Een jongen is te gast op zijn eigen begrafenis waar een black metal band een uitvaartconcert speelt. De moordenaar, zijn beste vriend, is er ook, samen met anonieme black metal fans. Het licht is hard, er ligt sneeuw op de grond. Rechts aan de zijkant van het toneel is een muurtje gebouwd met kratjes bier, links staat wat ik in de aanvankelijke duisternis aanzag voor een bankje, maar dat een grafkist blijkt te zijn. Welkom in de duistere wereld van Gisèle Vienne.
Gisèle Vienne, een van de twee associate artists van het Holland Festival, is eerder te zien geweest met The Pyre en Crowd. Ditmaal heeft ze een reprise, of liever, een zich voortdurend evoluerende editie van Kindertotenlieder op het menu. Nieuwe acteurs maar de vertrouwde heftigheid in thematiek: geweld, seks en dood.
Shoegazers
Bij binnenkomst is het speelvlak in rook gehuld. We zien mensen staan, ze lijken naar iets te staren. Ze zijn gehuld in het zwart: hoodies en band-T-shirts, het uniform van de meeste metal scenes. Tien van de vijftien aanwezigen op het podium blijken menshoge poppen te zijn. De vijf levende acteurs spelen vertraagd en met emotieloze stemmen in het niemandsland van de dood. De teksten van Dennis Cooper zijn heftig ”Wat wil jij later worden? Naast natuurlijk mijn seksslaaf bitch?” “Jonathan: The idea of raping and killing you just triggered off its million billionth hard on, but this one is God‘s. That‘s my gift to you. Ghost: I‘m boring. You‘re boring. Sex is boring. Being tortured is boring. Being killed is boring.”
De vermoorde jongen herinnert zich zijn leven, of herinnert de moordenaar zich zijn leven? Of dat van elkaar? Door de emotieloosheid en de monotonie van de stemmen is niet altijd even duidelijk wie wat zegt. En in feite is dat ook niet het meest essentiële van de voorstelling. De vraag naar authenticiteit van herinneringen is prangender. We zien de dood van de jongen vanuit verschillende perspectieven, van hemzelf, van zijn vriend, van de ander, van onszelf als publiek.
De existentiële crisis van de tienerjaren
De existentiële crisis van adolescenten, daar gaat het om. Vienne zegt daar zelf over dat het niet zozeer de rondrazende hormonen zijn die adolescenten zo tot wanhoop drijft, maar alle verwachtingen waarmee ze geconfronteerd worden. Terwijl ze zichzelf nog aan het uitvinden zijn, stijgt de druk van buitenaf met sociale, klasse- en genderverwachtingen. Dit spanningsveld is vertrouwde thematiek voor Vienne, die vaak geïnspireerd wordt door jeugdculturen.
De vraag naar de toedracht van de dood, verweeft Gisèle Vienne met de vraag naar herinneringen, perspectief en maatschappelijke verwachtingen. Het wordt een duister labyrint waar de toeschouwer zelf het antwoord moet geven. Of nee, je mág het antwoord geven, maar stilstaan bij de vraag naar perspectief en verwachtingen is misschien bevredigender dan een antwoord op de whodunit.
Loeiharde score
Als een theater oordopjes aanbiedt aan het publiek, kun je ze maar beter aannemen. Niet iedereen was gecharmeerd van de loeiharde live-muziek. De score van de voorstelling is dan ook intens. KTL, de band van Peter Rehberg en Stephen O’Malley is geinspireerd op black metal, speciaal voor de eerste reeks van Kindertotenlieder in het leven groepen. KTL speelt een noisy, abstracte score, een soort luide maar intrigerende soundscape die de sfeer van de voorstelling bepaalt. Het is een nachtmerrieachtig sprookje versterkt door de Perchten-figuren. Dat zijn verklede mannen die dezelfde functie hebben als de net iets bekendere Krampus-demonen, ook uit de Alpenregio en -traditie: met veel vertoon van geritualiseerd geweld worden de boze geesten uitgedreven. De jonge mannen verkleden zich als een soort dierlijke demonen, met dierenvachten en maskers.
Ritueel geweld
De muziek, de demonen en de black metal codes verwijzen naar ritueel of gesublimeerd geweld, in een voorstelling die met rituelen rond de dood speelt; de uitvaart, de grafkist, het afscheidswoord. Het is een hoogmis van jeugdige zwartgalligheid, een masker om je aan het zicht te onttrekken om nog even langer onzichtbaar te zijn voor maatschappelijke druk? De theatrale conventies en de maatschappelijke codes verschillen uiteindelijk niet zo veel van elkaar. Dat hebben die metal kids goed begrepen met hun zwarte uniform en bleke gezichtjes.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
