Winternachten geeft publiek een grotere stem

Internationaal literair festival Winternachten wil volgend jaar het publiek meer betrekken bij de programma’s. ‘Publiek wil steeds vaker meepraten,’ aldus directeur Ton van de Langkruis. ‘Dat kan op allerlei manieren, daar broeden we nu op.’

Winternachten trok dit jaar zo’n 7300 bezoekers, en evenaarde daarmee het bezoekersaantal van vorig jaar. Het thema van de afgelopen editie was ‘Hello Darkness’, en ging over het Kwaad in de mens en de maatschappij. Ton van de Langkruis is tevreden over de scherpte van het debat, die al begon bij de opening van het festival, de prijsuitreiking van de PEN Awards waarbij geen van de drie winnaars aanwezig kon zijn. ‘Je hoorde in de toespraken en in het schrijversdebat over vrijheid van meningsuiting hoe moeilijk het is geworden om je in Nederland te kunnen voorstellen wat het betekent om in een land te leven waar je gemarteld wordt vanwege je uitspraken in het openbaar. De Egyptische schrijver Alaa Al Aswani gaf dat fijntjes aan. Nederland heeft een uitzonderingspositie: we hebben hier ongekende welvaart, ongekende vrijheid, ook ongekende vrijheid van meningsuiting, wat schrijvers en journalisten daar ook voor kanttekeningen bij maken. Een sprookjesland.’

Juist om die reden is een festival als Winternachten interessant: er worden stevige thema’s aangekaart en het publiek krijgt de kans uiteenlopende stemmen uit alle delen van de wereld te horen en met andere nationaliteiten en culturen in gesprek te gaan. Hoewel het publiek overwegend blank en boven de vijftig leek te zijn, laten de cijfers volgens Ton van de Langkruis een ander beeld zien. ‘De publieksenquêtes leren ons iedere keer dat onze bezoekers voor veertig procent van gemengde of niet-Nederlandse afkomst zijn. Voor de sfeer tijdens het festival is wel leuk als de diversiteit groot is. Dat merken we ook aan de publieksreacties. Een divers samengestelde zaal, naar leeftijd en culturele achtergrond bijvoorbeeld, reageert ook verschillend op wat er op het podium gebeurt. Niets is zo mooi als een deel van de zaal te horen lachen om een opmerking op het podium, terwijl de rest van de zaal verbaasd omkijkt, omdat mensen niet begrijpen wat er te lachen valt. En even later gebeurt het omgekeerde. Zo ervaar je wat diversiteit is en hoe belangrijk het is om te voelen dat er verschillende perspectieven op de werkelijkheid zijn.’

Wat het thema voor volgend jaar is, is nog niet bekend. Wel is duidelijk dat de organisatie van het festival er komende editie iets anders uit zal zien. Shervin Nekuee volgt Sigrid Bousset, oud-directeur van het Brusselse Literatuurfestival Passa Porta, op als programmacoördinator. De van origine Iraanse Nekuee is socioloog, schrijver en publicist. Hij wordt voor de literatuurprogrammering bijgestaan door programmamakers Maria Vlaar en Jet Steinz. De muziekprogrammering is in handen van Francis de Souza, de foyerprogrammering berust bij Francis Broekhuijsen. Gerlinda Heywegen verzorgt de filmprogrammering.

De volgende editie van Internationaal Literatuurfestival Winternachten vindt plaats van 19 tot en met 22 januari 2017 in Den Haag.

 

Slotimpressie 2016

‘Did I really have breakfast with Slavenka Drakulic? Was Alaa Al Aswani just thanking me for being his “assistant and guardian angel”? Did I just pick up Neel Mukherjee in the train station like it’s the most normal thing in the world?

Filled with gratefulness I am slowly feeling ready to get back to reality and leave the dreaming be for a while. However, waking up tomorrow morning will feel slightly different, because just as great literature, Winternachten opened up new perspectives.’

