Marieke Nijkamp schreef een Amerikaanse bestseller, en haar volgende boek gaat ook als een speer: ‘Jongeren schrikken van niet veel terug’

Deze jonge schrijfster uit Hengelo – in januari wordt ze 32 – verkocht van haar debuutroman This Is Where It Ends in de Verenigde Staten ruim een kwart miljoen exemplaren. Ze stond 64 weken in The New York Times-bestsellerlijst. De Hengelose Young Adult-schrijfster Marieke Nijkamp voelde dan ook wel lichte druk tijdens het schrijven van haar tweede boek, Voor ik je loslaat.

Het is een uitzonderlijk verhaal, dat zich goed zou lenen voor een jeugdboek: jonge vrouw uit Hengelo, gemeenteambtenaar, schrijft een boek in het Engels, strikt een literair agent in Amerika en wordt een bestsellerauteur. Het is waargebeurd. En het sprookje duurt voort. Ook de eerste recensies van haar tweede boek Before I Let Go (Voor ik je loslaat) zijn merendeels positief.

‘Voor ik je loslaat’ speelt zich af in het kleine geïsoleerde dorpje Lost Creek in Alaska. Hoofdpersoon Corey is verhuisd naar Canada, maar keert na zeven maanden terug om haar vriendin Kyra op te zoeken. Maar vlak voordat ze teruggaat, wordt Kyra onder het ijs gevonden. Zelfmoord, zegt men, maar Corey vertrouwt het niet, en door de uitermate vijandig bejegening door haar voormalige buurtbewoners wordt haar wantrouwen er niet minder op.

Doen we dit interview eigenlijk in Engels of het Nederlands?

‘Ha ha, het kan prima in het Nederlands, hoor. Of in plat Twents, als je wilt? Ik heb nooit in het buitenland gewoond, ben niet tweetalig opgevoed en heb ook geen Engelse studie gedaan. Ik begon te schrijven in het Nederlands, maar tijdens mijn studie heb ik heel veel gereisd – ik was elke maand wel in Londen om daar naar het theater te gaan en sliep dan in een jeugdherberg, op een kamer met veertien anderen. Later vroeg ik me weleens af hoe ik dat eigenlijk deed als student. Ik denk door heel, héél Nederlands met mijn geld om te gaan.’

‘Ik ben in het Engels gaan schrijven omdat vrienden tijdens die reizen graag iets wilden lezen. Dat beviel me goed. Ik las altijd al veel boeken in het Engels of andere talen – ik ben een snellezer, soms las ik wel vijfhonderd boeken in een jaar. Young Adult was in die tijd nog geen bekend genre in Nederland, maar in Amerika wel. Dus ik bestelde veel via internet en wisselde tips uit met vrienden.’

Of zoals dat gaat op websites: if you like this, you also like this.

‘Precies. Inmiddels is mijn focus wel heel erg Amerikaans, want om in de VS goed bij te kunnen blijven met schrijven, moet ik ook heel veel lezen. Het grappige is dat je in Nederland sowieso al veel meer vertaalde boeken leest dan ze in het buitenland gewend zijn. In Engeland en Amerika is maar 1 procent van alle literatuur die verschijnt, vertaald.’

En daar kom jij, als nog niet-gepubliceerde Hengelose met een in het Engels geschreven boek bij een agent aankloppen: hallo! Ik wil graag uitgegeven worden in Amerika?

‘Ja, dat voelde voor mij toch het meest logisch, omdat die YA-markt, het aanbod voor die leeftijdscategorie, al zoveel meer was ontwikkeld in Amerika en omdat mijn manier van fictie schrijven daar goed bij aansloot. Schrijfkennissen in Nederland zeiden: je bent hartstikke gek, dat gaat nooit lukken. Die slush piles van opgestuurde manuscripten zijn in Amerika vrij extreem; één literair agent krijgt op jaarbasis zo’n tienduizend boeken opgestuurd. En dat is dan de eerste horde die je moet zien te nemen, want zonder agent kom je niet binnen bij een uitgeverij. Ik had het geluk dat de literair agent die ik benaderde heel enthousiast was.’

Je bent inmiddels de dertig voorbij. Waarom blijft YA je zo boeien? Heb je een Peter Pan-syndroom?

‘Ja, absoluut! Nee hoor, ik vind het veel fijner om 31 te zijn dan puber. Maar binnen dit genre is heel veel mogelijk – van fantasy tot heel literaire boeken – en dat geeft me als schrijver veel ruimte om te experimenteren. Ook qua thema’s kan er heel veel, jongeren schrikken niet van zoveel terug als je misschien zou denken. Living Dead Girl van Elizabeth Scott bijvoorbeeld gaat over een meisje dat wordt ontvoerd en door de dader wordt vastgehouden en misbruikt. En het bestverkochte jeugdboek van dit moment, The Hate U Give van Angie Thomas, gaat over een zwart meisje wier beste vriend wordt vermoord door een politieagent – over institutioneel racisme dus.’

‘Jongeren zijn heel politiek geëngageerd, zeker op dit moment in Amerika. Want met een president als Trump ontkom je er niet aan daar een mening over te hebben – de politiek beïnvloedt ons dagelijks leven. Het is heel mooi om te zien hoe jongeren daarmee bezig zijn.’

Jouw eigen thema’s liegen er ook niet om. Je eerste boek ging over een schietpartij op een middelbare school, je nieuwe roman over een manisch-depressief meisje dat zelfmoord pleegt.

‘Klopt. Als er een school shooting plaatsvindt, gaat het in het nieuws vaak vooral over de dader: wat voor iemand het was en hoe diegene tot die daad is gekomen. Ik wilde daarom juist de impact ervan op de slachtoffers laten zien. In Voor ik je loslaat gaat het om Kyra, die niet begrepen wordt door haar omgeving. Hoe gaan we om met mensen die anders zijn? Zelfdoding komt geregeld voor, hoe komt dat? Als je wordt geboren met een bepaalde handicap, zoals Kyra met haar bipolaire stoornis, is dat niet jouw eigen schuld. Toch word je in de maatschappij soms behoorlijk gedemoniseerd of ontmenselijkt.’

‘Daarom vond ik het belangrijk om die bipolaire stoornis op een respectvolle manier te beschrijven, zodat het niet een bijdrage zou leveren aan die stigmatisering. Ik weet hoe het is om een handicap te hebben: ik heb zelf hypermobiliteit, waardoor ik veel pijn in mijn gewrichten heb. Daardoor heb ik braces nodig, en loop ik vaak met een stok. Ik word geregeld uitgelachen en uitgescholden. Met dit verhaal wilde ik onderzoeken hoever mensen gaan. Welke rol spelen omstanders bij zo’n gebeurtenis?’

Heeft het je antwoorden opgeleverd, doordat je je ook in de positie van de ‘daders’ hebt ingeleefd?

‘Ja, ik denk dat ik meer inzicht heb gekregen in hoe groepsprocessen werken en wat mensen motiveert tot bepaalde keuzes. Ook Corey gaat niet helemaal vrijuit – zij laat nadat ze is verhuisd Kyra maandenlang niets van zich horen. Ik begreep veel van haar, ook al keurde ik haar gedrag niet goed. Dat is wat dit boek me heeft gebracht: ik heb meer begrip gekregen voor hoe het zover kan komen. Maar absoluut niet voor het feit dát het zover kan komen.’

Waar te koop?

Voor ik je loslaat, HarperCollins, € 17,99