In de donkere middeleeuwen werd een kunstenaar nog wel eens gevierendeeld omdat hij buiten de lijntjes was geweest. In de 19e eeuw waren die lijntjes niet meer belangrijk. In de vroege twintigste eeuw gingen kunstenaars zelf bepalen waar de lijntjes stonden en straften ze wie zich daar niet aan hield. Het was de tijd van de kunstenaarsmanifesten.
Cate Blanchett, de Australische topactrice die sommigen wellicht alleen kennen als elf in Lord of the Rings, is nu op dertien schermen tegelijk mee te maken in Manifesto. Een doorlopende voorstelling in het Holland Festival. En alle fans moeten gaan kijken. Ook al gaan de teksten allemaal over kunst en wat die wel niet allemaal kan, mag en vooral moet.
Goed hart
Voor alle duidelijkheid: het Holland Festival is allang niet meer highbrow en ontoegankelijk. Dat was ooit. Dankzij Ruth Mackenzie, de artistiek leider uit Engeland, is het alweer een paar jaar gewoon mooi, goed, heftig en soms totaal onbegrijpelijk maar allemaal afkomstig uit een goed hart. Punk en volkstheater, het kan allemaal. En nu dus Cate Blanchett.
Cate Blanchett is door videokunstenaar Julian Rosenfeldt gevraagd voor een project waarin hij zo’n beetje alle kunstenaarsmanifesten van de afgelopen 120 jaar heeft samengebracht. Kunstenaars, zo vertelde hij tijdens de opening van zijn project op zaterdag, zijn dwarse denkers die soms perfect op de tijdgeest kunnen zitten. Kunstenaarscredo’s uit 1932 klinken opeens spannend hedendaags, alsof ze gisteren geschreven kunnen zijn. En soms klinken ze ook alsof ze destijds al belachelijk waren.
Uitstraling
Dit kan allemaal omdat het werk van de videokunstenaar van extreem hoge kwaliteit is, maar het kan nog meer omdat hij in alle films, wat dat zijn het, Cate Blanchett een hoofdrol geeft. Zij heeft een presence, een uitstraling waarvoor je graag de halve wereld over zou reizen. Samen met Julian Rosenfeldt heeft zij de manifesten waaruit ze citeert een scherpe relativering meegegeven. Soms gaat het van dik hout, zoals een manifest over architectuur dat wordt uitgesproken door Blanchett, terwijl ze een kraanmachinist speelt in een vuilverbranding.
Ondanks, of eigenlijk dankzij al deze relativering komt het totaal van 13 megavideo’s buitengewoon indrukwekkend over. Het gaat er ook niet om of je alle teksten begrijpt, of zelfs maar verstaat. Het volstaat om te weten dat het gaat over de toekomst, over hoop, of juist over wanhoop. Het gaat vooral over wat we al die jaren elkaar toeroepen over wat de toekomst moet zijn. Of worden. En dat je op een gegeven moment snapt we honderd jaar geleden ook al dachten dat het westen aan zijn einde was, of dat er een fantastisch nieuw tijdperk op uitbreken stond.
En het is dus Cate Blanchett die dat allemaal samen weet te brengen. Tot op de porie nauwkeurig.
English (UK) 
Nederlands 
Français 
