Pixar's Inside Out, but according to Jehovah's Witnesses

In een nieuw flimpje, hieronder te zien, richten de Johava’s zich op kinderen. En maken daarbij gebruik van bedenkelijke tactiek. Natuurlijk: de praktijken van Jehova’s Getuigen zijn over het algemeen vriendelijk, hen ‘ook een fijne dag’ wensen en de deur sluiten is doorgaans voldoende. Dat de Getuigen hun voet klem zetten tussen de deur is inmiddels ook cliché en vooroordeel. Opmerkelijker is hoe groepen gelovigen bewust gebruik maken van de moderne westerse massacultuur waar ze eigenlijk volgens hun geloof niks van moeten hebben.

Eén man, één vrouw

At Eén man, één vrouw (we denken er maar niet verder over na dat dit filmpje uitgerekend wereldkundig werd vlak voor 4 mei en mompelen daarom maar niets over ‘Ein Volk, ein Reich’, etc.) tonen de Jehova’s Getuigen een gelikt en vriendelijk filmpje. We zien een allerschattigst en ruimdenkend meisje, dat haar liefdevolle tekening van – wat we maar moeten aannemen – haar thuissituatie (man, vrouw, jongen, meisje) van het schoolbord haalt. Ze kijkt er gelukzalig bij.

Dan een slordige edit: als ze opeens verschrikt van haar tekening opkijkt, blijkt het bord naast haar leeg. Een kniesoor die zich daarover druk maakt – zelfs Disney heeft wel eens moeite met continuïteit. De schrik is om iets anders: haar aandacht is getrokken door een even liefdevolle tekening van Fenna, een van haar klasgenoten. Met daarop twee moeders en één meisje. Ojee.

Vragen

Vragen dus, door haar lerares passend beantwoordt: ‘De juf zei dat het kan, als ze maar van elkaar houden en gelukkig zijn.’ We zien de frons van de – nadrukkelijk getinte – moeder: we moeten niet ook nog eens denken dat Jehova’s racisten zijn.

Wat volgt is anderhalve minuut waarin de moeder uitlegt dat iedereen verschillende ideeën heeft over wat goed en slecht is, maar Jehova wil dat we allemaal gelukkig zijn en daarom moet je sommige dingen afzweren, net zoals je niet alles mee mag nemen in een vliegtuig, want anders kom je niet in het Paradijs.

Het meisje roept nog: ‘Maar ik wil dat iedereen in het paradijs komt!’ ‘En Jehovah ook’, stelt de moeder. En gelukkig heeft ze gelijk een oplossing ‘Mensen kunnen veranderen. Daarom prediken we ook.’ Voor het geval deze boodschap nog niet duidelijk genoeg was, ze praat immers tegen een kind, voegt ze eraan toe ‘Dus? Wat ga je vertellen tegen Fenna?’ Waarna de liefdevolle moeder eindigt met ‘Super! Zullen we oefenen?’

Samen oefenen?

Kinderen vertellen dat de leerkracht (hier afwezig) niet altijd alle wijsheid in pacht heeft? Prima. Ruimdenkend onderwijzen dat niet iedereen overal hetzelfde over denkt? Idem! Daar gelijk een dreigement en opdracht aan koppelen, verpakt in samen oefenen? Ai.

Jehova’s Getuigen maken al veel langer gebruik van animatiefilmpjes, maar nog niet eerder zagen ze er zo gelikt uit, en niet eerder vertoonden ze zo’n opvallende gelijkenis met een van de meest recente en populairste kinderfilms: Inside Out.

Toeval?

Think again. Eén man, één vrouw borduurt subtiel en nadrukkelijk voort op de film waarin vragen die alle kinderen hebben en bovenal het vertrouwen tussen ouders en kinderen centraal staat. Nee, we zien hier geen grappige personages in de hoofden – in het hoofd past immers alleen Jehovah – maar ook hier duiken we in zowel het hoofd van de moeder als van de dochter. Opvallend is hoe de stemmen gemodelleerd zijn naar de Nederlandse versie van Inside Out: Binnenstebuiten.

