‘Godgegeven’ realisme maakt indruk bij Henk Helmantel – Meesterschilder in Drents Museum

Henk Helmantel – Meesterschilder is de eerste persvoorbezichtiging die ik bijwoon sinds de corona-uitbraak. Uiteraard met mondkapje op. Oorspronkelijk stond een tentoonstelling over Frida Kahlo op het programma, maar deze is verplaatst naar 2021. De expositie van de kunst van Henk Helmantel is naar voren gehaald en daarover ben ik zeer verheugd.

De naam Henk Helmantel was al bekend bij mij voordat ik ooit een schilderij van hem had gezien, want mijn moeder is heel erg lang fan van zijn kunst. Het eerste werk dat ik van hem zag – in een etalage in Groningen – was een weergave van een opengeslagen bijbel met vaasje. Henk Helmantel vertelde mij dat het schilderij volgende maand te zien is in Kampen. Mijn ouders en ik wilden altijd al eens zijn museum ‘De Weem’ in Westeremden bezoeken. Echter, zoals dat vaker gebeurt met musea in de omliggende regio’s, dachten wij: ‘dat komt nog wel een keer’. Nu ik de uitgebreide collectie in het Drents Museum heb gezien, kan ik met overtuiging zeggen dat Henk Helmantel nu tot mijn favoriete schilders behoort.

‘Goddelijke gave’

Henk Helmantel heeft de eer om de eerste levende kunstenaar te zijn die te zien is in de grote tentoonstellingszaal. Hij wordt gezien als een van de voornaamste schilders binnen het hedendaagse realisme. Wanneer ik zijn werk bewonder, zie ik waarom. Helmantel zelf ziet zijn talent als ‘een gave van God’ en beschouwt schilderen als ‘een heerlijke roeping’. Zowel zijn godgegeven talent als de heilige  bewondering voor de onderwerpen die hij weergeeft, zijn duidelijk te zien in zijn werken.

Het oog voor detail en de precisie waarmee het geschilderd is: adembenemend. De stillevens zijn zo levensecht dat je je verbaast over het feit dat het geen foto is. Om de werken, vooral de grotere doeken, de aandacht te geven die ze verdienen, heeft het museum her en der een bankje geplaatst zodat de bezoeker zijn of haar ogen de kost kan geven.

Diversiteit aan onderwerpen

De expositie toont diverse onderwerpen: dieren, stillevens met groente en fruit, maar ook mooie middeleeuwse kerkinterieurs. Vanwege de coronamaatregelen is de indeling van de tentoonstelling beperkter dan anders, maar het stoort of hindert de ervaring niet. Ik was juist nogal gecharmeerd van de inrichting; goed gebruik van openingen in de scheidingswanden gaven een prikkelend voorproefje van wat je verderop in de tentoonstelling kon verwachten. Op één plek in de zaal kon je, als je een rondje draaide, interieurs van verschillende kerken bewonderen. De witte, neutrale kleur van de wanden zorgen er samen met de soms intense en kleurrijke muren voor dat de kunstwerken in het oog springen; een schitterend contrast.

Natuur en cultuur

Natuur creëert cultuur en dus ook kunst. Henk Helmantel weet deze fascinerende symbiose prachtig weer te geven in zijn werk. Hoewel de schilderijen van kerken en interieurs indrukwekkend zijn, gaat mijn natuur- en cultuurminnend hart toch sneller kloppen van stillevens waar de natuur een uitdrukkelijk deel vanuit maakt. Favorieten van de tentoonstelling waren onder andere: ‘Groentestilleven’, want het deed me denken aan een authentieke boerentafel met producten uit eigen tuin en omgeving; ‘Stilleven met grote roemer en kweeperen’, vanwege de prachtige balans in het gebruik van donkere en lichte kleuren, het authentieke glaswerk en ‘Stilleven met granaatappels’, omdat hier het kleurrijke fruit, de witte druiven en granaatappels, voor een schok van kleur zorgen in de vrij donkere compositie.

De kans om een egeltje of een (verlaten) nest met eieren in het echt tegen te komen wordt helaas steeds kleiner met de krimpende oppervlakte aan natuur en het uitsterven van vele diersoorten, maar de ‘echtheid’ van Helmantels schilderijen laat je toch genieten van deze prachtige fenomenen.

Nog meer Helmantel

Mocht je na het zien van de tentoonstelling nog meer werk van Henk Helmantel willen bewonderen, dat kan. Reis dan door naar Nooitgedacht, slechts op 15 minuten verwijderd van het museum, waar Collectie Harms Rolde in het resort Hof van Saksen een permanente collectie schilderijen van de kunstenaar toont. Toegang is gratis.

Terwijl ik de diverse foto’s bekijk die ik heb genomen tijdens de persvoorstelling, luister ik naar de boeiende en speciaal voor de expositie gecreëerde Spotify-lijst “Muziek uit het atelier van Henk Helmantel”.