Op 28 oktober wordt een temperatuurrecord gebroken in Nederland. Het zoveelste, en het is inderdaad onbegrijpelijk dat op deze dag nog steeds mensen een vliegtuig boeken voor een weekendje Barcelona. Het is helaas ook onbegrijpelijk dat op deze 27ste oktober 2022 een jongeman uit protest tegen ons aller klimaatlaksheid zijn hoofd vastplakt naast het hoofd van Het Meisje met de Parel van Vermeer.
Natuurlijk, het is maar een glasplaat vóór het Meisje met de Parel, dus beschadigd is het fysieke kunstwerk niet. Toch passeerde deze jongeman een levensgevaarlijke grens, want hij beschadigde de essentie van het kunstwerk. En verklaarde daarmee die essentie van elk kunstwerk vogelvrij. Precies vanwege dat eigen hoofd.
Aktie Tomaat
Ik kon tot nu toe wel besmuikt glimlachen om de boze reacties van mensen van binnen en buiten de sector om de klimaatactivisten en hun blikjes tomaat. De secondenlijm doet vooral hun zelf pijn, en we zijn op het gebied van performance art wel iets gewend. We zijn immers ook een generatie die het theater ná Aktie Tomaat koestert.
Je weet wel, die actie van theaterwetenschapstudenten die echte tomaten en rotte eieren gooiden naar echte toneelspelers in de schouwburgen van 1969. Ook al zijn er toen echte carrières en persoonlijkheden voorgoed gekrenkt om een actie die zich op de kunstwereld zelf richtte.
Tonnen CO2
Maar waarom je eigen hoofd naast Het Meisje met de Parel plakken? Wat wil je daarmee zeggen? Uit welke oerdrift komt dat voort? Ben jij even belangrijk als dit unieke schilderij? Moeten de fotografen speciaal jóúw hoofd naast dat meisje vastleggen? Was het niet genoeg om te doen wat je collega’s deden, door een suggestie van beschadiging te geven, als metakunst?
Ik vrees dat we, integendeel, te maken hebben met een voorlopig toppunt van het instagramnarcisme dat iedereen tot fotomodel maakt en dat ervoor zorgt dat talloze datacenters overal ter wereld tonnen CO2 staan te verbranden om steeds weer hetzelfde plaatje met een ander hoofd ervoor op harde schijven te bewaren. Om nog maar te zwijgen van de NFT’s die de nieuwste hype in deze pseudokunstwereld zijn. Er zal er vast een gemunt worden van dit unieke plaatje.
Unieke selfies
Want dat is waar deze actie ons bewust van maakt: de echte, meer dan unieke kunst van Vermeer, het doek waarvan er maar één bestaat, is nu tot aanvalsobject gemaakt voor een vertegenwoordiger van een generatie voor wie – helaas – niets meer uniek is. Die elke keer op zijn telefoon datzelfde selfie in een uitzicht in Nepal ziet dat hij zelf ook heeft gefotografeerd, maar dan met iemand anders’ hoofd op de voorgrond.
Hiermee wordt het doel niet langer het klimaat en wat we daaraan doen, het doel is het eigen zeer tijdelijke hoofd vastleggen naast iets wat daar ver boven staat. Want dit is de uniekste selfie in eeuwen. World Press Photo Materiaal. Niemand kan hetzelfde plaatje maken.
Tot de instagramkudde in beweging komt. Daar ben ik opeens bang voor. Heel erg bang.
