Hoe Wiek Hijmans de elektrische gitaar salonfähig maakt

Wiek Hijmans (1967) zet zich onvermoeibaar in voor het gebruik van de elektrische gitaar in hedendaags gecomponeerde muziek. Hij laat zich in zijn eigen stukken bovendien graag beïnvloeden door jazz en rock. Op Electric Language, zijn nieuwste cd presenteert hij naast zijn eigen Victus muziek van acht componisten. Zes stukken werden speciaal voor hem gecomponeerd. Het schijfje verscheen op het label Attacca, als nummer 16 in de onvolprezen serie Ladder of Escape.

Hijmans speelt al gitaar sinds zijn elfde. In 1991 studeerde hij af als uitvoerend musicus aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam. Zes jaar later voltooide hij een vervolgstudie bij David Starobin aan de Manhattan School of Music. – Als eerste elektrische gitarist op de klassieke afdeling. In 1997 kreeg hij de Andres Segovia Award voor zijn ‘buitengewone gitaarspel’. Hij werkt(e) samen met grootheden als John Zorn, Derek Bermel en Anthony Braxton.

‘Oude’ avant-garde

In het cd-boekje kijkt Hijmans enigszins weemoedig terug op het verleden, toen componisten nog zochten naar ‘extreme vergezichten’. Als tiener raakte hij ‘helemaal ondersteboven’ van een stuk van aartsmodernist Iannis Xenakis. Sindsdien zijn naar zijn zeggen de scheidslijnen tussen ‘hoge’ en ‘lage’ kunst vervaagd. Zelf mijdt hij daarom crossovers en presenteert hij bewust muziek die sporen draagt van de ‘oude’ 20^e-eeuwse avant-garde.

Te beginnen met een verloren gewaande compositie van Morton Feldman. De partituur van The Possibility of a New Work for Electric Guitar werd in 1967 gestolen. Op basis van een teruggevonden schets en een live opname maakte de Amerikaans-Duitse gitarist Seth Josel een reconstructie. Het vijf minuten durende stuk bestaat uit een terugkerend motiefje van spaarzaam in de ruimte geplaatste tonen. Voorzien van een stevige dot galm ontstaat de voor Feldmans muziek zo kenmerkende meditatieve sfeer. Zelf vergelijkt Hijmans het met ‘nouvelle cuisine’: een groot leeg bord met een ‘verfijnd gerechtje’.

Klankverkenning

Dit korte, dromerige stuk vormt de opmaat voor een reeks composities die vooral de mogelijkheden van het instrument aftasten. Dat resulteert in tegenstellingen tussen hoog-laag, zacht-hard, puur-vervormd en staccato-legato, waarbij alle denkbare effecten en klankkleuren worden verkend. Christian Wolff lijkt met Another Possibility een oefenboek van verschillende speeltechnieken te willen presenteren. Maarten Altena doorsnijdt in Language een welluidend betoog met gruizige riffs en snerpende ‘sinustonen’.

Peter Ablingers Background doet je even opveren met snelle loopjes versus opgenomen straatgeluiden. Hijmans komt het meest in de buurt van een herkenbare puls met versnellende, op elkaar gestapelde loops. Victus (‘verliezer’) heeft orkestrale proporties, maar het dichte klankweefsel mondt uiteindelijk uit in een statische freeze. Yannis Kyriakides lardeert in MacGuffin ronkend vibrerende gitaarklanken met elektronisch bewerkte filmmuziek waarin zelfs een zangstem opduikt.

Onwerelds

De meest coherente stukken zijn van Rozalie Hirs en Allison Cameron. In article 6 [waves] plaatst Hirs lichtvoetige melodieën tegen een zacht joelende sinustoon. De vele flageoletten, de warme toon en de stijgende en dalende drone creëren een mysterieuze, bovenwereldse sfeer. Het afsluitende Tree Ferns van Cameron valt meteen met de deur in huis. Pittige, dalende motieven eindigen in rammelend geruis, veroorzaakt door een dicht op de snaren geplakt microfoontje. De melancholieke thema’s herinneren aan een klaagzang, die even abrupt eindigt als hij begon. Jammer dat Hijmans slechts het eerste deel van dit meeslepende werk heeft opgenomen.

Overdaad

Liefhebbers van de elektrische gitaar kunnen hun hart ophalen aan de uitgebreide documentatie van gebruikte instrumenten en effectapparatuur. Onbedoeld legt deze ook de vinger op een zere plek. Wellicht geïntimideerd door de vele mogelijkheden verliezen sommige componisten zich in een overdaad van weinig samenhangende ideeën. Maar Wiek Hijmans beheerst zijn instrument tot in de perfectie en de opname is verzorgd en ruimtelijk. Zo tilt hij de mindere stukken naar een hoger plan en maakt hij de elektrische gitaar salonfähig.