Workshop Poetry Performance leert dichters wat ‘rust nemen’ inhoudt: ‘mijn volgende optredens worden nu een stuk langer.’

‘Er zou een verschil zijn tussen papieren gedichten en gedichten die alleen maar passen in een voordracht. Ik vind het dan in allebei de gevallen geen goed gedicht. Een goed gedicht kun je goed lezen, en ook herlezen, maar past ook heel goed in een performance.’ Dichteres Anne van Winkelhof heeft duidelijke opvattingen over wat poëzie tot goede poëzie maakt. Met haar voltooide studie Nederlands en Retorica is ze inmiddels een bekende verschijning in poëzieland.

Van Winkelhof is sinds afgelopen herfst organisator van de Poetry Academy, de schrijversschool waarmee het gerenommeerde Poetry International Festival Rotterdam het festivalseizoen verlengt. Zondag 8 april kwam een tiental amateurdichters bijeen in het gebouw waar Poetry samen met Passionate Bulkboek gevestigd is. De workshop ‘Poetry Performance’, die Winkelhof hier gaf, was bedoeld om de basisprincipes van de voordrachtskunst over te brengen.

Aarden

‘Het is belangrijk, als dichter op een podium, om je ervan bewust te zijn dat je er bent. Ik zie nogal eens dichters aan komen lopen op een podium, iets voordragen en dan weer weg zijn. Dat is jammer, want dat optreden is echt het moment van de dichter. Dus wees je ervan bewust dat je er staat. Daar mag je best wel de tijd voor nemen, om even contact te maken met je publiek, maar ook om even te aarden, te voelen dat je er bent, dat je een gedicht gaat voordragen.’

De tien deelnemers, gelukkig niet allemaal boven de vijftig, blank, hoogopgeleid en vrouw, krijgen allemaal de kans om een gedicht voor te dragen. Feedback krijgen ze van Van Winkelhof, maar ook van elkaar. Opvallend is dat er weinig plankenkoorts heerst. De amateurdichters blijken vrij zeker op het podium te staan. Er is wel even discussie over de taal: een van de deelnemers vraagt zich af of ze niet ’te Rotterdams’ klinkt. De anderen vinden van niet. Een Zeeuwse deelnemer, die haar gedichten met prachtig Franse tongval voordraagt, krijgt ook als hart onder de riem mee dat een accent juist je authenticiteit benadrukt. Iets wat overigens in de Nederlandse voordrachts- en theaterwereld steeds meer ingang vindt.

Plankenkoorts

‘Ik had eigenlijk verwacht dat er veel meer paniek en angst zou zijn,’ vertelt Van Winkelhof na afloop. ‘Daar had ik heel stiekem ook een beetje op gehoopt. Dat ik mensen echt moed zou moeten inspreken en rustig moest maken. Ik denk dat er nu mensen waren die met hun voordracht ver zouden kunnen komen. Maar dan moet de poëzie ook nog goed zijn.’

Iets wat ze dan weer kunnen leren op de schrijversschool van Poetry International. Een van de dingen die dichters zullen leren op de Poetry Academy is: stop niet te veel in één gedicht. Schrijf liever meer gedichten.

‘Als je teveel beelden in een gedicht stopt, geef je je publiek niet de gelegenheid om echt van je beelden te genieten. Heb je in zin één een prachtig beeld, dan moet je niet in de volgende zin gelijk weer een beeld stoppen. Dan is de luisteraar bij zin zes en weet hij niet meer welk beeld werd opgeroepen in zin één. Voor mij zit je dan teveel op de inhoud.’

Jolande van Lith

Bijzondere verschijning tijdens de workshop was kunstenares Jolande van Lith. Met haar beeldende werk behoort ze tot de top van Nederland. Het dichten is er later bijgekomen, vertelt ze: ‘Vroeger op school wilde ik altijd al schrijver worden, maar uiteindelijk ben ik de afgelopen jaren vooral met beeldende kunst bezig geweest. Ik heb een project gedaan over Vincent van Gogh. Daarin vertelden mensen wat hen inspireerde aan de schilder. Ging het om de kunst of om de kunstenaar? Daarop kreeg ik heel persoonlijke verhalen te horen. Eigenlijk zo persoonlijk dat ik me afvroeg hoe ik het moest optekenen. Drie weken voor de opening van de expositie heb ik besloten het helemaal om te gooien en heb ik de verhalen vertaald naar poëzie. Die bundel kwam twee jaar geleden uit en daar is zoveel respons op gekomen dat ik het schrijven ook weer heb omarmd.’

Ze vertelt dat ze door haar hang naar perfectionisme werd gedreven om aan deze workshop mee te doen: ‘Ik ben zelf iemand die normaalgesproken vooral achter de schermen blijft en alleen tijdens een expositie op de voorgrond treedt. Omdat er zoveel belangstelling was voor dit project, en ook voor de gedichten, moest ik het ook gaan vertellen. Ik heb toch een zekere verlegenheid, en met dat perfectionisme dacht ik: ik kan er niet genoeg van weten.’

Haar belangrijkste les van deze workshop? ‘Ik heb geleerd om nog meer de rust te pakken. dat deed ik al, maar het moet nog meer. In een gesprek durf ik het al wel, om stiltes te laten vallen, maar als een groep mensen naar je zit te kijken is dat innerlijke zandlopertje wel heel bepalend.’ Ze lacht. ‘Mijn volgende optredens worden dus een stuk langer.’

Goed om te weten

Poetry Academy heeft een gevarieerd aanbod aan cursussen en workshops voor de beginnende tot de gevorderde dichter. Vanaf september dit jaar zal er ook meer ruimte komen voor poetry performance in de gloednieuwe cursus Spoken Word.

Debuterend dichters Joost Baars en Dean Bowen treden op 2 juni op in een themaprogramma van de Poetry Academy (16:00-17:00). Aansluitend is er een open podium voor alle geïnteresseerden. Aanmelden voor het open podium kan door een mail te sturen naar: poetryacademy@poetry.nl? Meer informatie over de Poetry Academy vind je hier.

Het 49e Poetry International Festival Rotterdam vindt plaats van 29 mei t/m 3 juni 2018. Informatie en reserveren.