• Laura van den Bossche, stagiaire

‘Alles gaat anders dan verwacht. Burgemeester Aboutaleb geeft de eerste Nederlandse vertaling aan dichter Adonis op de openingsavond en na afloop loopt hij naar hem toe. Ik sta klaar om een hand of wellicht een omhelzing te fotograferen, maar Aboutaleb geeft Adonis een kus op het voorhoofd. Door mijn beperkte kennis van andere culturen en beleefsheidsvormen heb ik me laten verrassen.’

• Serge Ligtenberg, fotograaf

‘Wat erg geslaagd is, is hoe Winternachten actualiteiten weet te programmeren. Literatuur als voorloper op ons politieke denken. Politici denken in het nu en Winternachten zorgt dat de problemen van de toekomst vandaag worden besproken.’

• Babah Tarawally, bezoeker en programma-coördinator 2012

 

‘Het voelde alsof Den Haag het stopcontact was, het festival de oplader en ik de 06. Wat betreft de schrijvers: veni, vidi, vici. Na het festival voel ik me sterker, moediger, gelukkiger.’

• Mira Feticu, schrijfster

‘Bijzonder is hoe schrijvers van wereldniveau zich door de warme sfeer van het festival via eenvoudige zaken als dankbaarheid, oprechte  interesse, vragen stellen en verhalen vertellen in de persoonlijke sfeer, mij mee wisten te nemen in hun wereld. Een kijkje achter de schermen van grote denkers. Ze zijn niet anders dan ik en zullen er alles aan doen om een eventuele kloof tussen mensen te beslechten. Een dierbare ontdekking.’

• Francis Broekhuijsen, presentator en programmamaker Winternachten

‘Wat de Winternachten-bezoekers jammer genoeg niet mee kunnen maken, is de altijd geanimeerde nazit in het hotel met de medewerkers en de schrijvers. Daar was ik er getuige van dat onze jonge stagiairs aan de lippen van de grote Egyptische schrijver Alaa al Aswani hingen, die met het grootste gemak, hoffelijk en heel amusant, lessen in versier-etiquette gaf. Leeftijdsverschil, beroemd of net beginnend, een ander continent – het maakte geen verschil, we waren “entre nous”. Deze sfeer van schrijvers en medewerkers die op hun gemak zijn met elkaar is voor het publiek goed merkbaar op de podia van het festival en draagt bij aan de “werking” ervan.’

• Gerda Roest, hoofd communicatie Winternachten

‘Interessante ontmoeting tussen twee mannen die de revolutie aan den lijve ondervonden: Alaa Al Aswani op het Tahirplein in Caïro en Andrej Koerkov op het Maidanplein in Kiev. Toch meer overeenkomsten dan verschillen! En Petina Gappah wond iedereen om haar vingers toen ze de foto toonde van de plek waar zij zou schuilen: een villa met veranda in Zimbabwe waar iedereen wel zou willen wonen…’

• Maria Vlaar, programmamaakster

‘Ik heb genoten van de duistere kant van mensen en menselijke verbeelding. En de onvrede dat ik weer een jaar moet wachten op de volgende Winternachten wordt deels weggenomen door het besef dat ik 365 nachten heb om 7 hoofdzonden te begaan…’

• Ronald Hünneman, bezoeker en filosoof/docent aan de Rijksuniversiteit Groningen

‘Gedachte na de openingsavond, waarin de PEN awards for Freedom of Expression werden uitgereikt: kun je vanuit het overwelvarende en hypervrije Nederland nog wel voorstellen hoe het is om te leven in onvrijheid en armoede? De Egyptische schrijver Alaa Al Aswani maakte zijn medepanelleden van PEN Nederland in korte bewoordingen duidelijk dat het in Egypte “om ‘t eggie is”. Schrijvers zitten daar écht gevangen. En ze worden écht gemarteld.’

• Ton van de Langkruis, directeur Winternachten