Een grote foto toont de zee. Er is iets met die foto, maar wat precies kan ik niet zeggen. Geheimzinnig en eindeloos is die watervlakte in elk geval wel. De muziek in de headset golft af en aan. Er zit een beat in als een hartslag. De bewegingen van de danseres beginnen loom en kalm. Bestuderend kijkt ze naar de grijze vloer. Geleidelijk vergroot ze haar aandacht. Ze verkent zowel de wereld om zich heen als de diepten in zichzelf. Soms kijkt ze metend, taxerend de ruimte in. Even later geeft ze zich over aan onzichtbare golven.

Filosoferend zwerven

Een stem in de haedset vertelt over de vele lichtjaren die ons scheiden van de sterren die we zien Er komt een weids gevoel over me heen. Een reeks kalmerende bespiegelingeen volgt. Zin voor zin zijn ze de moeite waard om over na te denken. Sobere, filosofische constateringen. Niet altijd zijn ze verrassend, maar daar gaat het niet om. Ze vormen en stroom, een sfeer, een zwerftocht door oneindig onbekend gebied. Met vragen zoek je je weg. Elke gedachte is een deel van een universum van gedachten.

De installatie brengt me in een meditatieve rust. Alle ruimte wordt opengegooid. En ook mijn aandacht. Zo kom ik precies in de stemming om uit te kijken naar wat het festival verder biedt.

Lichtjaren

Voordat ik de zaal verlaat, kan ik het niet laten de headset af te zetten. Het is onverwacht nog een bijzondere ervaring erbij. De danseres beweegt in stilte. Ik weet dat er muziek bij hoort. Die blijft in haar lichaam werken. Ze belichaamt de muziek, ook al zijn muziek en danseres in mijn gevoel lichtjaren van elkaar verwijderd.

Openingsact

Dan volgt de officiële aftrap van het festival. Op de trap van Bellevue verzorgen studenten van de dansopleiding van de Hogeschool voor de Kunsten in Amsterdam een energieke bewegingsact. Hiermee laten ze zien waar het in Moving Futures om gaat. De talentontwikkeling van jonge dansers en choreografen wordt krachtig ondersteund door de vijf productiehuizen die dit festival organiseren. Aandacht hiervoor is hard nodig. Suzy Blok, directeur van Dansmakers Amsterdam, spreekt in een korte toespraak haar zorg uit over het snel slinkende budget voor deze sector van de kunsten.

Identiteit: Third Culture Kid

Het thema van deze eerste festivalavond is identiteit. In zijn solovoorstelling Third Culture Kid keert Joseph Simons dit thema speels binnenstebuiten. Wat hij laat zien is het verhaal van zijn leven. Simons heeft Franse wortels. Maar daarnaast is hij ook Duits en Nederlands. En hij wil ook nog naar Japan. Ook als danser heeft hij meerdere wortels. Het is fabelachtig, zoals hij klassieke dans en break dance vloeiend in elkaar over laat gaan. Licht, superieur en met humor beweegt hij over de dansvloer. Hij presteert het zelfs op zijn hoofd te staan en klassieke pasjes in de lucht te maken.

Halsbrekende dans en grappige woordspelletjes

Halsbrekend is het wat hij doet en toch vermengt hij dit schijnbaar moeiteloos met onderhoudende verhalen over zijn leven. Hoe zijn voornaam in verschillende landen wordt uitgesproken. Welke reacties hij krijgt als nieuwkomer in een land. Dit alles aangevuld met een vleugje Descartes en spelletjes met woorden over alle taalbarrières heen. Japanse karakters met de klanken ‘Ba Lei’ (= ‘Place of Beauty’) lijken op het Engels uitgesproken ‘Ballet’. Zo maakt hij combinaties die een bron van inspiratie worden. Ik zie zelfs overeenkomsten tussen een Japans karakter en de dansende Simons.

Spelen met je identiteit

Het is een voorstelling om vrolijk van te worden. Simons maakt een spel van zijn bijeen geplukte identiteit. Zijn verschillende wortels maken hem vindingrijk, creatief en verfrissend nieuwsgierig. Prachtig is de scène waarin zinnen op de vloer worden geprojecteerd. Het zijn woorden die je zegt als je je weg zoekt in onbekend gebied. Snel na elkaar lichten ze op en verspringen ze. Zo lijken ze net een choreografie met snelle pasjes. Zo betreedt solodanser Simons Japanse bodem.

Gaandeweg begin ik het te betreuren dat ik geboren en getogen ben in Nederland en hier nog steeds woon en werk. Ik heb maar één nationaliteit. Mijn leven zoveel kleur geven als Simons doet, is voor mij niet weggelegd. Of toch wel? Waarom zou ik me beperken tot het begrip nationaliteit? Ook hier kom ik in zoveel verschillende omgevingen. Als ik erover nadenk, zie ik dat ik overal telkens mijn eigen plaats zoek. Je kunt ermee spelen, met al die stukjes van jezelf. Iedereen kan een rijk mozaïek van zijn leven maken. Het leven kleur geven. Dat heeft Joseph Simon duidelijk gemaakt.

Manipulatie en bevrijding: Your Mother at my Door

Net zo aanstekelijk is Your Mother at my Door van Timothy and the Things. Ook danseres Emese Cohurka en danser László Fülöp geven vorm aan het thema identiteit. Bij hen is het een kleurrijk spel van wederzijdse beïnvloeding, manipulatie, bevrijding en het zoeken naar nabijheid. Muziek, allerlei varianten op Dvořáks symfonie ‘De Nieuwe Wereld’, is een middel om de ander te manipuleren. Een klank werkt als een elektrische schok in het lichaam. Gehoorzaam zijn ze aan elke noot die klinkt. Toch doen ze dat op een volkomen eigen, karakteristieke manier. Hun dans is helder, vitaal en met een humoristische uitstraling. Bij hem worden de bewegingen feller, ongeduldiger, tot woedende uitbarstingen aan toe. Zij laat in haar dans de invloeden van buitenaf tot in de kleinste uithoeken van haar lichaam zien.

Sprankelend

De sfeer is lichtvoetig en dat maakt dit gevecht, deze zoektocht naar het volgen van een eigen wil zo sprankelend en spannend. Hoe spelen die man en die vrouw op elkaar in? Het is een afgezaagde vraag die in je opkomt: krijgen ze elkaar? Maar zelden wordt die vraag zo verrassend uitgewerkt als hier. Ze wekken met hun pogingen zoveel sympathie op dat je met elke beweging meeleeft.

Als ze tegen het eind aan de piano een gesproken dialoog beginnen over hoe het tussen hen zit, zakt de spanning voor mijn gevoel in. Hebben de bewegingen op zichzelf niet ruim genoeg zeggingskracht om het verhaal te vertellen? Voor mij in elk geval wel.