Wat. Hebben. Wij. Verschrikkelijk. Veel. Te. Leren. Als er 1 ding is dat de musical Tina duidelijk maakt, is het dat wel. Zeker bij de stormachtige première, zondag 9 februari, een paar uur voordat storm Ciara de laatste bubbels uit de Utrechtse champagneglazen woei. Een vrijwel volkomen witte zaal, in Black Tie, dat wel, met slechts een paar mensen van kleur, en achter mij een paar jofele witte jongens die vermoedelijk van een sponsor waren, en daarom twee uur lang door alles heen zaten te lullen. Wat zit het seksisme, racisme en superieure denken nog diep geworteld in onze samenleving. En wat is Tina, de Musical Over Tina Turner, goed. En nodig.
We hebben al een musical over Abba gehad, die heel leuk was, en de steeds kleiner wordende line-up van Pink Floyds The Wall schijnt ook hilarisch te zijn, maar dat heeft allemaal niets te maken met de power die van Tina, de musical, uitgaat. En ik zal je eerlijk bekennen: dat had ik niet verwacht. Natuurlijk, de powerpop waarmee Tina Turner in de late jaren zeventig haar carrière nieuw leven inblies na haar succesvolle, maar inktzwarte jaren als vrouwelijke helft van het duo Ike &Tina Turner, klinkt altijd goed. Al was het voor mij, kind van de jaren zestig, wat gelikt, allemaal. Sinds de première van die musical denk ik daar iets anders over [ref]Speciale vermelding voor de vertaling van de liedteksten door Han Kooreneef. Hij is erin geslaagd de popsongs van Tina Turner te laten klinken alsof ze in het Nederlands geschreven zijn, door een tekstdichter van topformaat. Alleen dat is al reden genoeg om te gaan kijken en luisteren.[/ref].
Une histoire tangible
Om met dat laatste te beginnen: het ding, dat eerst in Duitsland werd uitgeprobeerd, is fantastisch geschreven. Chapeau voor het team: Katori Hall, Frank Ketelaar en Kees Prins. Zij wisten een tastbaar verhaal te maken van het leven van de grootste vrouwelijke popster van in ieder geval de vorige eeuw. Ik had niet verwacht dat ook de Nederlandse auteurs zo feilloos op de emotie zouden kunnen schrijven als de Amerikaans geschoolde Hall.
Het deel voor de pauze is nog weg te zetten als een moderne variant op een tranentrekkend meesterwerk als Porgy and Bess, vol met arme mensen, boze mannen en onderdanige vrouwen, je weet al dat na de pauze de grote uitbetaling gaat volgen. We maken mee hoe Tina Turner, dan nog Anne Mae Bullock geheten, opgroeit in een disfunctionele domineesfamilie, ontdekt wordt door een disfunctionele zwarte muzikant (Ike Turner), en met hem verzeild raakt in een disfunctioneel schijnhuwelijk, waarna ze zich verliest in uiterst functionele drank en drugs.
Plus triste, plus sage
Hoe ze zich vervolgens, sadder, wiser en veertig, terugvecht in de spotlights van de popcultuur, is opnieuw een verhaal van een strijd tegen seksisme, racisme, en leeftijdsdiscriminatie. En Heaven Seventeen. Niemand geloofde dat een vrouw van veertig met een carrière die vooral achter haar lag, nog iets zou kunnen betekenen.
Het script van Tina, de Musical, is volledig gefocust op die ‘coming of ripe old age’, en dat is niet alleen een hart onder de riem voor iedere vrouw, jong of rijper, maar ook een herinnering voor elke man: wat hebben we onze macht toch misbruikt, al die jaren.
Expérimenté
Ironisch is natuurlijk wel dat zo’n beetje het volledige team van créatifs in deze musical uit mannen bestaat. Waarom het me hoop gaf, is de bezetting. Of eigenlijk, vooral, de hoofdrol. Nyassa Alberta. Ze heeft dan misschien nog niet genoeg gerookt, gedronken en gesnoven om de doorleefdheid van Tina Turner helemaal te evenaren, maar wat een strot. Ze had mij – en de door alles heen ouwehoerende sponsorboys achter me – plat. Daarna werd het alleen maar beter.
Natuurlijk weet ik dat zo’n beetje elke musical geschreven is om je jankend in je stoel te laten zitten. Combineer dat met popliedjes die ook al met chemische precisie op het hart zijn gericht, en je weet dat je halverwege je traanvocht infuusmatig moet laten aanvullen. Fascinerend om mee te maken, en vooral om te zien hoe fantastisch het werkt. Dat er zelfs een leuk soort intertekstuele meta-ervaring ontstaat wanneer de link met David Bowie (Tonight) via de hemelse stem van een klein meisje wordt gemaakt met de musical Lazarus, waar Life On Mars ook door een kind gezongen wordt, is dan leuk voor de weinigen die beide musicals kennen. Met zulke dingen wordt het het allemaal wel bijna kunst.
Bruit blanc
Blijft over dat ik me verbaas over hoe wit bekend Nederland nog is. Daar zitten we met zijn allen in het BeatrixTheater in onze dress code. Met onze witte wijn. Te kijken naar hoe een zwarte vrouw zich in een dominant blanke muziekcultuur naar haar bevrijding toe moet werken. Bevrijding van racistische vooroordelen, van het idee dat vrouwen alleen onder de veertig nog iets kunnen betekenen, en vooral van het idee dat mannen altijd bepalend zijn voor het succes van vrouwen. Black Tie, White Noise. Bowie heeft daar ooit een nummer over geschreven, een jaar of 7 nadat hij met Tina een duet opnam.
Daar zaten we, en Tina zelf kon er niet bij zijn, omdat het reizen met deze storm te ingewikkeld zou worden. Een storm, die dan wel weer naar een vrouw is genoemd: Ciara. Maar goed dat die geen Ike heette.
Bon à savoir
Français 
Nederlands 
English (UK) 
