‘Thea, heb je dat nieuwe stuk al gehoord? Het is prachtig!’ En daar plopte weer een wetransfer binnen met een opname van Kate Moore, Pete Harden, Calliope Tsoupaki of willekeurig welke andere componist. Frans Curvers zat bij elke (wereld)première vooraan. Of die nu plaatsvond in Paradiso in Amsterdam, De Doelen in Rotterdam, TivoliVredenburg in Utrecht of een achteraf kerkje ergens in de provincie. Als hij niet persoonlijk aanwezig kon zijn, zat hij aan de radio gekluisterd, zijn opnameapparaat in de aanslag.
Op 29 maart 2020 maart mailde zijn onafscheidelijke concertmaatje Floor Vogelaar dat Frans was overleden aan de gevolgen van een beroerte. In januari was hij 91 geworden. Zijn overlijden stemt mij intens verdrietig, want in de afgelopen decennia ben ik Frans gaan beschouwen als een persoonlijke vriend. Zoals hij met velen uit het Nederlandse muziekleven vriendschappen opbouwde. In Frans verliezen wij een onvermoeibaar liefhebben en promotor van nieuwe muziek.
Ik leerde hem kennen tijdens mijn inleidingen op concerten met moderne muziek voor de Proms in Paradiso en later Muziekgebouw aan ‘t IJ. Samen met Floor en zijn andere concertvrienden Evert en Johan zat hij altijd op de eerste rij. Hij luisterde aandachtig en na afloop verwoordde hij met een kwinkslag treffend de soms eigenaardige (on)hebbelijkheden van mijn gast. Als hij onverhoopt eens verstek moest laten gaan voelde ik me enigszins verweesd. Zonder Frans was de avond eigenlijk niet ‘af’.
In de loop van vele jaren had hij een indrukwekkend concertarchief opgebouwd, dat hij ruimhartig deelde met alle belangstellenden. Wanneer ik voor een radioprogramma of inleiding verlegen zat om een compositie, hielp hij me uit de brand. Ook van onbekende of vergeten stukken bleek hij unieke oude opnames en zelfs videoregistraties te hebben. Altijd voorzien van kundig en geestig commentaar. Toen hij me zijn FRACUUM (Frans Curvers Muziek)-collectie aanbood kon ik die enkel herbergen op een extra harde schijf.
Frans betoonde zijn liefde voor moderne muziek niet alleen in concertbezoek en stimulerend commentaar, maar ondersteunde haar ook financieel. Hij sponsorde concertinstellingen, was donateur van de inmiddels opgeheven website www.muziekvan.nu en gaf zelfs opdrachten voor nieuwe composities. In 2014 kocht hij als een van de eersten mijn #Reinbertbio. Vier jaar later schonk hij elk van zijn kleinkinderen een exemplaar van Een os op het dak.
Vorig jaar zomer zocht ik hem op in zijn woning in Utrecht, waar hij al ruim veertig jaar met zijn echtgenote Willy woonde. Ik zou hem portretteren voor de jubileumuitgave van 75 jaar Gaudeamus in 2020. Ook dit concours voor jonge componisten had van meet af aan bezocht en financieel ondersteund. Trots leidde hij me rond door zijn met moderne kunst volgehangen huis, dat verder volgestouwd bleek met antieke kasten.
‘Mijn vader was schoenmaker en maakte laarzen op maat, waarvoor hij het hele land afreisde. Als iemand niet kon betalen zei hij: geef me die kast maar mee’, vertelt hij met twinkelende oogjes. In de lommerrijke tuin staan moderne sculpturen, met als blikvanger een aandoenlijk nijlpaard op een sokkel. ‘Willy en ik werden jarenlang oma en opa nijlpaard genoemd’, zegt hij op zijn smakelijke, altijd licht ironische toon.
Ondanks zijn 90 jaar klimt hij moeiteloos de steile trap op naar zijn ruime werkkamer. Aan een klein aanrecht zet hij filterkoffie. Tijdens het opschenken plaatst hij de mokken in de gootsteen ‘om ongelukjes te voorkomen’. Zijn bureau is bezaaid met verlengsnoeren, volgepropt met stekkers. De computer is via een wirwar van draden verbonden aan talloze opnameapparaten, zodat hij verschillende zenders tegelijkertijd kan registreren. Aan de wanden stellingkasten vol cd’s, dvd’s, muziekboeken en archiefdozen met programmaboekjes vanaf grofweg de jaren 1960.
Zijn technisch vernuft komt niet uit de lucht vallen: jarenlang werkte hij bij het KNMI in De Bilt. Vol smaak vertelt hij hoe hij de telecommunicatie verbeterde met een door hemzelf ontwikkeld programma. ‘Kwibus noemde ik dat. KNMI Weerbedrijf Berichten Uitgifte Systeem. Het zorgde ervoor dat je niet eindeloos dezelfde tekst moest overtikken voor een telex. Daar ben ik nog steeds apetrots op!’
We komen te spreken over zijn afkomst. Net als ik komt Frans uit Limburg: hij werd in 1929 geboren in Roermond. ‘Weet je dat ik ter wereld ben gekomen dankzij een pianola’, vraagt hij met een grijns. ‘In 1928 klopte mijn vader op de deur van de overbuurvrouw. Hij wilde haar complimenteren omdat zij zo mooi Chopin op de piano speelde. Eenmaal binnen bleek het een pianola te zijn…. Van het een kwam het ander. Ze trouwden met elkaar en gaven hun liefde voor muziek aan mij door.’
Glunderend toont hij een aquarel van zijn vader, die verdienstelijk cello speelde. ‘Als dank voor een concert kreeg hij in 1905 het Riemer muzieklexicon, met handgeschreven opdracht!’ Het leren boek staat als een trofee in zijn kast. Zijn geheugen blijkt niet meer optimaal maar zijn enthousiasme is er niet minder om. Een maand voor ons gesprek is hij begonnen met het rondsturen van ‘Fracu-tips’.
Op de eerste lijst prijken composities van Frederic Rzewski en John Adams. ‘Ik neig in mijn voorkeuren een beetje naar het minimalisme’, bekent hij. Een blauwe maandag heeft Frans ook zelf gecomponeerd. ‘Maar daarmee ben ik gestopt omdat ik mezelf niet origineel genoeg vond.’ Hij ziet wel een grote toekomst voor zijn kleinzoon Thomas. ‘Die is zeer getalenteerd, hij studeert popgitaar en compositie aan het Conservatorium van Amsterdam.’
Een dag na mijn bezoek valt er een berichtje in mijn mailbox. ‘Ik was vergeten met mijn 90 jaar een middagdutje nodig te hebben. Daardoor was ik aan het eind van de middag te duf om eraan te denken dat ik mijn belangrijkste inbreng niet moest vergeten.’
‘Namelijk: Voor mij is muziek een onmisbaar geneesmiddel. Als ik in de put zit, en dat komt op mijn leeftijd wel vaker voor, dan kom ik die put zo snel mogelijk weer uit door naar geliefde muziek te luisteren. Ik zou het heel fijn vinden als je dit punt aan je verslag kon toevoegen, en ik ben heel benieuwd naar de rest!’
Bij deze, Frans. Bedankt dat je er was, ik zal je ontzettend missen!
English (UK) 
Nederlands 
Français 
