We hebben die vervelende vragen van Griet op de Beeck aan Femke Halsema even gemist tijdens Zomergasten

“Dit hadden we echt niet van je mogen vragen.” Als je dat als jurycommentaar krijgt op je auditie voor de toneelschool, heb je iets gruwelijk gênants gedaan. Femke Halsema had voor haar auditie aan de Arnhemse toneelschool een monoloog voorbereid uit Oriana Fallaci’s roman ‘Een Man’ over haar geliefde, de Griekse verzetsstrijder Alexandros Panagoulis. 

Hoe kwam Halsema tot die keuze? Was die geïnspireerd door Apostolos Panagopoulos, de uit Griekenland gevluchte regisseur die met haar werkte in het Enschedese jongerentheater waar ze haar liefde voor het theater opvatte? Zou kunnen, en het zou misschien ook een verklaring kunnen zijn voor de gênante vertoning waar de auditie kennelijk op uitdraaide. 

Naakt met kaarsjes

De charismatische Panagopoulos, in die tijd net bekend geworden door een nogal omstreden bewerking van de biografie van de middeleeuwse mystica  Hadewych, met een hoofdrol voor een naakte Frieda Pittoors op een toneel vol brandende kaarsjes, had haar misschien op het spoor gezet van de Griekse verzetsheld over wie ‘Een Man’ gaat, en haar ook wat specifieke aanwijzingen meegegeven. Die dus verkeerd uitpakten. 

Het was interessant geweest als het daar wat uitgebreider over was gegaan tijdens de vijfde aflevering van Zomergasten 2025. Zo’n mislukte auditie kan er nogal inhakken. Het was de latere GroenLinks voorvrouw en huidige burgemeester van Amsterdam ook niet in de koude kleren gaan zitten. Na die afwijzing in Arnhem is ze een tijd groots en meeslepend op zoek geweest naar haar draai, die ze pas jaren later terugvond in een studie criminologie.

Geen andere vragen

Wat als ze was aangenomen in Arnhem? Talent heeft ze in overvloed. Ze was dan terechtgekomen in de generatie die legendarische groepen zou opleveren als De Trust en ‘t Barre Land. Welke glansrol in welke film had haar, een kleine veertig jaar later, als gevierd actrice of regisseur laten verschijnen in Zomergasten? 

Interessante gedachte, maar mij bekruipt het bange vermoeden dat interviewer Griet Op de Beeck geen andere vragen voor haar had gehad dan ze nu stelde aan burgemeester Femke Halsema. 

Hoe dat voelt

Week 5 van deze moeizame reeks avondvullende interviews liet een zware terugval zien van de schrijfster die interviewer moest worden. En dat na dat fascinerende hoogtepunt van een week eerder. 

Wat ging er mis? Het zou niet netjes zijn om Op de Beeck van alles de schuld te geven. Het komt ook doordat Femke Halsema als bestuurder gewend is om ‘in control’ te zijn. Er zijn onderwerpen waar ze het niet over zal hebben, zoals alles wat met politiek te maken heeft. Haar best onstuimige privéleven diende ook buiten beschouwing te blijven. Dan blijft er misschien niet veel anders over dan te vragen hoe dat voelt als er in je stad rellen tussen bevolkingsgroepen uitbreken. 

Halsema’s keuze aan televisiefragmenten gaf overigens wel veel aanleiding tot allerlei interessante bespiegelingen, maar daarvoor had Op de Beeck te weinig LSD in huis. En dan bedoelen we dus het Luisteren, Samenvatten en Doorvragen dat nodig is voor een goed interview. Op de Beeck luisterde wel, maar haar samenvatting was meteen ook haar eigen interpretatie, waarna het doorvragen neerkwam op het vragen om bevestiging van die interpretatie. 

Tussen de regels

Het leverde zo nu en dan een plots verhardende blik van Halsema op, die snel weer plaatsmaakte voor de welwillende, open glimlach waar ze in uitblinkt. En soms ging ook die glimlach de fout in. Dat gebeurde toen Op de Beeck een keer wél oplette en zag dat Halsema glimlachte om de opwinding over acties van XR. “Ik had mijn gezicht even niet onder controle”, zei Halsema daarop, meteen onthullend hoe hard het werken was om het gesprek beheerst te houden. 

Dus moeten wij het thuis hebben van de informatie die tussen de regels bleef hangen. In een fragment uit VPRO’s legendarische serie ‘Nauwgezet en Wanhopig’ uit 1989 ging het over wat Jorge Semprun te melden had over wroeging om het verraad van een vriend in concentratiekamp Buchenwald.

Don’t mention the war 

Het interview werd doorsneden met een gesprek waarin de filosoof George Steiner betoogde hoe macht altijd tot misdaad leidt en dat toen al koppelde aan zijn vrees dat het Joodse volk na 2000 jaar onderdrukking mogelijk ook tot het kwaad verleid kon worden als het macht kreeg. Steiner had dus veertig jaar geleden al door hoe de wereld vandaag in elkaar zou steken, maar Op de Beeck beperkte een vraag daarover tot hoe het voor Halsema zelf voelde om nu aan een bureau te zitten met twee telefoons, als symbool van macht. 

Zoiets was misschien van tevoren afgesproken (don’t mention the war!), maar het voelde als een gemiste kans voor open doel. 

Canta-ride

Nog zo’n ver in de F-side afzwenkende penalty konden we meemaken toen er een koppeling langs kwam van de beroemde fiets-scène uit Turks Fruit en de Canta-joyride uit De Libi, waarin drie Marokkaanse jongens eigenlijk precies hetzelfde doen als Rutger Hauer en Monique van der Ven, veertig jaar eerder. 

Het was aanleiding voor de burgemeester om te laten zien hoe belangrijk het is om jongeren de ruimte te geven om grenzen te verkennen, maar hier had Op de Beeck dus een bal in de rechterhoek kunnen stiften met een vraag naar die affaire waarin haar 15-jarige met een pistool werd betrapt, iets waar haar toenmalige echtgenoot… enfin. Het valt misschien allemaal te veel in het domein van RTL Boulevard of erger, maar toch: voorzetten is inkoppen.  

Vervelende vragen

Nog een hele serie set-ups bood Halsema aan rond actrice Jane Fonda, die vertelde hoe ze zich eigenlijk steeds aanpaste aan de mannen met wie ze was getrouwd. Nu, tachtig en single, kon ze eindelijk zichzelf zijn. De prachtig aangespeelde bal die Op de Beeck alleen maar een zetje hoefde te geven om hem onhoudbaar tot matchpoint te smashen, ging natuurlijk over de mannen in Halsema’s leven en hoe ze zich daaraan heeft aangepast. En hoe ze daar nu, nog lang geen tachtig, op terugkijkt. 

Dan zouden we opeens weer terug zijn bij Oriana Fallaci, die auditie en dat jongerentheater in Enschede.

Aan het einde excuseerde Griet Op de Beeck zich bij Femke Halsema voor de ‘soms vervelende vraagstelling’. Hier ging een wenkbrauw omhoog. Welke vervelende vragen?