Geweldige, sprankelende Trojan Wars van Nationale Theater

Dance en ballet, toneel met bloederige wreedheden en kletterende emoties, fantasievolle licht-, decor- en kostuumeffecten en bovenal enthousiasme dat ervan af spat. De ‘grootste productie ooit’ van HNTjong met 30 acteurs voor 50 rollen is overweldigend.

Met dank ook aan de coronacrisis: Het Nationale Theater moest de opvoering een anderhalf jaar uitstellen en over twee zomervakanties tillen, met alle ellende van dien; het publiek moest steeds nieuwe beperkingen voor theater bezoek dulden. Als we dan eindelijk weer mogen, zijn acteurs en publiek zielsgelukkig. Wat zaterdag bij de première culmineerde in een ontlading op toneel en in de zaal van de Koninklijke Schouwburg na een onvergetelijke première-ervaring van de ervaren en de jonge nieuwe acteurs.

Complex verhaal, eenvoudige emoties

Hoe zat het ook al weer? Het is met die Trojaanse Oorlogen als met veel mythologie die je uit het hoofd wil kennen. Lezen dus, voor je de voorstelling bezoekt. Om te beseffen dat niet enkel de godenwereld maar ook het oorlogsverhaal grotendeels aan de fantasie ontsproten is, van Homerus in zijn schitterende Ilias. Ofschoon rond 1.200 voor Christus de Grieken en Trojanen werkelijk oorlog met inzet van vele schepen hebben gevoerd. Waaruit – vele eeuwen later – Vergilius inspiratie putte voor z’n prachtige Aeneas, over de stichting van Rome.

Toneelschrijver Peer Wittenbols schreef een eigentijdse versie van het stuk, met behoud van eeuwige waarden als woede, wraak, verraad, liefde vriendschap, macht, verlangen en desillusie.

Onder meer Lord of the Rings vormde de inspiratie van regisseur Noël Fischer, die met deze productie een meesterlijke prestatie neerzette. Nadat ze anderhalf jaar terug nog neergeslagen werd door de lockdown, een week voordat de try-outs van Trojan Wars zouden beginnen.

Heftige oorlog

We krijgen drie delen voorgeschoteld:
Het eerste begint met een bruisend vredesfeest van Grieken en Trojanen, met exuberant dansende jongeren op opzwepende muziek, waarbij de pracht en kracht van de multiculturele, diverse samenstelling in het oog springt. Zoals ook met de kleine Tessa Jonge Poerink in de overtuigende rol van zieneres Cassandra.

De Griekse goden worden neergezet als een stel roddelende, manipulerende en machtsmisbruikende nietsnutten. Het spel is op de wagen met het meenemen van Helena na het feest door Trojaan Paris. Ze zijn verliefd, maar gezien Helena de vrouw is van Menelaos, de broer van Griekse koning Agamemnon, ziet deze de kans schoon ziet om ten oorlog te trekken.

Het tweede, centrale deel toont de oorlog tegen de Trojanen door de Grieken die aldoor vuiler wordt, met het doden van kinderen, uithongeren van Troje en vergiftigen  van drinkwater. Met groeiend leedwezen van bloederige taferelen tot gevolg. Achilles vormt het onoverwinnelijk middelpunt, tot hij ten prooi valt aan intriges van zijn manipulerende meerderen Agamemnon en legerleider Odysseus.

HNT slaagt erin om de oorlog in even indruk- als weerzinwekkende bloederige  taferelen neer te zetten, met wraak en verraad in hun puurste vormen. Afgewisseld met grapjes die niet allemaal even leuk zijn, maar waar het merendeel van het publiek van geniet; gewend als het is aan repeterende ‘leukjes’ op de telefoon. Tot de – ook vele – geslaagde grappen hoort de inzet van anachronismen zoals het doden met pistool en met plastic. Dat alles dreigt bij aan een geweldig spektakelstuk.

Topprestaties van acteurs

Peer Wittenbols schreef zelf een prachtig derde deel over de gevolgen van ingrijpende oorlog, zich afspelend in de onderwereld waar de oorlogshelden terugblikken op hun zinloze acties op het ondermaanse. Winnaars en verliezers, wat rest hun nog van het barre leven verspild aan strijd?

We zien in deze Trojan Wars een geweldige cast: Romana Vrede (koning Agamemnon, Aphrodite, Charon), Bram Suijker (Achilles, Apollo), Emmanuel Othene Boafo (koning Menelaos, Ajax, Zeus), Merel Pauw (Briseïs, Astyanax, Hermes), Vanja Rukavina (Odysseus, Hektor) en Yamill Jones (Patroclos Paris, Artemis), Eva zwart (Klytaimnest, Penthesilea, Hekabe), en Yeala de Koning (Helena, Andromache) in (drie)dubbele hoofdrollen excelleren op de toppen van hun kunnen.

In vier uur spel, twee keer afgewisseld met een pauze van een half uurtje voor voedsel en bijpraten, krijgt het publiek een schitterende voorstelling voorgeschoteld. En HNT gaat op reis met de voorstelling: Zaandam, Amsterdam, Delft, Alkmaar, Breda, Kerkrade, Rotterdam, Utrecht, Groningen, Zwolle, Nijmegen.

Geluid en geld

De HNT podcasts over Trojan Wars van Bram Suijker en geluidstechnicus Lennert Esser, beginnend met de hoofdlijn van het verhaal van de Trojaanse Oorlogen en kijkjes achter de schermen biedend, zijn ook de moeite waard. In de tweede podcast beantwoordt Vanja Rukavina ‘de meest gestelde vraag aan acteurs’: hoe kun je in vredesnaam die bergen tekst uit je hoofd leren? Voor alle jeugdigen die moeten stampen op school; na 22 minuten volgt het antwoord. Aan de voorstelling is overigens een fraai educatieproject gekoppeld dat 5.000 leerlingen bereikt.

Op Trojan Wars kunnen ook subsidiegevers trots zijn, onder wie Haarlem, Gelderland, Fentener van Vlissingen en Freek en Hella de Jonge. Fijn dat ze steunen, want volgens het jaarverslag hield HNT weliswaar over 2020 twee miljoen euro over dankzij alle steun zonder dure producties uit te voeren, maar voor 2021, 2022 en 2023 dreigt verlies. Althans misschien financieel, want inhoudelijk zijn gezelschap en theater aan een nieuwe bloeiperiode begonnen.

Foto: Stervende Penthesilea, aanvoerder van de Amazones (Eva Zwart) sterft door een dolkstoot in haar eigen hartstreek, in de armen van Achilles (Bram Suijker) – ©Peter Olsthoorn

Goed om te weten

Gezien: Trojan Wars, première 2 oktober Koninklijke Schouwburg. Na de uitverkochte voorstelling vandaag gaat ze het land in om eind november nog twee keer naar de Koninklijke Schouwburg te komen.