Mannen hebben andere zorgen over zegeningen

Tot het ronduit afkeuren van een huwelijk tussen twee vrouwen wordt uiteraard niet opgeroepen, net als bij Disney wordt alles in een positieve boodschap verpakt. Mannen zijn vreemd genoeg volkomen afwezig in Eén man, één vrouw.  We zien louter een gesprek van moeder en dochter over twee moeders en een dochter. Vermoedelijk was de vader tegelijkertijd zijn zoon uitleg aan het geven over het huwelijk. Zoonlief kwam vermoedelijk met meer belangwekkende vragen als:

Waarom liepen 24.000 Israëlieten schitterende zegeningen mis? Waarom is die gebeurtenis uit het verleden van belang voor ons?

ANTWOORD voordat het volk Israël het beloofde land binnenging, bedreven tienduizenden mannen seksuele immoraliteit met ‘de dochters van Moab’. Het resultaat was dat 24.000 van hen stierven door Jehovah’s hand. Wat triest! De Israëlieten hadden lang moeten wachten om hun erfenis te kunnen ontvangen. Nu waren ze zo dichtbij! Maar doordat ze zwichtten voor verleiding, liepen ze schitterende zegeningen mis. 

Indoctrinatie

In zijn terecht veelgeroemde roman The Children Act (2014) toont Ian McEwan aan waartoe religieuze indoctrinatie van jongsaf kan leiden en ook hoe moeilijk het is daar juist vanuit een rationeel denken mee om te gaan. Iedereen is immers vrij te geloven wat zij of hij wil. Iedereen is ook vrij om kinderen op te voeden vanuit eigen geloofsovertuiging.

Fiona Maye, lid van het Britse gerechtshof, wordt gevraagd uitspraak te doen in een zaak waarin artsen een 17-jarige jongen tegen zijn wens en die van zijn ouders een bloedtransfusie willen laten ondergaan, anders sterft hij vrijwel zeker. Zij bezoekt de jongen in het ziekenhuis.

‘Your father explained some of the religious arguments, but I want to hear it in your own words. Why exactly won’t you have a blood transfusion?’

‘Because it’s wrong.’

‘Go on.’

‘And God has told us it’s wrong.’

‘Why is it wrong?’

‘Why is anything wrong? Because we know it. Torture, murder, lying, stealing. Even if we get good information out of bad people by torturing them, we know it’s wrong. We know it because God has instructed it. Even if – ’

‘Is transfusion the same as torture?’

Voorbij het eigen gelijk

Het knappe van Inside Out is dat die film laat zien hoe tegenstrijdige emoties functioneel zijn en niet zonder elkaar kunnen. Die film werd dan ook door Pixar gemaakt, weliswaar onderdeel van Disney, maar nog altijd eigenwijs genoeg. Eén man, één vrouw toont de Trump-versie: er is maar één oplossing voor welk conflict dan ook: wij hebben altijd gelijk, de enige mogelijke discussie bestaat eruit de ongelovigen te overtuigen van hun dwalingen. Lieflijk verpakt, zeker, met zogenaamd begrip, maar des te gevaarlijker.

Hoe gevaarlijk? Lees The Children Act.

Kinderen mogen opvoeden betekent juist ook niet alleen de eigen overtuigingen overbrengen, maar ook die ene meest cruciale: wees jezelf, geef ook anderen de ruimte zichzelf te zijn en wees bij alles kritisch. En juist daar wringt hier zo’n beetje alles. Zelf overtuigd zijn van het eigen gelijk is een, maar je kinderen moedwillig misbruiken voor dat eigen gelijk en aanzetten om anderen actief weg te zetten? Klasgenootjes de les te lezen? En dat begin mei?

Aan verjaardagen doen Jehova’s niet. Vervelend voor de kinderen die hun eigen verjaardag en de feestjes van andere kinderen moeten missen. Maar totaal gebrek aan elk historisch besef, heus?