Ter ere van David Bowie’s 75e geboortedag op 8 januari 2022 wordt een dag ervoor het langverwachte album “TOY” uitgebracht op 6×10-inch vinyl, cassettes en een 3 CD-set. Dit niet eerder-gehoorde album maakt namelijk deel uit van de Brilliant Adventure-boxset, die fans al sinds november 2021 voor 150 euro kunnen aanschaffen. Is dit een langverwacht teken uit het hiernamaals, of een commerciële meesterzet?
De nummers van de artistieke en muzikale legende David Bowie deinden maar liefst 18 keer in de top 2000 van NPO Radio 2. Heroes (1977) stond op nummer 24, en is sinds 1999 niet meer weg te denken uit die ranglijst.
Zijn eerste échte hit, Space Oddity (1969), volgde op nummer 119. Het nummer over de gestrande astronaut Major Tom werd in datzelfde jaar nog gebruikt door de BBC bij de Apollo-maanlandingen. Mede hierdoor werd de carrière van de glam-rocker gelanceerd. Zijn andere personas Ziggy Stardust, The Thin White Duke en Aladdin Sane volgden later.
220 miljoen
De laatste keren dat Bowie optrad was begin jaren 2000. Hij zag er strak en keurig uit als een Nietzscheaanse Übermensch. Totdat hij in 2006 plotseling van de radar verdween. In 2014 bleek hij leverkanker te hebben. Hij overleed op 69-jarige leeftijd, twee dagen na de release van zijn laatste album Blackstar op 10 januari 2016. Bowie heeft naar schatting 136 miljoen albums verkocht in minder dan 50 jaar tijd.
Met zijn overlijden is zijn muziekcarrière niet geëindigd. Recent, op 3 januari, meldde muzieklabel Warner Chappell Music (WCM) dat ze het volledige oeuvre van Bowie voor 220 miljoen euro gekocht hebben van de David Bowie Estate. Guy Moot, CEO van WCM zei over de overdracht: “Zijn nummers zijn mijlpalen die de koers van de moderne muziek voor altijd hebben veranderd. We kijken ernaar uit om voort te bouwen op de nalatenschap van deze geweldige artiest.”
Surprise drop
Toy werd opgenomen na Bowie’s triomfantelijke Glastonbury 2000-optreden. Bowie ging de studio in met zijn bandleden, Mark Plati, Sterling Campbell, Gail Ann Dorsey, Earl Slick, Mike Garson, Holly Palmer en Emm Gryner, om een nieuwe draai te geven aan nummers die waren opgenomen tussen 1964 en 1971. David was van plan om het album ‘old school’ op te nemen met een live band, de beste takes te kiezen en het vervolgens op een opmerkelijk vooruitziende manier zo snel mogelijk uit te brengen. Helaas bestond het concept van de ‘surprise drop’-albumrelease en de technologie om het te ondersteunen in 2001 nog niet. Het was daardoor onmogelijk om Toy zo snel als David wilde uit te brengen. In de tussentijd deed David waar hij het beste in was; hij ging verder met iets nieuws.
Twintig jaar na de oorspronkelijk geplande release zei gitarist annex producent Plati over het album: “Toy is een momentopname van vreugde, vuur en energie, waarbij we een kijkje nemen in de loopgraven van Davids’ art-rock periode.”
Allegaartje
Legacy artists die tegen het einde van hun loopbaan aanhikken of die al overleden zijn, beleven vaak een “facelift,” niet alleen op streaming media als Spotify maar ook op draaiplaatjes. Zo schreef Jérôme Soligny, schrijver van ‘David Bowie: Rainbox Man’ (2020) over het album Toy: “Het is een eerbetoon aan onbekende nummers uit zijn vroege muziektijd en aan bekendere nummers uit de jaren ‘60/’70. En daarnaast is het de ontrbrekende schakel tussen Hours (1999) en Heathen (2002). Dat hoor je duidelijk aan zijn baritonstem. Fans hebben hierop gewacht.”
Het album is een allegaartje, waarbij gammele originele versies zijn overgezet in gladgestreken rocknummers zoals “I Dig Everything” of knallende mod-tracks als “You’ve Got a Habit of Leaving” en “Baby Loves That Way”. In veel gevallen klinken de originele versies echter meer avant-garde dan de remakes.
Pierrot
Toy eindigt met een nieuw nummer waaraan het album zijn titel ontleent. ‘Toy (Your Turn To Drive)’ is opgebouwd uit een jam die werd opgenomen aan het einde van een van de live takes van ‘I Dig Everything’. Plati zei hierover: “Omdat het nummer uit ‘I Dig Everything’ is gehaald, is het logisch om het album met dit nummer af te sluiten – het is ook een passend naschrift voor het Toy-tijdperk met David zijn band”.
Tijdens zijn leven was Bowie in commercieel opzicht geen onbeschreven blad en wist hij zijn ster-imago te versterken door te spelen in verschillende reclames, tv-spots en videoclips. Zo figureerde hij in de Louis Vuitton-, Pepsi -en XM Radio commercials waar hij optrad in zijn personas Pierrot, Halloween Jack en The Soul Man, ook tijdens zijn tours en videoclips.
De vis wordt duur betaald
De release van Toy, samen met het veelgeprezen evenement A Bowie Celebration van Rolling Live Studio’s en Mike Garson op Bowie’s’ geboortedag zorgen ervoor dat het enigma David Bowie niet in de vergetelheid raakt. Commerciële tijden à la de jaren 80 van de vorige eeuw herleven, waarbij platenspelers en cassetterecorders erbij gehaald moeten worden om Bowie’s collectors items te kunnen beluisteren.
