4 faces of Abel Gance, creator of Napoleon

The Holland Festival presents Abel Gance's restored film epic on Sunday Napoleon, with live orchestra. A rare event, for the first time in this form on mainland Europe. In 1927, Gance had performed with Napoleon delivered a groundbreaking and monumental piece of work that made unusual demands on the projection (three canvases) and went out into the world in a variety of severely shortened versions after the first performances.

Napoleon at Ziggo Dome promises to be spectacular, but who was That ambitious loner Abel Gance?

1. Pionier

Abel Gance (1889-1981) was in veel opzichten een selfmade-man. Op zijn veertiende gestopt met school, waarna hij tegen de zin van zijn ouders een klerkenbaantje verruilde voor het theater. In film zag hij aanvankelijk weinig, maar toen hij er toch inrolde ontpopte hij zich als een enthousiast experimentator. Hij gebruikte rijders en close-ups toen dat nog als nieuwlichterij werd gezien. Voor de korte komedie La folie du docteur Tube vervormde hij het beeld met lachspiegels, vijf jaar voor het expressionisme van Robert Wiene in Das Cabinet des Dr. Caligari.

2. Beeldenstormer

Het werk van Gance is vaak een mengeling van traditioneel melodrama en visuele avant-garde. Filmhistoricus Kevin Brownlow, de drijvende kracht achter de restauratie van Napoleon, schreef over Gance: “Met zijn stomme films J’accuse, La Roue and Napoleon buitte hij de mogelijkheden van het filmmedium meer dan wie ook uit.”

https://www.youtube.com/watch?v=VDSyEiQQoeE

For J’accuse maakte hij opnamen op het slagveld van de Eerste Wereldoorlog. Beelden die destijds diepe indruk maakten. Zijn snelle montages inspireerden naar verluidt de Russische grootmeester Eisenstein. For Napoleon bond hij de camera op de rug van een paard. De camera was zijn instrument, en als hij werkte met meervoudige beelden zag hij daar een visueel orkest in.

http://www.youtube.com/watch?v=l2ViW4lxmD0

3. Romanticus

In de toespraak die Gance bij het begin van de opnamen voor Napoleon hield voor zijn medewerkers schilderde hij een visioen van een Homerische en revolutionaire onderneming. “Dit is een film waarmee wij door de grote poort van de geschiedenis de tempel van de kunst betreden.”

Gance zag zichzelf als de Victor Hugo van het witte doek. Hij vond ook dat Napoleon te weinig erkenning had gekregen, maar leefde lang genoeg om het restauratiewerk van Brownlow nog mee te maken.

https://www.youtube.com/watch?v=v1m5Q09eEqY

4. Overlever

Letterlijk: als jongeman herstelde hij van tuberculose – destijds vaak dodelijk. Ook een aanval met mosterdgas in de Eerste Wereldoorlog overleefde hij.

Figuurlijk: de geluidsfilm was een nieuwe uitvinding die hij verwelkomde, maar die hem uiteindelijk geen geluk bracht. Zijn eerste geluidsfilm was de kostbare sciencefictionproductie La Fin du monde (1931). Toen deze flopte zag moest Gance zich veel vaker dan daarvoor schikken naar de wensen van producenten. In de veertig jaar die volgend zou hij nog een kleine twintig films maken, maar veel daarvan deed hij alleen om brood op de plank te krijgen.

Op 92-jarige leeftijd had hij nog een plan voor een epos over Columbus, maar overleed voor hij dat kon realiseren.

De film is eenmalig te zien in Amsterdam.