Het beeld is er direct. Uitgestrekte vergletsjerde vergezichten, mistflarden en de schemer van een land waar de zon maar één keer per jaar opkomt. Zoiets. En dan die zwevende muziek die in een lange toon alle vliegverkeer voor zeker een maand overbodig maakt. Daaronder het gerommel van schuivende aardplaten. Sigur Rós maakte voor het eerst in 10 jaar weer een plaat en het Holland Festival heeft de start van de nieuwe tournee weten te regelen. In Het Concertgebouw, met een orkest. En opstijgende dampen in toverachtig licht.
Voor de fans, en voor de mensen die – zoals ik – gewoon heel erg nieuwsgierig waren naar deze legende, was het een prachtige avond. Sigur Rós, dat is dromerige muziek die nergens slaapverwekkend is, want gelaagder dan de planeet zelf. Dat is ook de stem van Jón Þór “Jónsi” Birgisson, die eigenlijk nog gewoon wat hartveroverender is in zijn androgynie, dan die van Anohni, aan wier associate artist-schap we dit extreem bijzondere Holland Festival te danken hebben.
Alle grote kunst in de geschiedenis, van de castraatzangers, en later de countertenors in de Barok tot de fluïditeit van Edith Piaf tot David Bowie, diens bassiste Gail Ann Dorsey en nu dus deze Jónsi, verkent en verlegt de grenzen van wat we mannelijk of vrouwelijk vinden, en het is alleen de laatste paar jaar dat een bepaalde groep conservatieven daar moeilijk over doet. Mooi dus dat dit festival de boel weer even opfrist.
Kleurrijk
En dan heb ik het dus nog niet eens gehad over het orkest dat Sigur Rós op deze tour begeleidt: The London Contemporary Orchestra. Allemaal jonge klassieke muzikanten, en zo divers als Londen zelf: nog nooit zo’n fris, hip en kleurrijk orkest gezien, met zulke mooie mensen erin, dat ook nog eens loeischerp en superenthousiast meespeelt.
Als er één manier is om een nieuwe generatie voor orkestrale muziek te interesseren, zowel om te maken als om uit te voeren of te beluisteren, dan is dat deze combinatie. Een genot voor oog en oor.
Terwijl het dus allemaal aan een zijden draadje hing. De IJslandse fiscus meende tijdens corona een paar achterstallige betalingen te hebben ontdekt, een fout die hij pas in maart van dit jaar definitief onder ogen zag, en de drummer van de band nam in 2018 ontslag na beschuldigingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Nu neemt de afdeling slagwerk van het London Contemporary zijn rol over, en dat is geen verlies. Ook is de in 2013 vertrokken toetsenist terug, waardoor alles weer de volheid heeft die je van deze bijzondere stadionact mag verwachten.
Dit optreden maakt het Holland Festival in de 76ste editie weer iets bijzonderder dan het al was: een kans om kunst te zien die we in Nederland niet hebben en niet kunnen maken.