De deal tussen de David Bowie Estate en WCM is de laatste in een reeks van grote overnames door verschillende bedrijven van de catalogi van popartiesten, waarbij Bruce Springsteen, Bob Dylan, Neil Young en verschillende leden van Fleetwood Mac de rechten van hun hits voor grote geldbedragen verkochten.
20 maal de waarde
“De publishing deal market voor muziekuitgeverijen is booming”, zegt Mark Mulligan, analyst bij MIDiA Research. “Er is nooit een betere tijd geweest, er is misschien nooit een betere tijd geweest voor een hitartiest uit de jaren 70, 80 en 90 om hun rechten te verkopen. Deze deals worden gedaan tegen 17, 18, 19, 20 keer de waarde.”
Deze piek wordt omschreven als goudkoorts, waarbij investeerders op zoek zijn naar het steeds waardevollere rendement van tijdloze hits. De rechten op oude liedjes genereren royalty’s wanneer ze worden afgespeeld op de radio, verkocht op cd of vinyl, gecoverd door een andere artiest of gelicentieerd voor tv-shows, commercials of films.
Investeerders
Terwijl Bob Dylan’s pay days al ruim voorbij zijn, verdiende hij een slordige 265 miljoen euro met het verkopen van 600 nummers aan Universal Studios. Dolly Parton zei een aantal dagen later hetzelfde te willen doen, terwijl singer-songwriter David Crosby beweerde dat hij gedwongen werd. Neil Young verkocht vorig jaar nog de helft van zijn nummers aan Hignosis Songs Fund. Dit investeringsbedrijf staat genoteerd aan de London Stock Exchange. De economische kant van muziek lijkt zich te herdefiniëren waarbij niet de artiesten, maar investeerders de overhand krijgen. Deze lucratieve inkomstenstroom kan de muziekindustrie voorgoed veranderen.
Het is een gok voor de muziek- en financiële industrie om zomaar een artiest zijn hele repertoire te kopen of verkopen. Zeker in tijden van epidemieën en economische omwentelingen. Maar deze verschuiving komt niet als een verrassing. Oude muziek is in, plaatjes draaien is hip. In het Verenigd Koninkrijk in 2020 was het meest gedraaide vinyl album Rumours van Fleetwood Mac, dat in hetzelfde jaar meer dan 30,000 werd gekocht. Het album is 45 jaar oud.
Mainstream media
Het zijn ook de royalty-inkomsten uit de streaming-boom Spotify die de aandacht van investeerders trokken en de koopwoede van de back-catalogi van artiesten hebben aangewakkerd. Zo zijn de jaarlijkse royalty-inkomsten van Bon Jovi’s 34 jaar oude hit Livin’ on A Prayer gestegen met 153% sinds 2013. In 2021 besloeg het nummer 77 procent van de Britse muziekmarkt, met een waarde van 1,6 miljard euro.
De normale singer-songwriter verdient pas 1 euro als meer dan 250 luisteraars langer dan 30 seconden een nummer hebben beluisterd. Zo betoogde de Mercury-Prize-genomineerde-artiest Nadine Shah in een speech voor een commissie van parlementsleden in de VK dat ze ondanks haar succes zo weinig verdient met streamen dat ze moeite heeft om haar huur te betalen. Een andere vrouwelijke artiest, Fiona Bevan, bekend om het componeren en zingen van het nummer 1-album van Kylie Minogue, vertelde dezelfde commissie dat ze slechts 100 euro aan streaming royalties ontvangt van haar werk voor deze plaat.
Herontdekkingen
Exploitatie van oude muzikale werken of artiesten is dus vooral voor de grote namen weggelegd. Labels zoals WCM kunnen de lokroep niet weerstaan om geld uit de archieven van de oude doos te slaan en artiesten zoals David Bowie in nieuwe commerciële jasjes te steken. Het is geen onbekend fenomeen; zo werd er afgelopen maanden nog “een interessant puzzelstukje” in het narratief van de Beatles gevonden en werkte Elton John samen met popartiest Dua Lipa, Ed Sheeran en Lil Nas X.
Maar niet iedereen is op geld uit. De directeur van het Beatles Liverpool Museum, Paul Parry, besloot al het verdiende geld van het onbekende Beatles nummer aan goede doelen te geven. In het nummer Radhe Shaam uit 1970 zijn Beatles drummer Ringo Starr en gitarist George Harrison te horen samen met de Indiase zanger Aashish Khan én legende Eric Clapton.
Tijdloos
De overdracht van auteursrechten van David Bowie’s Estate aan WCM omvat zijn samenwerking in 1981 met Queen op ‘Under Pressure’ en de albums “Heroes”, “Changes”, “Space Oddity”, plus het postuum uitgebrachte studioalbum ‘Toy’ dat dus zaterdag 8 januari 2022 uitkomt. Het album is pas voor tweederde bekend gemaakt aan het publiek.
De nieuwe nummers die op het album TOY beluisterd kunnen worden, zullen hoogstwaarschijnlijk niet voor een grote herleving van David Bowie zorgen. Bowie is net zoals vele andere een tijdloze verschijning. Hij is niet meer weg te denken uit ons huidige muziekbeeld. Als er af en toe een nieuw puzzelstukje toegevoegd wordt aan deze legende, wordt het publiek herinnerd aan zijn enorme oeuvre. Zodoende borrelt de financiële interesse in Bowie ook weer op.
Hij zal nog jaren te horen zijn in de top 2000, en geëxploiteerd worden.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
