Nederlandse theatermakers hebben nog steeds geen idee van de kwaliteit van het toneelwerk van hun voorgangers.

Het Nederlandse theater bloeit, ondanks verwoede pogingen van diverse Kabinetten-Rutte om het ten onder te laten gaan. En ook al is er daardoor altijd geld tekort: er wordt heel veel nieuw theater gemaakt. Meer dan ooit, zelfs. Maar.

Er is wel een maar. Want dat nieuwgemaakte theater beklijft niet. Meer dan een video blijft er vaak niet van over. En zelfs dan. De teksten – eeuwenlang de beste manier om theater te bewaren voor het nageslacht – verdwijnen. Terwijl het zo leuk is om toneelteksten te lezen.

Theaterboekhandel

In deze podcast praat ik erover met Rob van der Zalm van de Universiteit van Amsterdam en Marlies Oele, eigenaar-directeur van de uitgeverij International Film&Theatre Books. Aanleiding is de lancering van de nieuwe online poot van die uitgeverij: Theaterboekhandel.nl, en het onlangs verschenen boek ‘In Reprise’ dat is samengesteld en geredigeerd door een team onder leiding van Rob van der Zalm. Dat boek bevat essays die gaan over de speelbaarheid, juist nu nog, van 22 oorspronkelijk Nederlandse theaterteksten van 1600 tot nu.

Het boek is dan weer een logisch vervolg op een onderzoek dat ik zelf in 1989 deed, samen met Dan Rapaport. Dat onderzoek naar de redenen achter het niet in reprise nemen van oorspronkelijk Nederlandse theaterteksten leidde indirect tot de oprichting van Hans Croiset’s gezelschap Het Toneel Speelt… dat in de jaren negentiennegentig en vroege jaren 0 van deze eeuw naast het presenteren van nieuw werk ook het heropvoeren van bestaand werk tot levensdoel had.

Geen idee

Het onderzoek is in een vage kopie onderaan deze tekst te lezen als pdf. Spoiler alert: de Nederlandse theatermakers hebben geen idee van de kwaliteit van het toneelwerk van hun voorgangers.

Grappig is ook het verschil tussen het professionele theaterveld en het amateurtheater, waar ook het nieuwere, experimentelere theaterwerk van schrijvers juist zeer vaak opnieuw wordt gespeeld. Jammer dat dat niet meer goed in kaart wordt gebracht, maar fijn voor Nederlandse topauteurs als Jibbe Willems, Lot Vekemans, Judith Herzberg en Peer Wittenbols, die er een kleine boterham aan overhouden. Mits ze de rechten hebben geregeld, natuurlijk, want dat is nogal een dingetje.

Internationale successen zouden kunnen helpen om Nederlandse toneelschrijvers belangrijker te maken voor de professionele makers. Maria Goos, wier successtuk Cloaca een ongekende wereldhit is, kan er inmiddels echter zo goed van leven dat ze niet per se nog veel moeite wil doen om er een schepje bovenop te doen, verklaarde ze een jaar geleden in het radioprogramma Kunststof. En dat andere succes, Soldaat van Oranje? Edwin de Vries heeft talloze succesvolle teksten op zijn conto staan, maar is als schrijver van die musical nauwelijks bekend.

ooinleiding

ootabellen

oointerview