Roaring, pounding big band overwhelms with conspiracies #hf16

A big band, a ticking clock, conspiracy theories and twelve-tonality. Mix that in a theatrical setting and it can go whooping out of control. Yet composer Darcy James Argue manages to make it a propulsive and energising whole, with help from director Isaac Butler and cinematographer Peter Nigrihi.

Het drietal is gefascineerd door samenzweringstheorieën en wat zulke theorieën over ons zeggen. Ze putten uit de gehele naoorlogse Amerikaanse geschiedenis en daar is een schat aan materiaal te vinden. Van de moorden op John F. Kennedy en Martin Luther King, tot het idee dat er aliens onder ons zijn: alles komt langs. In twaalf hoofdstukken, verwijzend naar de twaalf uren op de klok, die als een tijdbom tikt, worden de theorieën steeds indringender. Real Enemies duikt in de psyche van de ‘aluhoedjes’-brigade en laat ons zien waarom hun ideeën zoveel weerklank vinden. Want wie kun je vertrouwen?

Twaalftonige composities

Twaalf is niet alleen het aantal uren op de klok, maar ook een leidend begrip in de muziek: de composities zijn gebaseerd op twaalftonigheid, maar niet in een heel strikte Schönbergiaanse zin. In zijn enthousiasmerende inleiding vertelde Koen Schouten dat, toen Arnold Schönberg zijn twaalftonige systeem ontwikkelde, tegenstanders dachten aan een complot: hij en Webern kregen immers alle subsidie en opdrachten. Dat moest wel een complot zijn om andere componisten die ‘normale’ muziek maken uit het veld te schuiven.

Het mooie van de muziek is dat zij de twaalftonigheid tot uitgangspunt neemt, maar dat het geen academische exercitie in een bigband-mal is. Verfrissend speels combineren de muzikanten elementen uit filmmuziek (van bijvoorbeeld David Shire en Michael Small) met vette funk, maar even gemakkelijk ook met invloeden van Amerikaanse grote meesters als John Adams en Philip Glass. Het is niet overal even strak, maar het dendert lekker door en het neemt de toeschouwer mee in een koortsachtige sfeer.

“Shall I reveal the world?”

De sfeer is grontendeels gezet door de videoprojecties op – alweer – twaalf schermen. We zien fragmenten uit Hollywoodfilms, de Zapruderfilm[hints]Het beroemde filmpje waarop de moordaanslag op John F Kennedy te zien is, en dat aanleiding is voor talloze theorieën over de ware toedracht[/hints], Amerikaanse presidenten, Nicaraguaanse Contras en veel, veel meer. Het is een waar bombardement aan ingrediënten voor de betere conspiracy. Deze beeldenstroom wordt afgewisseld door vragen als: hoe ben jij in een grote massa? Was de eerste persoon die je verafgoodde een vrouw? En, tegen het eind in een crescendo van beeld, geluid en licht, de steeds groter geprojecteerde vraag “Shall I reveal the world?”

Het enige dat mij een beetje in de weg zat waren de details:, de achttienkoppige band had pakken die net niet helemaal goed genoeg zaten en de loopjes naar de voorkant van het podium voor de solo’s waren net te lang. Dat haalde me uit de flow van de performance. Alle aandacht die besteed is aan compositie, beeld en research werd hierdoor wat afgezwakt. Een iets scherpere blik van de vormgever, net even dat tandje meer, had het helemaal afgemaakt.

Wat evenwel absolouut overeind blijft is een ronkende, beukende en tot nadenken prikkelende show van een groep mensen die bewijzen dat de bigband zeker nog bestaansrecht heeft.