Het was het jaar van de boekverfilming. Tenminste, als we af mogen gaan op de nominaties voor het Gouden Kalf voor beste Nederlandse film. Beyond Sleep, De helleveeg, Knielen op een bed violen, Publieke werken, allemaal gebaseerd op solide literatuur van eigen bodem. Mooie films, daar niet van, maar de enige genomineerde die voor een minder gebaand pad koos is Joost van Ginkel met The Paradise Suite, dus ik neig er naar die het Kalf te gunnen. Vrijdag 30 september is de uitreiking op het slotgala van het Nederlands Film Festival. Dan weten we meer.
Hoog tijd voor Alex en Marc van Warmerdam
Vorig jaar pronkte het Nederlands Film Festival met een paar opvallende opfrissers, zoals de introductie van het Academy-systeem voor toekenning van de Gouden Kalveren, het Forum van de Regisseurs voor grensverleggend werk en de nieuwe sectie ‘interactief’.
Dit jaar minder ophef. Het grootste nieuws dat festivaldirecteur Willemien van Aalst bij de bekendmaking van het programma van de 36e editie te melden had, betrof het Gouden Kalf voor de Nederlandse filmcultuur. Komende zondag wordt dat feestelijk uitgereikt aan Alex en Marc van Warmerdam. Alex (Abel, De Noorderlingen, Schneider vs. Bax) is al heel lang een van Nederlands meest karakteristieke filmauteurs. Marc is als producent zijn rots in de branding. Marc liet noteren dat hij ‘zeer verrast’ was. Ik had eerder het gevoel dat het hoog tijd werd.
Wie op zoek is naar de meest dwarse titels uit het niet al te opzienbarende afgelopen seizoen kan terecht bij de tweede editie van het Forum van de Regisseurs. Slechts één boekverfilming hier (Beyond Sleep), wel twee sterke documentaires (A Family Affair, A Strange Love Affair With Ego) en Fiona Tans politiek-poëtisch-filosofische filmavontuur History’s Future (geheel over het hoofd gezien bij de nominaties).
Neonazi of psychopaat?
De eer het festival te mogen openen viel te beurt aan Menno Meyjes’ De held. Ook al een boekverfilming, gebaseerd op de gelijknamige roman van Jessica Durlacher. Een dramathriller waarin een met schuldgevoel beladen familiegeheim uit de tijd van de jodenvervolging verbonden wordt met geweld en wraak tientallen jaren later. Een film met goede papieren en uitstekende acteurs, die mij desondanks steeds minder wist te overtuigen en met zeer gemengde gevoelens achterliet.
Meyjes, die zich eerder al ontfermde over Het diner van Herman Koch en De reünie van Simone van der Vlugt, weet aanvankelijk de benauwende sfeer raak neer te zetten. Monic Hendrickx speelt de vrouw die er op hardhandige wijze achter komt dat haar aanranding en een aanslag op haar gezin iets te maken hebben met het uit schaamte verzwegen oorlogsverleden van haar vader.
Aan de ene kant een serieus drama dat laat zien hoe een tragedie zich niet door ontkenning laat uitwissen, aan de andere kant een horrorthriller die steeds meer karikatuur wordt. Is die boosdoener nu een neonazi of gewoon een ordinaire psychopaat? En dan die koppeling aan Amerikaans heldendom en Afghanistan, wat moet ik daar van denken? Ik kreeg vooral de indruk dat in De held twee totaal verschillende films elkaar voor de voeten lopen.
Brimstone en Tonio ontbreken
Met in totaal ruim 400 producties – van speelfilm tot games en interactieve projecten – biedt het festival een royaal overzicht van de Nederlandse filmcultuur. Maar waarom is Brimstone niet van de partij? Martin Koolhovens spraakmakende western die in Venetië in première ging en waar ik razend nieuwsgierig naar ben. Willemien van Aalst had hem graag willen vertonen maar soms worden festivalwensen doorkruist door andere belangen. Bij Brimstone gaat de mogelijke verkoop aan Amerika voor. Pas als daar duidelijkheid over is wordt er een Nederlandse première gepland.
Een andere belangrijke afwezige is de Nederlandse Oscarinzending Tonio van Paula van der Oest (jawel, ook een boekverfilming). Distributeur en producent gaven de voorkeur aan een Amsterdamse première voor dit Amsterdamse verhaal, zodat Tonio nu op 5 oktober het Parool Film Fest opent.
Filmconferentie
Naast filmvertoningen is er ook een gestaag uitdijend pakket van discussies, meetings en andere activiteiten. Daarmee presenteert het NFF zich niet alleen als publieksfestival, maar ook als ontmoetingsplaats voor de filmsector. Zo is de vorig jaar gestarte Nationale Filmconferentie nu al uitgegroeid tot een zevendaags evenement met masterclasses en seminars.
20 procent culturele diversiteit
Een van de onderwerpen die op de Filmconferentie en ook elders tijdens het NFF aan de orde komen is culturele diversiteit. Een thema dat in het verlengde ligt van het rumoer eerder dit jaar rond de als een wit feestje ontmaskerde Oscar-uitreiking. De organisatie van de discussie op het NFF stelt in een persbericht: ‘Ruim 20% van de bevolking heeft een niet-Nederlandse achtergrond. Waarom zien we dit dan niet terug op de Nederlandse buis en in de bioscoop?’
Van de vijf genomineerden voor beste film gaat er één over immigranten: The Paradise Suite (geen boekverfilming). Dat is precies 20%. Maar ik vermoed dat het vraagstuk iets ingewikkelder is.
De door Michiel ten Horn geregisseerde festivaltrailer is in ieder geval cultureel bij de tijd. De mooiste trailer in jaren.
Het Nederlands Film Festival vindt plaats van 21 – 30 september in Utrecht. Aansluitend (vanaf 29 september) bieden dertien filmtheaters in het land de films uit het Forum van de Regisseurs via het online-platform Filmthuis aan.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
