Nationale Theater speelt eenvoudig briljant door

Godzijdank gaan de zalen weer open voor meer publiek en Het Nationale Theater speelt nog even door, bijvoorbeeld met het aanstekelijke Every Brilliant Thing met Tamar van den Dop of Bram Suijker.

In het Theater aan het Spui speelden woensdag 1 juli ’s middags Tamar van den Dop en ’s avonds Bram Suijker hun eerste Every Brilliant Thing. Het is, geloof ik, niet helemaal de bedoeling om te recenseren en als journalistje mag je – gelukkig – gewoon je ticket betalen. Een paar woorden zijn nooit weg, te meer daar er voor de voorstellingen deze week nog kaarten te koop zijn. Terwijl je zou denken dat de horden zich bij de theateringangen melden na maanden droog gestaan te hebben.

Dat schijnt met besmettingsangst te maken te hebben; doodsangst? In een theaterstoel kijken naar stukken over dood, verderf en angst, dat gaat nog wel, maar het mag niet te dichtbij komen.

Vonken over 1,5 meter

Gelukkig was acteur Bram Suijker niet zo benauwd en het afstand nemen werkte zelfs aanstekelijk toen hij uit het publiek bezoekers koos om bijrollen te spelen, zoals zijn psycholoog, vader en vooral geliefde Sam. Met de laatste, een prachtige vrouw, was de klik direct zichtbaar, en de vonken overbrugden de netjes in acht genomen 1,5 meter.

Het stel redt het niet, ze verlaat hem na vier jaar omdat hij alsmaar somberder wordt; geërfd, vreest hij, van z’n moeder die suïcidaal was. En voor wie hij, om haar op te beuren, als jochie een lijst begint te maken met de mooie dingen des levens, te beginnen met ‘schepijs’. Het helpt haar niet, maar misschien hemzelf wel. Zolang hij nieuwe geneugten ontdekt om de lijst aan te vullen, van honderd naar duizend naar honderdduizend tot tenslotte een miljoen. Maar onderwijl stokt het aanvullen, wanneer Sam het voor gezien houdt. Maar de lijst die hij weggegooid dacht te hebben, inmiddels dozen vol, heeft ze voor hem bewaard.

Aardig in Every Brilliant Thing is in interactie met het publiek dat behjalve bijrollen leveren ook de lijst mag vullen met suggesties. Niet zelf verzinnen – helaas – maar vanaf aangereikte – ontsmette – kaarten voorlezen. Vernuftig onthouden de acteurs ook de hoge nummers van de kaarten die ze door de voorstelling heen opnoemen.

Jazzy

Muziek, vooral van Amerikaanse jazz-zangers, passeert de revue, en vormt het decor met een platenspeler en een doos LP’s op het toneel, nog overgenomen van zijn vader die zich placht terug te trekken op z’n werkkamer om te luisteren terwijl zoonlief diens stemming kon raden aan de hand van de muziek. En zich later zelf precies zo terugtrok op z’n kamer om te luisteren.

Bram Suijker vind ik een geweldige acteur, en Every Briljant Thing is een vlotte monoloog; dat het leven zo de moeite waard is. Ik ben ook heel nieuwsgierig hoe Tamar van den Dop dit stuk onder regie van Erik Whien en Casper Vandeputte speelt, onder dramaturgie van Willemijn Barelds.

Precies gisteren, 1 juli, was de grens van maximaal dertig bezoekers geslecht, en waren er naar schatting zestig toeschouwers. Publiek zat in een carré rondom het toneel, wel op afstand van elkaar. Maar de intimiteit ervoer ik veel intenser dan in een gewone zaal met rijen stoelen. Dan heb je, een toevallige flirt daargelaten, zelden contact met andere bezoekers. En gisteren zag je hen de hele avond, te meer door het toebedelen van rollen aan het publiek.

Na afloop van de voorstelling gisteren mocht het publiek even blijven zitten om vragen te beantwoorden. Die gingen niet over de voorstelling of wat we nog graag zouden zien, maar over veiligheid; netjes van het HNT. Mogen de acteurs tussen het publiek doorlopen? Mogen ze een boek doorgeven? Is het afstand bewaren goed genoeg? Ik kon niet nalaten te antwoorden ‘Je gaat er keer dood, leer er maar mee leven.’ (En zorg dan dat je geleefd hebt, met of zonder lijst…)

O ja, wat trailers van Every Briljant Thing: van Edinburgh met schrijver Duncan McMillan;

van The Citadel Theatre

en van Belfry Theatre

en van Olny Theatre

en de HBO docu.