“De VVD staat altijd pal voor de kunsten” – Gastcolumn van Jeffrey Meulman over Rutte’s boude uitspraken

Jeffrey Meulman, directeur van Het Nederlands Theaterfestival TF, reageerde op de uitspraken van Rutte in Buitenhof, die ook op deze site te zien zijn. Vervolgens kreeg hij een brief terug van de VVD. Die brief, en zijn reactie daarop, wilden we u niet onthouden.

Werkelijkheid en politiek komen steeds verder van elkaar af te staan. De afgelopen week bezocht ik drie theatervoorstellingen in Baarn, Utrecht en Amsterdam. Op het toneel een voorstelling zonder subsidie, eentje met een beetje van de gemeente en eentje structureel van het landelijk fonds. In de zalen waren jong en oud, conservatief en progressief (voor zover je dat kunt zien) vertegenwoordigd, men had het naar zijn zin en bovendien; alle drie de zalen waren tot op de laatste stoel uitverkocht. En dat terwijl onze premier twee weken geleden in Buitenhof nog zo stellig beweerde dat er in Amsterdam en Den Haag ‘iedere avond dertig zalen zijn met slechts tien bezoekers op de eerste rij’.  Gewezen op dit tendentieuze jokkebrokken plakte en knipte de afdeling Voorlichting van de VVD wat  teksten van de VVD website bij elkaar en schreef in een reactie:

Geachte heer,

Bedankt voor uw bericht. De VVD is niet tegen cultuur, onze premier evenmin. Wellicht hebt u hem verkeerde begrepen. De VVD vindt dat de cultuursector in de loop der jaren teveel op de steun van de overheid is gaan leunen. Uit onderzoek blijkt dat circa 75% van inkomsten van veel cultuurinstellingen op één of andere manier via de overheid komen. Dit kan volgens ons anders, minder subsidie maar tegelijkertijd een verbetering van de mogelijkheid voor de burger om te geven aan cultuur (sponsoring, fondsen, particuliere giften) daarnaast kan het cultureel ondernemerschap gestimuleerd worden door (laagrentende) leningen en belastingfaciliteiten. Ook stellen wij een ‘geefwet’ voor. Cultuureducatie en cultuureel erfgoed zijn wat ons betreft wel overheidstaken. De premier staat samen met de VVD nog altijd pal voor de kunsten, maar een moderne maatschappij als de Nederlandse kan, moet en wil zelf haar keuzes maken als het gaat om kunst en cultuur.

Een reuze aardige brief, dat wel, maar wat zegt de VVD hier nu eigenlijk?

De VVD is niet tegen cultuur, onze premier evenmin. Wellicht hebt u hem verkeerd begrepen.

Als een MP in Buitenhof beweert dat er iedere avond, in dertig theaters, maar tien mensen zitten, dan is daar geen woord Spaans bij. Het is alsof je zegt: ‘Jan steelt wel eens een tas’.  ‘Nee hoor, Jan heeft nog nooit een tas gestolen. Waarom zegt u zoiets over Jan?’. ‘Uhm… wij hebben niets tegen Jan. Welllicht heeft u ons verkeerd begrepen’.

De VVD vindt dat de cultuursector in de loop der jaren teveel op de steun van de overheid is gaan leunen. Uit onderzoek blijkt dat circa 75% van inkomsten van veel cultuurinstellingen op één of andere manier via de overheid komen.

Let op de vage formulering: ‘circa’, ‘veel cultuurinstellingen’ en ‘op een of andere manier’. En over welk onderzoek hebben we het hier? Als je het objectief zou formuleren zou je beter kunnen zeggen: er zijn cultuurinstellingen die 75 % van hun inkomsten via een regeling bij de overheid verkrijgen. Maar er zijn ook cultuurinstellingen die weinig tot geen  overheidsfinanciering ontvangen. De eigen inkomstennorm wordt door culturele instellingen allang gehaald of ruimschoots overschreden. En kijk behalve naar de lasten ook eens naar de maatschappelijke baten. Een festival als Terschellings Oerol brengt via de BTW heffing op de bestedingen van haar bezoekers alleen al tien keer zoveel geld in het staatslaatje dan het aan overheidssubsidie ontvangt.

Als de VVD zich stoort aan een paar instellingen die 75 % van hun inkomsten van de overheid betrekken dan beter man en paard noemen dan een hele ondernemende sector over een kam scheren.

Dit kan volgens ons anders, minder subsidie maar tegelijkertijd een verbetering van de mogelijkheid voor de burger om te geven aan cultuur (sponsoring, fondsen, particuliere giften) daarnaast kan het cultureel ondernemerschap gestimuleerd worden door (laagrentende) leningen en belastingfaciliteiten. Ook stellen wij een ‘geefwet’ voor.

De culturele sector verwerft op dit moment 30 miljoen aan inkomsten uit sponsoring; het is ondenkbaar dat dit het gat van 200 miljoen gaat vullen met de bezuiniging die men zich voorneemt. De negatieve stemming die Rutte creëert rond de kunsten zal sponsoring beslist niet stimuleren. Cultuur komt in de top tien van Nederlandse filantropen niet voor. De ‘geefwet’ is nog niet door staatssecretaris Halbe Zijlstra uitgewerkt maar het is al sinds jaar en dag zo dat giften aan instellingen van Algemeen Nut fiscaal aftrekbaar zijn.

Cultuureducatie en cultureel erfgoed zijn wat ons betreft wel overheidstaken.

Prima, maar schaf dan niet de Cultuurkaart af en investeer in de cultuureducatie van onze kinderen. De praktijk is echter anders; veel bibliotheken en muziekscholen denken te moeten sluiten als gevolg van de bezuinigingen.

De premier staat samen met de VVD nog altijd pal voor de kunsten, maar een moderne maatschappij als de Nederlandse kan, moet en wil zelf haar keuzes maken als het gaat om kunst en cultuur.

Als Rutte pal voor de kunsten staat wordt het echt hoog tijd om dat eens hardop en ondubbelzinnig uit te spreken, in plaats van een stemming te creëren die het cultureel ondernemers onmogelijk maakt hun werk te doen. Als Rutte wil dat er meer sponsors en private financiers opstaan dan zou hij daartoe op positieve wijze moeten oproepen.

De Nederlandse maatschappij maakt altijd al zijn eigen keuzes als het gaat om kunst en cultuur. Daarom behoeven kunstuitingen die veel bezoekers trekken geen subsidie. Maar omdat nou eenmaal niet alles massacultuur kan zijn, hebben we er ooit uit beschavingsmotieven voor gekozen om het kwetsbare, wat zichzelf niet kan bedruipen, maar wat waardevol is om andere dan puur economische redenen, tegen de wet van vraag en aanbod te beschermen en te stimuleren.

Sinds de oude Grieken geloven we al dat onderwijs, sport en kunst goed zijn voor een mens. Aan de waarde van die klassieke wijsheid verandert de moderne tijd niets. Het gaat er vooral om of een maatschappij die wijsheid koestert of het als een decadent Romeins despoot achteloos van zich werpt.

Ook te lezen op http://jeffreymeulman.posterous.com/